راه کارهای واقعی مولد سازی اموال دولت/ آیا ۱۰۰ همت پیش بینی منابع حاصل از مولدسازی در بودجه امسال محقق می شود؟

به گزارش  خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، نشست علمی-تخصصی با عنوان“مولدسازی دارائی‌های دولت؛فرصت‌ها و تهدیدها“با حضور  علیرضا صالح؛رئیس کل پیشین سازمان خصوصی‌سازی و عضو هیئت‌عامل صندوق توسعه ملّی به عنوان مدیر علمی نشست واحمد میدری؛عضو هیئت‌علمی دانشگاه و معاون سابق وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و فاطمه وظیفه دادگر؛مدیرکل مدیریت اموال و دارایی‌های دولت خزانه‌داری کل کشور به عنوان سخنرانان برگزار شد.

در ابتدای علیرضا صالح؛رئیس کل پیشین سازمان خصوصی‌سازی و عضو هیئت ‌عامل صندوق توسعه ملّی با اشاره به تجربیات دهه هشتاد در خصوص مباحث مولدسازی دارایی های دولت گفت: با تلاشی که صورت گرفت به ترازنامه ای از دولت و شرکت های دولتی دست پیدا کردیم و این اقدام تا بودجه سال 1392 پیگری شد.

وی گفت: بر اساس ترازنامه آن سال، 75 درصد دارایی های شرکت های دولتی اموال غیر نقدی بود که کارایی زیادی برای دولت نداشت از سوی دیگر این اموال بعضا هزینه زیادی را به دولت تحمیل می کرد و از سوی دیگر وجود این اموال در نسبت به نقدینگی دولت درصد بالایی بود. در سال 1392 و 1393، دارایی دولت در مجموع 7 هزار همت برآورد شد که با توجه به تورم کنونی این عدد خیلی بالاتر رفته است.

 صالح با اشاره به تحولات چند سال اخیر در خصوص مولدسازی دارایی های دولت افزود: تصویب این موضوع در نشست سران قوا اقدام مهمی است، لذا اگر مجموع دارایی های غیر جاری مدیریت نشود، در آینده نزدیک توان زیادی برای مدیریت و کنترل این اموال نخواهیم داشت. با این وجود باید بدانیم مولدسازی به معنی فروش اموال نیست بلکه به معنای حکمرانی مطلوب بر دارایی های خودمان است و این مدل حکمرانی و مدیریت صحیح دارایی ها است که ارزش دارایی ها را بیشتر می کند.

صالح افزود: نوع نگاه دولتی به دارایی ها، ارزش این دارایی ها را تحت تاثیر قرار می دهد. در فروش اموال نیز نباید به این فکر کنیم که عواید حاصل وارد بودجه سالانه شود بلکه باید این عواید منجر به ارتقای عملکرد دارایی ها و بهتر و مرغوب شدن اموال دولت شود.

عضو هیئت‌ عامل صندوق توسعه ملّی با اشاره به مدل مشارکت عمومی، خاطر نشان کرد: بخش دولتی می تواند به گونه ای رفتار کند که سود بیشتری برای آحاد مردم و خود دولت داشته باشد. لذا بر این باورم قوانین ما کامل است، اما دستگاه ها از اعمال قانون تخطی می کنند و این مشکل اساسی ما در مباحث اجرایی کشور است.

در ادامه این نشست دکتر فاطمه وظیفه دادگر؛مدیرکل مدیریت اموال و دارایی‌های دولت خزانه‌داری کل کشور با اشاره به تاریخچه تقنینی اموال دولت گفت: در سال 1286 مجلس شورای ملی با تصویب قانونی، وزارت دارائی را به تدوین صورت های مالی دولت مکلف کرد. لازم به ذکر است این قوانین و قوانین بعد از آن تا سال 1349 مبتنی بر مدل فرانسوی تدوین شده است.

وی افزود: از سال 1349 این تکلیف از وزارت دارایی برداشته شد و از آن سال به بعد مقام عالی هر دستگاه، خرید و تملک را انجام می داد. بعد از انقلاب اسلامی، نام دستگاه ها به عنوان بهره بردار از دارایی، باید در سند ملکی قید شود. این در حالی است که در نحوه خرید املاک، نظام نامه خاصی وجود نداشت و بعضاً دیده شده است با تغییر مدیر دستگاه، مدیر جدید از اموال آن دستگاه اطلاعی نداشته است.

این مسئول حوزه اموال دولت ضمن اشاره به وضعیت فعلی مدیریت اراضی و املاک دولتی گفت: دستگاه ها و بخش های مختلفی متکفل اموال دولت هستند و از سازمان جنگل ها و مراتع در بحث انفال، شهرداری ها، سازمانهای مناطق آزاد، شرکت های دولتی و… همگی متولیان دولتی در بحث املاک دولت به شمار می روند. جالب است بدانیم دو برابر ترکیه املاک دولتی داریم. در ترکیه سه میلیون ملک دولتی شناسایی شده است. به عنوان مثال در کشور 106 هزار ملک فقط در اختیار آموزش و پرورش قرار دارد. این در حالی است که تملک و حفاظت از املاک بر عهده بالاترین مقام دستگاه است و در صورت موافقت بالاترین فرد دستگاه و اخذ مجوز دولت، امکان فروش املاک وجود دارد. هم اکنون این وظیفه دولت، بر عهده وزیر امور اقتصادی و دارائی است.

 فاطمه وظیفه دادگر با اشاره به اینکه دولت سال هاست نگاه مولدسازی به اموال دولتی دارد خاطر نشان کرد: با صرف نظر از اینکه میزان موفقیت دولت ها در این زمینه چه میزان بوده است، باید گفت، دولت ها رویکردهای مختلف مولدسازی را داشته اند که باید همه این تجربیات را با کار کارشناسی تحلیل و بررسی کنیم.

وی ضمن انتقاد از متولیان متعدد در بخش تصمیم گیری فروش و نگهداری اموال دولتی خاطر نشان کرد: بسیاری از قوانین در این حوزه مبهم است و قانون گذار مسئله را حل نمی کند و تکلیف را روشن نمی کند.

مدیرکل مدیریت اموال و دارایی‌های دولت خزانه‌داری کل کشور با اشاره به نگاه  قانون بودجه به بحث مولدسازی دارایی های دولت، گفت: هم اکنون در سامانه جامع اموال دستگاه های اجرایی، یک میلیون و هفتاد و دو هزار ملک ثبت شده است که به تعداد ادارات کل و مدیران مناطق، تصمیم گیر و مقام مسئول در مورد اموال دولتی داریم و نکته حائز اهمیت این است که غالب مدیران نیز تمایل دارند اموال موجود را حفظ کنند.

وی ضمن اشاره به اینکه رویکرد و توجه قانون گذار از سال 1398 به بعد، به بحث اموال دولت مقطعی بوده است گفت: قانون گذار منابع حاصل را صرفاً برای پرداخت بدهی ها در نظر گرفته است، البته در قانون بودجه 1402 این مجوز به دولت داده شده است که اصل ملک به پیمانکار واگذار شود، در قبال طلبی که از دولت دارد. در واقع دولت نیاز مقطعی خود را با مولدسازی می خواهد برطرف کند.

دکتر وظیفه دادگر، ضمن انتقاد نسبت به نگاه های اشتباه به مقوله مولدسازی افزود: وقتی 100 همت منابع مالی حاصل از مولدسازی برای بودجه امسال پیش بینی می شود، باید گفت که متاسفانه واضح است این عدد محقق نمی شود و در فضای کارشناسی نیز تحقق این عدد را اشتباه می دانیم. لذا باید نگاه خود را به موضوع مولدسازی تغییر دهیم.

وی با اشاره به اینکه بیشتر اموال دولت از میان یک میلیون و هفتاد و دوهزار ملک موجود، شامل انفال و دارایی شرکت ها است افزود: در مجموع 180 هزار ملک دولتی در خدمت مردم، فعال است که از این بین می بایست  یک سبد فروش مشخص شود و این سبد نیز با توجه به قیمت بالای مسکن، بحث تغییر کاربری و … شاید در عمل قابل فروش نباشد، لذا می توان گفت، تحقق بودجه 100 هزار میلیارد تومانی از محل مولدسازی دارایی های دولت در بودجه امسال در عمل با چالش مواجه است.

مدیرکل مدیریت اموال و دارایی‌های دولت خزانه‌داری کل کشور در بخش ارائه راه کارهای مولدسازی ادامه داد: در واقع برای مولدسازی باید یک مقدماتی را طی کنیم. وقتی همه دستگاه ها با هم به سمت عدم افشای املاک گام بر می دارند، شناسایی اموال برای دولت دشوار می شود. از سوی دیگر استانداردها و شاخص هایی که معلوم کند هر دستگاه به چه میزان ملک نیاز دارد تدوین نشده است. نسبت خدمت و دارایی دستگاه ها موجود نیست. همه دستگاه ها تلاش می کنند با استثنا کردن خود از زیر چتر قوانین دولت خارج شوند. لذا دستگاه ها همواره نگاه بخشی خود را دارند.

وی ضمن اشاره به سامانه سادا (سامانه اموال دستگاه های اجرایی) گفت: ما هم اکنون 32 مخزن در کشور داریم که اسناد مالکیت را در آن نگهداری می کنیم.

فاطمه دادگر با اشاره به اینکه بعضا دستگاه ها از دارایی خود مطلع نیستند و همکاران ما آن ملک را پیدا می کنند و بعد از آن به دستگاه اعلام می کنیم گفت: ما در ابتدای راه 50 هزار سند دولتی داشتیم که این عدد به 360 هزار سند با مختصات سند دولتی رسیده است و می توانیم بگوییم این طرح و سامانه با موفقیت همراه بوده است. در این مسیر، گزارش های مردمی، حسابرسی و خود اظهاری بسیار موثر واقع شدند.

این مقام مسئول افزود: ما در مدیریت املاک دولتی قانون مشخصی نداریم. برای همین به قوانین بودجه مراجعه می کنیم. سازمان بازرسی و دیوان محاسبات کشور سعی در کمک رسانی به ما دارند. دولت اموال زیادی دارد که حتی نمی تواند خدمات خود در این اموال را برای مردم سامان دهد. لذا باید استانداردهای خدمت را تدوین کنیم و املاک را مبتنی بر آن استانداردها مورد استفاده قرار دهیم و سپس سبد مازاد اموال را مشخص کنیم و در این میان ما به شفافیت و نظارت دقیق نیاز داریم.

وی تنقیح قوانین در این زمینه و وجود یک قانون مدون برای اموال دولتی را لازم دانست و گفت: این قانون باید همه دارایی های دولت را از جمله انفال و… دربربگیرد.

در ادامه این نشست که با  در مرکز آینده پژوهی برگزار شد، احمد میدری؛عضو هیئت‌علمی دانشگاه و معاون سابق وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به تجربه واگذاری اموال دولتی در کشور، گفت: شیوه واگذاری ما به شکلی است که دولت حتماً ارزان فروشی می کند و این هم از روش مزایده در ایران سرچشمه می گیرد. اگر دولت ارزان فروشی کند، متهم به فساد می شود و اتهام فساد، دولت را زمین گیر می کند و از سوی دیگر ارزان فروشی مولدسازی را محقق نمی کند.

وی با اشاره به روش های فروش اموال دولتی در دیگر کشورها خاطر نشان کرد: روش های قرعه کشی، روش مزایده (مانند آنچه در کشور ما اتفاق می افتد)، روش قیمت دوم و روش مزایده تکرار شونده از جمله روش های رایج فروش اموال دولتی به حساب می آید.

وی با اشاره به تجربه غم انگیز واگذاری نیشکر هفت تپه، گفت: شاید بهترین روش ما هم اکنون روش فروش بر مبنای قرعه کشی باشد. متاسفانه وضعیت اکنون به شکلی پیش رفته است که اگر یک مدیر دولتی فروش انجام دهد معلوم نیست چگونه می تواند پاسخگوی حال و آینده باشد. روش قرعه کشی در کشور می تواند پاسخگوی این مشکل کنونی باشد.

وی ضمن بررسی و طرح مشکلات روش قرعه کشی گفت: شما در این مدل با عدم بهره برداری مواجه می شوید، ارزان فروشی می تواند املاک را برای مدت زمان زیادی از چرخه تولید خارج کند. لذا در مدل قرعه کشی فساد ایجاد نمی شود اما منجر به قفل شدن اموال می شود.

این محقق دانشگاه با اشاره به مشکلات روش مزایده کنونی گفت: کشف قیمت یکی از مهمترین مسائل مزایده است. چون دارایی های معنوی و ملکی متنوعی در دارایی های دولتی وجود دارد و کشف قیمت را با چالش مواجه می سازد.

وی با اشاره به مدل مزایده قیمت دوم گفت: مدل دیگر فروش اموال دولتی مزایده دوم است، که قیمت بالاتر برنده می شود ولی با قیمت نفر دوم به نفر اول فروخته می شود. این روش مبتنی بر روان شناسی بازار است و منجر به افزایش نهایی قیمت ها و سود بیشتر برای دولت در فروش اموال می شود.

احمد میدری با اشاره به اهمیت چرخه ارزش گفت: وقتی شما یک شبکه را با هم به فروش برسانید، شبکه و زنجیره تولید را چند برابر کرده اید.

وی در تشریح مدل مزایده تکرار شونده گفت: در این مدل همه پاکت ها جمع آوری می شود و بالاترین عدد کشف می شود. پاکت ها باز می شود همانجا سقف پاکت اول کف مزایده جدید می شود و در همان روز باز هم در میان حضار مزایده جدید انجام می شود و باز قیمت بالاتر مشخص می شود. برای نمونه در ایالات متحده در یک نوبت 112 بار یک مزایده تکرار شد و قیمت نهایی به هفتاد برابر قیمت اولیه رسید. روش تکرار شونده همزمان بهترین روش کشف واقعی قیمت است.

وی با اشاره به اینکه ابهامات حقوقی املاک دولتی در کشور زیاد است خاطر نشان کرد: مزایده های که برگزار می شود با ابهامات حقوقی متنوعی مواجه است.

این مدرس دانشگاه در خصوص مولدسازی مدارس نیز هشدار داد: دولت در این بخش خیلی باید دقت کند چراکه مردم و خیرین مدرسه ساز در ساختن مدارس نقش مهمی دارند و فروش متعدد مدارس و به راه افتادن موج فروش مدارس می تواند منجر به کاهش اعتماد اجتماعی شود.

وی در پایان خاطر نشان کرد: قوانین مزایده را باید تغییر داد و از سرعت و شتاب در این روند باید پرهیز کرد. همیشه در اقتصاد خرگوش ها بازنده هستند و لاکپشت ها برنده. لذا باید توجه داشت که اجرای این قانون نباید پر شتاب صورت بپذیرد و اموال و دارایی های دولت نباید بواسطه روش های اشتباه، با قیمت پایین به فروش برسد.

انتهای پیام/