هزینه‌های توسعه افقی شهرها کمتر از هزینه‌های توسعه عمودی است
کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر گفت: هزینه‌های توسعه افقی بیشتر از هزینه‌های توسعه‌های عمودی نیست و اگر هزینه‌های بلندمدتی لحاظ شود، هزینه‌های توسعه افقی به‌مراتب کمتر از هزینه‌های توسعه عمودی خواهد بود.
حمید رضا آرامی دبیر کارگروه عمران و شهرسازی مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی درباره اهمیت پیش رفتن به سمت ساخت خانه‌های یک طبقه و حیاط دار به جای آپارتمان سازی گفت: مسکن و توسعه محیطهای سکونت گاهی در ایران از دهه چهل تاکنون دچار چالش‌ها و معضلات عمده‌ای بوده و برای بهبود آن در این سال‌ها، رویکردها و راه کارهای مختلفی تجربه شده است. ازدحام جمعیت در کلان شهرها و رفتن به سمت آپارتمان سازی باعث تضعیف بنیان خانواده و کاهش آرامش در بین خانوادهها شده است.
وی درباره سیاستها و الزامات طرح مسکن که بایستی در دولت سیزدهم مورد توجه قرار بگیرد ادامه داد: مسکن باید ظرفیت رشد فضائل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوای ساکنین را نیز داشته باشد. بر اساس اصل عدالت در آمایش سرزمین و الگوی توازن جمعیتی، طرح مسکن زندگی باید زمینه‌ساز تمرکز زدائی و مهاجرت معکوس از کلان‌شهرها به اماکن مساعدتر برای زندگی با «قابلیت اشتغال زایی و کارآفرینی» را داشته باشد.
آرامی با بیان اینکه طرح ساخت خانه‌های یک طبقه و حیاط دار باید به نحوی درست جانمایی شود ادامه داد: این مسکن‌ها نباید وابسته به منابع استان‌های دیگر باشد و علاوه بر این نباید منجر به تشدید تنش‌های آبی بین استانی گردد. در ساخت این خانه‌ها باید تصدی گری دولت تا جای ممکن کاهش یابد و خود مردم در مراحل مختلف طراحی، ساخت و بهره برداری از این منازل مسئول باشند.
این کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس افزود: در طرح ساخت خانه‌های حیاط دار و یک طبقه باید زمینه مولد بودن و ایجاد فضای کسب وکارهای خردِ خانگی و محلی نیز فراهم شود.
آرامی با اشاره به اینکه در آپارتمان سازی مردم با آسیب‌های زیاد اجتماعی و فرهنگی مواجه شده اند و ارتباطی با همسایگان خود ندارند ادامه داد: باید در این طرح مفهوم محله احیا و نیازهای فرهنگی، اداری، تفریحی، آموزشی، درمانی و … به صورت روزمره تا هفتگی، در سطح محله و با «کمترین سفرهای شهری و برون شهری» تأمین شود.
وی افزود: با توجه به اصل سی¬ و یکم قانون اساسی و تأکید بر تأمین «مسکن متناسب با نیاز هر خانواده»، مسکن وسیع (حداقل به میزان ۳۰۰ متر) دارای حیاط اختصاصی و امن، به لحاظ عدم دید و اشراف و با مالکیت مستقل برای هر خانواده باید در نظر گرفته شود.
آرامی معتقد است، ساخت این نوع خانه‌ها بسترساز تحقق اهدافی همچون تحکیم بنیان خانواده، رشد جمعیت، محرومیت زدایی، خودکفایی و کاهش ناهنجاریهای اجتماعیِ ناشی از محیطهای سکونت گاهی نامطلوب خواهد شد. ساخت خانه‌های حیاط دار مطابق با هویت اسلامی ایرانی و در تراز یک الگوی پیشران در مسیر تحول و پیشرفت است.
این کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس درباره موجود بودن زمین کافی برای اجرای این طرح گفت: با توجه به وجود فضاهای زیست پذیر کافی و مساحت وسیع کشور، امکان توسعه افقی شهرها و اجتناب از پیامدهای منفی آپارتمان نشینی خانوادهها، حداقل در کشور ما وجود دارد. کما اینکه بسیاری از کشورهای غربی نیز برخلاف دهه‌های گذشته و ظاهر تبلیغاتی و رسانه‌ای‌شان، سال‌هاست به این سمت قدم برداشته‌اند.
وی با اشاره به اینکه با یک محاسبه کمی و عددی می‌توان امکان ساخت شهرهایی با توسعه افقی در کشور را اثبات کرد افزود: به عنوان مثال اگر فرض شود که مطابق با سرانه های ذکرشده در آئین‌نامه شورای عالی شهرسازی و معماری، به ازای هر نفر ۱۰۶ مترمربع فضا برای کاربری‌های غیرمسکونی، نظیر فضاهای آموزشی، درمانی، تجاری و… در نظر گرفته شود و برای هر خانوار ایرانی حتی ۱۰۰۰ مترمربع مساحت برای احداث مسکن لحاظ شود، سطح موردنیاز برای جمعیت ۸۵ میلیون نفری ایران، تنها معادل دو درصد از مساحت کشور خواهد بود!
این کارشناس مرکز پژوهش های مجلس افزود: اگر پنجاه درصد از مساحت کل کشور را فضاهای سخت کویری، کوهستانی و جنگل‌ها و… در نظر بگیریم و از سطح اِشغال برای احداث شهرها و روستاها کسرکنیم، عدد فوق در نهایت چهار درصد از مساحت ایران را پوشش خواهد داد. در شرایط فعلی، کل مساحت اشغال‌شده توسط شهرها و روستاها حدود یک درصد از پهنه سرزمینی کشور است. این در حالی است که در ایران حدود پنجاه تا شصت درصد از قیمت مسکن را قیمت زمین تشکیل می دهد و گزارش ها نشان می دهد که امروزه شاخص دسترسی مؤثر به مسکن در ایران به بیش از شصت سال رسیده است.
آرامی توضیح داد: نتایج این مقایسه اثبات کرد که در مجموع، هزینه های توسعه افقی بیشتر از هزینه های توسعه های عمودی نیست و اگر هزینه‌های بلندمدتی را که به آن‌ها اشاره شد لحاظ کنیم، هزینه‌های توسعه افقی به‌مراتب کمتر از هزینه‌های توسعه عمودی خواهد بود.
وی در ادامه درباره تأثیرات اجتماعی آپارتمان نشینی نیز گفت: معماری شهری به‌عنوان عامل بیرونی تأثیرگذار بر سلامت انسان‌ها معتقد است ارتفاع زیاد منشأ اثرات مخربی بر سلامت روانی انسان‌ها خواهد بود. افراد در مواجهه با ساختمان‌های مرتفع، بیشتر دست به بزه کاری می‌زنند و درگیر مشکلات رفتاری می‌شوند. چنانکه هرچه ارتفاع ساختمان‌ها بیشتر شود، تأثیرات روانی بیشتری بر ناظران وارد شده و این امر سبب تنش و اضطراب در جامعه می گردد.
