تغییر سبک زندگی و آسیب‌های فضای مجازی سازگاری جوانان در زندگی مشترک را کاهش داده است
خبرگزاری فارس از قم، سعیده کرامتی: در بیان نورانی معصومین(ع) و آموزه‌های دینی بهترین وسیله برای بقای نسل بشر و حفظ عفت عمومی جامعه بشری مساله ازدواج است، که اسلام هم روی آن تاکید زیادی داشته و جوانان را به آن سفارش کرده است. بدیهی است که در نگاه اسلام منظور از ازدواج تنها امور مادی وظاهری نیست، بلکه نکته مهمتری هم وجود دارد و آن تامین نیازهای روحی و آرامش روانی زوجین است.
همان‌گونه که قرآن کریم در آیه 21 سوره روم به آن اشاره می‌کند: وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً ۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ و باز یکی از آیات (لطف) او آن است که برای شما از جنس خودتان جفتی بیافرید که در کنار او آرامش یافته و با هم انس گیرید و میان شما رأفت و مهربانی برقرار فرمود، در این امر نیز برای مردم بافکرت ادله‌ای (از علم و حکمت حق) آشکار است.
به مناسبت سالروز ازدواج آسمانی حضرت امیرالمومنین(ع) و حضرت زهرا(س) با یکی از روانشناسان ومشاوران در حوزه ازدواج وخانواده گفتوگو کرده‌ایم که تقدیم می‌شود.
فارس: سلام علیکم، ضمن تشکر از وقتی که در اختیار ما گذاشتید، لطفا در ابتدا خودتان را معرفی کنید.
– با سلام حضور شما و مخاطبان محترم، بنده سعید شریف یزدی هستم روان‌شناس و مشاور ازدواج و امور خانواده، مدرس حوزه ودانشگاه، پژوهشگر حوزه خانواده و نویسنده کتاب «هلهله فرشته‌ها».
فارس: به عنوان اولین مطلب بفرمایید اگر یک جوان در آستانه ازدواج بپرسد به نظر شما معیار های اساسی ازدواج چیست، به او چه پاسخی می‌دهید؟
– در آموزه های اسلامی و مبانی روان‌شناسی معیارها و ملاک‌های مختلفی برای ازدواج و انتخاب همسر معرفی شده است. اما آنچه که در آموزه‌های دینی ما بسیار بر آن تاکید شده، ایمان و حسن خلق است که نشان از اهمیت آن دارد. در یک تقسیم‌بندی ما می‌توانیم ملاک‌ها را به اصلی و فرعی دسته‌بندی کنیم.
معیارهای اصلی به عنوان شالوده و اساس باید درنظر گرفته شوند که شامل ایمان، اخلاق نیکو، عقل(بلوغ عقلی) و شرافت و اصالت خانوادگی است. معیارهای فرعی اگرچه از اهمیت برخوردارند ولی در رتبه بعد از ملاک‌های اصلی قرار می‌گیرند که نقش دیوارهای یک ساختمان را ایفا می‌کنند و عبارتند از کفویت، سلامت جسم و روان، زیبایی چهره و ظاهر و سایر معیارها.
فارس: با توجه به اینکه شما مراجعین مختلفی دارید و مطالعاتی هم در بحث خانواده داشته‌اید، فکر می‌کنید علل موفقیت زوجین در زندگی و ازدواج های سنتی گذشته چیست؟
– درباره علل موفقیت زوجین در ازدواج و تداوم زندگی‌ها در گذشته به چند نکته می‌توان اشاره کرد. اول میزان سازگاری بالای زن و مرد در زندگی و دوم پایین بودن میزان انتظارات و توقعات همسران از یکدیگر و سوم سبک زندگی ساده تر زوجین بود. متاسفانه امروزه با توجه به تغییر سبک زندگی و آسیب‌های فضای مجازی میزان انتظارات جوان‌ها بسیار بالا رفته و میزان سازگاری در زندگی‌ها کاهش یافته است.
فارس: یکی از علل ناپایداری خانواده‌های جوان که در جامعه بیان می‌شود، عدم شناخت کافی زوجین از یکدیگر قبل از ازدواج است. این موضوع تا چه حد در موفقیت زوجین در مسیر زندگی نقش دارد؟
– بله، در واقع می‌توان یکی از عوامل ازدواج موفق را در دو حوزه شناخت دانست. یکی شناختی که فرد از خودش دارد و دوم شناختی کافی و درست از طرف مقابل. به عبارت دیگر اگر فرد شناخت درستی نسبت به خود داشته باشد و به تعبیر دیگر خودشناسی صحیحی داشته باشد می‌تواند ملاک‌ها و معیارهای خودش را برای انتخاب همسر آینده به درستی تبیین و تعیین کند و در نهایت با روش‌های کارآمد مثل مشاوره و گفتوگو که در جلسات خواستگاری شکل می‌گیرد . همچنین تحقیق، دوره آشنایی و مشاوره مناسب‌ترین انتخاب را داشته باشد.
فارس: یکی دیگر از گزاره‌های ذهنی جامعه امروز تفاوت نسل‌ها است، در بحث ازدواج، به نظر شما ازدواج‌های سنتی و غیر‌سنتی از چه نظر باهم تفاوت دارند؟
– ازدواج‌های سنتی که به نسل‌های قبل بر می‌گردد و البته امروزه در برخی خانواده‌ها کماکان شاهد آن هستیم غالبا بدون آشنایی قبلی دختر و پسر و طبق نظرات پدر ومادرها انجام می‌گرفت و جوان‌ها اختیار چندانی در انتخاب همسر آینده خودشان نداشتند. اما در ازدواج‌های مدرن امروزی خانواده‌ها انتخاب را به خود فرزندان سپرده و غالبا با نوعی آشنایی قبل از ازدواج و به تعبیری دوران نامزدی همراه است. جوانان امروزه تمایل زیادی دارند تا قبل از ازدواج از فرد مورد نظرشان شناخت کافی داشته باشند. به عبارت دیگر در ازدواج‌های سنتی اعتبار خانواده‌ها و جایگاه والدین تعیین‌کننده بود ولی امروزه خود جوان‌ها و علاقه و محبت شکل گرفته بین دو فرد تعیین کننده است.
فارس: در جامعه امروز تاثیر وجایگاه خانواده‌ها در امر ازدواج تا چه میزان اهمیت دارد؟
– موضوع خانواده و ازدواج را در سه حیطه می‌توان مورد توجه قرار داد. اول با توجه به اینکه خانواده محل تربیت و رشد فرزندان هستند جایگاه خانواده می تواند نشانگر بخش زیادی از شخصیت و فرهنگ جوانان در شرف ازدواج باشد موضوع دوم این است که خانواده حمایت‌گر اصلی فرزندان در امر ازدواج و انتخاب همسر است و فرزندان نمی‌توانند بدون حمایت والدین ازدواج و زندگی رضایت‌بخشی داشته باشند. امروزه پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ازدواج‌هایی که با موافقت والدین بوده است از ثبات و رضایت زناشویی بالاتری برخوردارند.
حیطه سوم اینکه در ازدواج علاوه بر کفویت و هم‌سانی دختر و پسر، تناسب داشتن خانواده‌ها در موضوعات مختلف نیز در امر ازدواج اثرگذار خواهد بود. به عبارت دیگر هرچه دو خانواده به لحاظ فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و… به هم نزدیک‌تر باشند زوجین تعاملات مثبت‌تری خواهند داشت و این خود مانع ایجاد و بروز بسیاری از چالش‌ها و مشکلات در زندگی مشترک خواهد شد.
فارس: مهمترین توصیه شما برای خانواده‌ها و جوانان پیش از ازدواج چیست؟
– توصیه بنده به خانواده‌ها در گام اول آماده‌سازی جوانان در سن ازدواج برای تشکیل خانواده و شروع یک زندگی موفق است. امروزه شاهد هستیم که خانواده‌ها به علل مختلف مثل مشغله فراوان وقت کافی برای مهارت‌آموزی و آماده‌سازی فرزندان برای ازدواج اختصاص نمی‌دهند و جوانان درک درستی از ازدواج و زندگی مشترک ندارند. لذا از خانواده‌ها انتظار می‌رود در مراحل مختلف و با روش‌های مختلف آگاهی‌بخشی و مهارت‌آموزی برای فرزندان داشته باشند.
اما توصیه به جوانان اینکه همانطور که ما برای انتخاب ساده‌ترین موضوعات در زندگی مثل خرید لباس و گوشی همراه تحقیقات و بررسی‌های لازم را انجام می‌دهیم برای انتخاب همسر که می‌توان گفت به نوعی مهمترین انتخاب زندگی ماست و سرنوشت آینده ما را رقم می‌زند دقت و توجه کافی را داشته باشیم و برای اینکه انتخاب درست و مناسبی داشته باشیم، آگاهی و مهارت لازم را کسب کنیم .
فارس: رعایت چه نکاتی می‌تواند به کاهش آمار طلاق کمک کند؟
– ابتدا عرض کنم که طلاق‌های زوجین عوامل مختلفی دارد که در جای خود بررسی شده است اما برای کاهش آمار طلاق ابتدا باید در انتخاب همسر مناسب و هم کفو دقت لازم صورت بگیرد که خود این امر و تناسب بالا می‌تواند تعارضات را تا حد زیادی کاهش دهد و در گام بعد فراگیری مهارت‌های زندگی و همسرداری جهت تعاملات مثبت بیشتر است. در نهایت بهره‌گیری از مشاوران متخصص و مجرب در حیطه ازدواج می‌تواند به نوبه خود فرد را برای انتخاب همسر شایسته راهنمایی و کمک نموده و در ادامه جلوی بسیاری از آسیب‌های زندگی را بگیرد.
فارس: برابر آموزه‌های دینی ازدواج مایه آرامش است، این آرامش و تکامل چگونه حاصل می‌شود؟
– چنانچه ازدواج و تشکیل خانواده بر اساس مبانی دینی و آموزه‌های اسلامی شکل بگیرد و زوجین انتخاب مناسبی داشته باشند و مهارت‌های همسرداری را هم آموخته باشند همه این‌ها با محوریت زندگی دین‌مدار می‌تواند مایه آرامش زوجین و در نهایت موجب تکامل در همه زمینه‌های مادی و معنوی شود.
فارس: در امر ازدواج و تشکیل خانواده چه ثمراتی نصیب زن ومرد می‌گردد؟
– خدای متعال در قرآن کریم هدف و نتیجه ازدواج را کسب آرامش معرفی کرده است. آرامشی که با مودت و رحمتی که خداوند اعطا می‌کند به اوج خود می‌رسد. در بستر این آرامش الهی است که افراد می‌توانند به اهداف خود در زندگی مشترک رسیده و به کمال و تعالی دست یابند. افراد غالبا با ازدواج درست و موفق در زندگی مشترک به ثبات می‌رسند و با استقلالی که ایجاد می‌شود زمینه‌های رشد و ترقی فراهم می‌شود.
فارس: منظور از هم کفو بودن در ازدواج چیست و چگونه هم کفو بودن آرامش روانی را باخود همراه می‌کند؟
– یکی از اصول اساسی و مهم در امر ازدواج، موضوع «کفویت و هم‌سانی» است که باعث آرامش و رضایت بین زن و شوهر می‌شود. کفو بودن به معنای مثل و شبیه بودن نیست، بلکه به معنای متناسب بودن است؛ بیشتر وقت‌ها این تناسب در شبیه بودن است، گاهی در هم‌جهت بودن و در برخی موارد نادر هم در مکمل بودن است.
البته کفو بودن، مراتب متعددی دارد و باید ملاک‌های مختلفی را در نظر گرفت. کفویت و برابری شامل هماهنگی دینی و ایمانی، فکری و فرهنگی، اخلاقی، جسمی و جنسی، زیبایی، مالی، سیاسی، اجتماعی، روحی ـ روانی و… است.
به عبارت دیگر فرد باید با خودشناسی کامل، ملاک‌های خود را در این زمینه‌ها به دست آورده و متناسب با آنها، اقدام به انتخاب همسر کند. توجه به یک بعد و ویژگی و غفلت از سایر ملاک‌ها، کفویت واقعی را در پی نداشته و در نهایت، انتخاب خوبی هم به دنبال نخواهد داشت.
همینطور باید توجه کرد که کفویت، امری نسبی است و کفویتِ تام امکان‌پذیر نیست. آنچه مهم است کفویت در معیارهای اصلی و حیاتی است؛ به این معنا که تناسب دو طرف در همۀ معیارها و ملاک‌ها، امکان‌پذیر نیست، ولی می‌توان با در نظر گرفتن ملاک‌های اصلی، که مهمترین آنها «ایمان» است، کفویت تحقق یابد. زوجین هرقدر از تناسب بیشتری برخوردار باشند این باعث درک متقابل بیشتری خواهد شد و در نهایت آرامش بیشتری را به همراه خواهد داشت.
فارس: با این توضیحات، چرا برخی زوج‌ها بعداز ازدواج به آرامش نمی‌رسند و از لذت کافی در زندگی مشترک بهره نمی‌برند؟
– اینکه برخی از زوج‌ها از زندگی مشترک ناراضی هستند عوامل مختلفی دارد. عدم انتخاب همسر مناسب و هم کفو، بی مهارتی در روابط زوجین، مشکلات اقتصادی، دخالت خانواده‌ها، انتظارات غیرواقعی و کاذب و از همه مهمتر دوری از سبک زندگی اسلامی و بی‌توجهی به آموزه‌های دینی می‌تواند در عدم آرامش در زندگی تاثیرگذار باشد و باعث شود زوجین رضایت مطلوب از زندگی مشترک‌شان نداشته باشند.
فارس: به موضوع سبک زندگی اشاره داشتید، بفرمایید چگونه داشتن سبک زندگی سالم به آرامش زوجین کمک می‌کند؟
– ما طبق مبانی دینی و آموزه‌های اهل‌بیت(ع) معتقدیم که اسلام سبک زندگی سالم و مطلوب را در همه زمینه‌ها و به ویژه زندگی مشترک و روابط همسرداری بیان کرده است. ما هر چقدر زندگی خودمان را طبق سیره و سبک اهل‌بیت(ع) و آموزه‌های آن بزرگواران تنظیم و مدیریت کنیم نه تنها آرامش بیشتری خواهیم داشت بلکه در دیگر زمینه‌های زندگی نیز پیشرفت خواهیم کرد. در مقابل هرچقدر از این آموزه‌ها دور شویم آسیب بیشتری در زندگی خواهیم دید و با مشکلات بیشتری مواجه خواهیم شد.به تعبیر آیت‌الله بهجت(ره) هر بلایی که به ما می‌رسد در اثر دوری از اهل‌بیت(ع) و روایات مأثوره از ایشان است.
فارس: به عنوان آخرین سوال بفرمایید آسیب‌هایی که برای نسل جوان درباره ازدواج ممکن است رخ دهد، چیست؟
– امروزه با توجه به نفوذ فرهنگ غربی و تغییر سبک زندگی ازدواج و انتخاب همسر با آسیب‌های متعددی مواجه شده است که یکی از آنها ازدواج فردی است که هنوز آمادگی‌ها وبلوغ های لازم را برای ازدواج کسب نکرده است. این امر ممکن است ناشی از برخی ارزش‌ها و آداب و رسوم و خرده فرهنگ‌ها در خانواده‌ها یا به سبب مشکلات و مسائل اقتصادی باشد.
آسیب دیگر، ازدواج دیرهنگام است که ناشی از مشکلات اقتصادی، سخت‌گیری‌های بی‌مورد و توقعات غیرمنطقی جوانان و خانواده‌ها، طرز تفکر و دیدگاه اشتباه نسبت به ازدواج و تشکیل خانواده، آداب و رسوم غلط برخی خانواده‌ها، بی‌تفاوتی برخی خانواده‌ها نسبت به ازدواج فرزندان و … است.
بحث دیگر، ازدواج معکوس است یعنی ازدواج با فاصلۀ سنّی، این نوع ازدواج غالباً به ازدواج پسرانِ جوان با زنان با سنین بالا و با اختلاف سنّی نسبتا زیاد اطلاق می‌شود. البته ازدواج معکوس شامل ازدواج دختران با مردان کهن‌سال نیز می‌شود، ولی نوع اول شیوع بیشتری دارد. این نوع ازدواج علی‌رغم آمار موفقیتِ پایین در استمرار زندگی، به دلیل باورهای غلط در حال افزایش است.
نوع دیگری که متاسفانه در سال‌های اخیر موارد محدودی از آن دیده شده، ازدواج بدون قواعد قانونی و شرعی است. این هم‌باشی نوعی زندگی زناشویی و برقراری رابطۀ جنسی بدون ثبت رسمیِ پیوند ازدواج است که برخی آن را «ازدواج سفید» نامیده‌اند. این پدیده گرچه در دنیا پدیدۀ جدیدی نیست، اما در ایران به عنوان یک «شوک فرهنگی» مطرح شده است. در این نوع ازدواج که در نهادهای دولتی مربوطه یا سازمان‌های دینی ثبت نمی‌شود، زن و مرد با هم زندگی می‌کنند و کارهای مربوط به خانواده بر دوش هر دو است؛ هرچند از نظر قانونی، زن و شوهر رسمی محسوب نمی‌شوند.
فارس: از اینکه در این گفتوگو ما را همراهی کردید، سپاس‌گزاریم.
– استدعا می‌کنم، امیدوارم با انتشار این مصاحبه گامی هرچند کوچک برای آینده جوانان برداشته باشیم.
پایان پیام/78028
