ارتقا رتبه ایران در شاخص تاب آوری جهانی با شرایط تحریمی

به گزارش خبرنگار مهر علی حسین پور، مدیر کل دفتر ارتباط با مراکز علمی و پژوهشی خارجی و سازمان‌های بین المللی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده نگری در گزارشی با اشاره به اینکه یکی از مهمترین معیارهای ارزیابی و تعیین کیفیت نظام توسعه در کشورها، جایگاه وضعیت رتبه شاخص‌های توسعه در سطح بین المللی است، بیان کرد: این شاخص‌ها با عناوین متعدد توسط مراجع علمی و بین المللی با رویکردهای متفاوت هر سال مورد بررسی و منتشر می‌شود. جایگاه این شاخص‌ها از این منظر اهمیت دارد که رتبه و جایگاه هر کشور مورد توجه سیاستگذاران، فعالان اقتصادی، سرمایه گذاران در سطح تعاملات بین المللی برای تصمیم گیری و میزان انگیزه حضور آنها در فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی است.

در این گزارش آمده است هر چند روش ارزیابی و استفاده از داده‌های آماری آنها بعضاً ممکن است با اهداف خاصی یا حتی سو گیری نسبت به یک کشور بررسی شود ولی این شاخص‌ها یک معیار نسبی و کلی از وضعیت کشورها را نشان می‌دهد. برخی از شاخص‌های مطرح در سطح کلان توسعه که مورد توجه تصمیم گیران در میزان حضور و مشارکت آنهاست شامل، شاخص‌های محیط کسب و کار، رقابت پذیری جهانی، نوآوری جهانی، رفاه، توسعه انسانی، آزادی اقتصادی و….است.

مدیر کل دفتر ارتباط با مراکز علمی و پژوهشی خارجی و سازمان‌های بین المللی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده نگری در این گزارش خاطر نشان کرد: شاخص تاب آوری جهانی نیز یکی از این نوع شاخص‌ها است که ابعاد و پایه اصلی آن در سه محور شامل (اقتصاد، کیفیت ریسک و زنجیره تأمین) مورد بررسی قرار می‌گیرد. شاخص تاب آوری جهانی توسط گروه (FM Global) که در حوزه مدیریت مالی و بیمه فعال هستند، مسائل و چالش‌های مربوط به توانمندی اقتصادی، مخاطرات و عوامل اثر گذار بر فعالیت کسب و کارهای هر کشور را در سطح جهان با استفاده از اطلاعات مراجع آماری مثل بانک جهانی و مجمع جهانی اقتصاد کشورها را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. هر کدام از این محورها از ۵ معیار تشکیل شده که بواسطه آن امتیاز هر محور مورد سنجش قرار می‌گیرند.

همانگونه که در نمودار مشخص است، جایگاه رتبه و امتیاز ایران متناسب با ظرفیت‌ها و انتظارات هنوز فاصله دارد. اما وضعیت ایران در گزارش ۲۰۲۳ نسبت به سال گذشته ۳ رتبه و در مقایسه با دو سال قبل ۲۰ رتبه علی رغم شرایط تحریمی ارتقا یافته است. این شاخص به مولفه‌هایی مثل بهره وری، ریسک و مخاطرات، وابستگی اقتصاد کشورها به نفت (صادرات و واردات)، فساد، حکمرانی شرکتی، کیفیت زیرساخت‌ها، کیفیت شبکه توزیع و زنجیره تأمین تمرکز دارد.

به گفته حسین پور رویکرد برنامه‌های توسعه به ویژه محورهای کلیدی در برنامه هفتم توسعه به نوعی هم راستا با مؤلفه‌های این شاخص و بهبود دیگر شاخص‌های توسعه است. به عنوان مثال بهره وری یکی مهمترین معیار ارزیابی در رکن اقتصادی شاخص تاب آوری است که پایه اصلی رشد اقتصادی در برنامه هفتم در نظر گرفته شده است.

در صورت اجرای برنامه‌های صحیح و مدیریت عملکرد حوزه‌های متولی در کشور بر اساس اهداف تعیین شده در برنامه هفتم توسعه، می‌توانیم رتبه این شاخص و سایر شاخص‌های مطرح در سطح بین المللی را بهبود دهیم. برای موفقیت در اجرای برنامه‌ها و تحقق اهداف آن، همواره بر طراحی، استقرار و پیاده سازی نظام مدیریت عملکرد دستگاه‌های اجرایی با پیوند نظام بودجه ریزی به نظام برنامه ریزی در سازمان برنامه و بودجه کشور بر پایه مبانی علمی و چارچوب مشخص تاکید می‌شود. در صورت عدم رفع این خلاء شاهد انحراف مجدد در برنامه‌ها و تکرار نتایج گذشته خواهیم بود که در این شرایط موفقیت در تحقق اهداف برنامه‌ها به طور منطقی دور از انتظار است.