خطر آفت زنگ جارویی بر جان قطب زرشک جهان

خبرگزاری فارس- خراسان‌جنوبی، سمیه محمدی؛ از آن باید به ناجی کشاورزی خراسان جنوبی آن هم در این برهه ۲۲ ساله ای که خشکسالی رقمی برای این بخش اقتصادی استان باقی نگذاشته است چرا این یگانه محصول جهانی خراسان جنوبی در کنار محصولات کم آب دیگری چون زعفران و عناب توانسته ممر درآمد اغلب قشر کشاورزی استان باشد.

این محصولات مزیت دار در نقاطی از قاینات، زیرکوه، درمیان، بیرجند و سربیشه بیشتر از دیگر نقاط خراسان جنوبی تولید می شود و همین تولید ۹۰ درصد زرشک جهان در این استان خراسان جنوبی را صدر نشین این تک محصول در جهان کرده و این استان را به قطب زرشک جهان مبدل کرده است.

اما چند سالی ست که آفت به جان این ناجی کشاورزی خراسان جنوبی افتاده و در حال از پای در آوردن این تک محصول جهانی ست و دغدغه زرشک‌کاران را نیز دو چندان کرده است.

هرچند هنوز منشاء اصلی این آفت یعنی زنگ جارویی زرشک مشخص نیست اما به طور حتم استمرار خشکسالی ها در طغیان این آفت بی ثاتیر نیست به همین واسطه کارشناسان در حال کاوش برای یافتن منشاء این آفت در خراسان جنوبی هستند.

اولین‌بار زنگ جارویی زرشک سال ۸۶ در یکی از روستاهای شهرستان درمیان دیده شد و بعد از آن به تدریج به دیگر مناطق مستعد آلودگی از‌جمله مناطق کوهستانی با درصد بالای رطوبت سرایت کرد.

۳ هزار هکتار از باغات درمیان زیر کشت زرشک

محمد حسن جاویدی، مدیر جهاد کشاورزی درمیان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس از بیرجند اظهارداشت: شهرستان درمیان دارای ۳ هزار هکتار باغات زرشک است.

وی تصریح کرد: ۷ هزار از مجموع ۸ هزار بهره بردار بخش کشاورزی این شهرستان جزو بهره‌برداران زرشک هستند.

مانور زنگ زرشک 

مدیر جهاد کشاورزی درمیان گفت: خسارت اصلی وارد شده به زرشک شهرستان در دو بخش مسری و غیر مسری قرار می‌گیرد و از عمده عوامل غیر مسری سرمازدگی و ریزش محصول و عمده عوامل مسری زنگ جارویی زرشک است.

جاویدی به اقدامات این مدیریت در راستای کمک به کشاورزان برای مقابله با آفت زنگ جارویی زرشک اشاره کرد و افزود: برگزاری کلاس آموزشی ترویجی برای مقابله، ایجاد شبکه پیش آگاهی برای تعیین زمان صحیح مقابله با عوامل خسارتزا و برگزاری مانور زنگ زرشک با سمپاشی ۲۰۰ هکتار از‌جمله این اقدمات است.

اعتبار مصوب خسارت زنگ زرشک

علیرضا عباس‌زاده، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی هم  ۱۵ اردیبهشت‌ماه امسال در جلسه ستاد مدیریت بحران خراسان‌جنوبی از تصویب مبلغ یک میلیارد تومان در ستاد مدیریت بحران استان برای مقابله با زنگ زرشک خبر داد و گفت: با ارسال گزارشی مبنی بر خسارات ناشی از این آفت به مرکز باید اعتبار لازم را جذب کنیم.

وی به تاثیر شدید کاهش آب‌بر بخش کشاورزی استان اشاره کرد و افزود: در حوزه بحران، تامین منابع آب بخش کشاورزی و حفاظت از منابع آبی خراسان جنوبی دارای اهمیت است.

اگر چه معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی خبر از تصویب این میزان اعتبار برای استان در راستای خسارت به کشاورزان برای آفت زنگ جارویی زرشک داد اما با پیگیری‌های صورت گرفته از سوی سازمان جهاد کشاورزی معلوم شد هنوز این اعتبار ابلاغ نشده است.

هر‌چند دلیل این امر و زمان ابلاغ آن را از سوی استانداری پیگیری کردیم اما متاسفانه پاسخی دریافت نشد.

۱۱۸۷ هکتار از باغات زرشک درگیر با آفت زنگ جارویی 

وحید ضیائیان احمدی، مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در خصوص این آفت که به جان باغات زرشک در استان افتاده اظهارداشت: خراسان جنوبی با۱۶ هزار و ۵۰۴ هکتار باغ زرشک، ٩٨% زرشک تولیدی کشور را به خود اختصاص داده است.

وی با اشاره به اینکه بیماری زنگ جارویی زرشک از سال ١٣٨٨ در روستاهای «خوان» و «نوقند» (شهرستان درمیان) و زهان به‌صورت همزمان توسط اعضای شبکه مراقبت و پیش آگاهی از باغات استان گزارش شد، تصریح کرد: درحال حاضر هزار و 187 هکتار از باغ‌های شهرستان‌های درمیان، زیرکوه، بیرجند، سربیشه و قاین آلوده به این بیماری  هستند.

دلایل گسترش آفت زنگ جارویی 

مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی افزود: اگرچه گزارش رسمی این بیماری در سال ١٣٨٨ صورت پذیرفت اما این بیماری از سال‌های قبل‌تر در استان وجود داشته که متاسفانه در چند سال اخیر به‌ د‌لایل ثانویه گسترش یافته است.

ضیائیان احمدی ادامه داد: از‌جمله این شرایط می‌توان به پراکنش نامناسب بارندگی‌ها، تغییرات درجه حرارت، اختلاف دمای معنی‌دار شب‌و‌روز، خشکسالی‌های پی در پی، عدم رعایت دور آبیاری، ضعف درختان ناشی از فقر خاک‌های این باغات از لحاظ مواد غذایی و عدم توجه و مبارزه شیمیایی با بیماری توسط تعدادی از کشاورزان اشاره نمود.

مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی گفت: علائم ظاهری بیماری شامل ظهور لکه‌های زرد یا نارنجی رنگ روی سطح برگ، ساقه‌های جوان و میوه‌ها در ابتدای شروع بیماری بوده که با پیشرفت بیماری علائم جارویی شدن در درختان ظاهر می شود.

اقدامات  جهاد کشاورزی برای مقابله با آفت

ضیائیان احمدی اضافه کرد: در راستای کنترل بیماری عملیات مبارزه در سال ١۴٠١ شامل هزار و ۱۷۴ هکتار مبارزه مکانیکی (هرس) و ۶۴٩ هکتار مبارزه شیمیایی در باغات زرشک استان انجام شد.

وی یادآور شد: زنگ جارویی زرشک بر اساس قوانین سازمان حفظ نباتات جزو بیماری‌های خصوصی بوده و رسالت این سازمان تنها هدایت و ارائه توصیه‌های فنی به کشاورزان است.

مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی بیان داشت: با توجه به اقتصاد ضعیف خانوار و استراتژیک بودن این محصول، اقداماتی شامل تشکیل ستاد کنترل بیماری زنگ زرشک، شناسایی مناطق آلوده و تهیه نقشه پراکنش بیماری و پهنه‌بندی و پایش مستمر باغات زرشک در تمام نقاط استان انجام شد.

همچنین انجام طرح تحقیقاتی تاثیر سموم مختلف بر کنترل پاتوژن با همکاری مرکز تحقیقات استان، خرید ١١ دستگاه دیتالاگر برای پیش آگاهی و ردیابی آفات و بیماری‌های مهم استان از‌جمله زنگ زرشک، برگزاری کارگاه‌های آموزشی – ترویجی و تهیه و نصب بنر، پمفلت و پوستر، تهیه و ارسال تقویم باغی عوامل خسارت‌زای زرشک در دستور کار قرار گرفت.

به گفته وی تهیه و ارسال دستورالعمل‌های فنی، تهیه و توزیع سموم رایگان مناسب با همکار بنیاد محترم علوی برای کنترل بیماری به‌منظور تشویق کشاورزان به انجام به موقع مبارزه با وجود خصوصی بودن این بیماری و نبود اعتبار در این خصوص، تهیه و تدارک به موقع سموم مورد نیاز در مبارزه علیه زنگ زرشک با همکاری فروشندگی‌های سموم (مدیریت شهرستان)، تجهیز ناوگان سمپاشی در مناطق آلوده استان نیز انجام شد.

وی تهیه و تدوین طرح اعتباری کنترل زنگ جارویی زرشک و ارسال به وزارت جهاد کشاورزی و استانداری برای جذب بودجه از محل اعتبارات بحران، استفاده از نیروهای بسیج سازندگی برای انجام هرس و مبارزات شیمیایی در مناطق آلوده، هرس درختان زرشک برای کاهش آلودگی از محل اعتبارات طرح اصلاح و احیاء باغات در شهرستان‌های آلوده (مدیریت باغبانی) در سال‌های گذشته و کنترل بیماری در مناطق آلوده و جلوگیری از گسترش آن به سایر نقاط استان از طرق اعمال قوانین قرنطینه‌ای در سطح استان و جلوگیری از انتقال پاجوش از مناطق آلوده به سایر مناطق را از دیگر اقدامات عنوان کرد.

ضیائیان احمدی با بیان اینکه در حال حاضر اقدامی برای مبارزه با این آفت انجام نمی‌گیرد و از فصل زمستان هرس درختان آفت‌زده انجام می‌شود افزود: بحث تحقیقات در خصوص آشنایی با این بیماری می‌تواند کمک‌کننده باشد که در همین راستا از تمام مراکز تحقیقات کشاورزی و مراکز علمی درخواست همکاری داریم زیرا آشنایی بیشتر با این بیماری می‌تواند در نحوه شکل‌گیری و ریشه‌کن کردن آن کمک کند.

سخن پایانی: همان طور که می دانیم زرشک یکی از محصولاتی که تنها ممر درآمد اغلب کشاورزان خراسان جنوبی ست پس برای این که بهره برداران این بخش بیشتر متضرر نشوند باید به طور حتم فکر و چاره ای اساسی در این زمینه متولیان امر بردارند.

پایان پیام/۶۹۰۲۷