سنت‌های محرم در سرزمین علویان؛ از مجمع‌گذاری تا تعزیه خوانی
خبرگزاری فارس مازندران ـ مریم‌نظری|عاشقان حسینی در استان‌مازندران هر ساله در ماه محرم با سیاه پوش کردن معابر، خیابان‌ها و منازل به عزاداری برای سرور و سالارشهیدان امام‌حسین (ع) می‌پردازند و با برپایی آیین‌های همانند عَلَم‌بندی و طشت‌گذاری آذری‌های مقیم‌مازندران، عَلَم‌گردانی، تعزیه‌خوانی، نخل‌گردانی، اطعام‌دهی، صبح‌تیره‌روخوانی، حلیم‌‌پزان و… برای سالار شهیدان امام حسین(ع) و یارانش عزاداری کرده و اشک ماتم می‌ریزند.
امسال هم همزمان با ماه محرم پرچم‌های سیاه در کوچه و معابر شهرهای مختلف مازندران برافراشته شده و عزاداری در مساجد و تکایا و هیات مذهبی همچون همیشه با صلابت و عشق به اهل بیت (ع) در حال برگزاری است.
گوشه‌گوشه مازندران این روزها بوی حسین(ع) می دهد و وارد هر کوی و برزنی که می شوی شاهد دلدادگی ها برای امامی هستی که مظلومانه به شهادت رسید، تلاش و تکاپوی مردان و زنان، کودکان و نوجوانان، پیران و جوانان برای امام حسین و عزاداری در فراقش در مازندران که دیار علوی است، پایانی ندارد.
مجمع‌گزاری و اطعام‌دهی در روستای کوهستان بهشهر با ثبت ملی
مجمع‌گزاری در شب‌های ماه محرم در روستای کوهستان بهشهر یکی از آیین‌های محرم در مازندران است که قدمتش در شرق این استان به ۲۰۰ سال می@رسد و به نام روستای کوهستان ثبت ملی شده است.
حسینی شهروندی از شرق مازندران در مورد این آیین در گفت‌وگو با خبرنگار فارس اظهار کرد: اطعام‌دهی آیینی است که در بیشتر نقاط شهری و روستایی و به خصوص در روستاهای مناطق کوهستانی و ییلاقی مازندران از گذشته تاکنون با قوت برگزار می‌شود، اما مجمع‌گزاری روستای کوهستان بهشهر قدمتی به جامانده از دوران کهن است که به ثبت رسید.
این شهروند مازندرانی با بیان اینکه روستای «کوهستان» از توابع شهرستان بهشهر است، در مورد چگونگی برگزاری این مراسم افزود: بانوان روستای کوهستان بهشهر در ۱۰ شب ماه محرم غذاهای مختلفی برای پذیرایی از عزاداران آماده کرده و آماده پذیرایی از مهمانان‌می شوند و وقتی اطعام در شب محرم آماده شد، در مسجد در شیپور دمیده می‌شود تا اطعام توسط بانوان به آشپزخانه حسینیه و مسجد آورده شود.
بانوان کوهستان غذاها را در داخل سینی بزرگی که به «مجمع» معروف است، قرار داده و به حسینیه و محل عزاداری می برند تا از عزاداران پذیرایی کنند و هر مجمع در اختیار ۲ تا چهار نفر از عزاداران قرار داده می شود تا از خودشان پذیرائی کنند و سپس عزاداری انجام می‌شود.
اطعام‌دهی در عاشورا و تاسوعا و گشودن درب منازل به روی مردم
برخی از روستاهای مازندران رسم اطعام‌دهی را روز تاسوعا و عاشورای حسینی انجام داده و به عنوان نمونه روستای شهیدآباد بهشهر و یا سور‌ک میاندورود، اومال و بریجان نکا و همچنین کیاسر ساری روز تاسوعا و عاشورا اطعام دهی در منازل را در دستور کار دارند و درب منازل این‌نقاط بر روی مردم باز است تا اطعام‌دهی به عزادان حسینی انجام شود و عزاداری‌های مختلفی هم برگزار می‌شود.
طشت‌گذاری سنتی با نیم قرن قدم در مازندران
اگرچه طشت‌گذاری آیین و سنت‌آذری های مقیم‌مازندران است، اما در اقصی نقاط این استان و در نقاطی که آذری زبانان سکونت دارند با قوت انجام‌می شود و این در حالیست که قدمت آن در قائمشهر به حدود نیم قرن و در بهشهر حدود یکصد سال می رسد.
سلوطی یکی از آذری زبانان مقیم‌مازندران با اشاره به اینکه آذری‌ها رسم و رسوم و عزاداری‌های سوزناکی در محرم دارند، به خبرنگار فارس گفت: فلسفه برگزاری آئین طشت‌گزاری به واقعه کربلا بر می‌گردد و اینچنین است، زمانی که کاروان امام حسین (ع) با کاروان یزید بن‌معاویه به فرماندهی حربن یزید ریاحی برخورد می‌کند به دلیل اینکه لشکر حر از لشکر امام حسین(ع) تقاضای آب می‌کنند، امام دستور می‌دهند تا در طشت‌های مختلف آب بریزند تا لشکریان و اسب‌های دشمن سیراب شوند.
وی افزود: آذری‌های مازندران با برگزاری این آیین در آغازین روزهای ماه‌محرم به یاد وفاداری امام حسین(ع) این سنت را همه ساله برگزار و عزاداری می‌کنند.
علم بندان یا رخت‌پوشی علم
در کنار سیاه‌پوش کردن معابر و خیابان‌ها و منازل مازندران در ماه محرم، اولین برنامه ورود به ماه محرم علم‌بندی است، سنتی که قدمت دیرینه در مازندران دارد.
میرزاخانی از عزاداران‌مازندرانی در این رابطه می‌گوید: علم نمادی از دست عباس بزرگوار دشت کربلا است و در شب هفتم‌ماه محرم، توسط بزرگان و ریش‌سفیدان و خانواده‌های شهدای حاضر در مسجد با روسری مشکی که نماد عزای حسینی است پوشیده شده و به نوعی لباس مشکی بر تن علم می‌کنیم.
وی یادآور شد: در این مراسم،با شستن علم و رخت بر تن کردن، مراثی و مداحی مختلف دور علم برگزار و تعزیه خوانی حضرت ابوالفضل(ع) برگزار می‌شود و تا پاسی از شب عزاداری در مسجد و تکیه برپاست.
علم‌گردانی در روز هفتم محرم به یاد حضرت ابوالفضل(ع)
علم‌گردانی در روز هفتم محرم به یاد حضرت ابوالفضل(ع) سنتی به جامانده از گذشتگان است که تعداد زیادی از مردان، جوانان و پیران، با راه اندازی دسته سینه‌زنی پشت علم، اشعاری را همچون « این علم از کیست که بی صاحب است» زمزمه می‌کنند و افراد با صدای بلند این اشعار را تکرار می‌کنند و به درب منازل هم می‌روند و عزاداری می‌کنند.
قربانی کردن گوسفند توسط افرادی است که از سال گذشته برای این علم نذر کردند و اکنون حاجت روا شدند، اطعام‌دهی و پذیرایی در منازل و همچنین هدیه کردن پول، پوشاک و حتی مواد غذایی و برنج به علم و دود کردن اسپند از دیگر مراسم‌ها علم‌گردانی است که در برخی نقاط شهری مازندران و در اکثر نقاط روستایی همچنان متداول است.
جوشی‌خوانی
جوشی خوانی یکی از آیین‌های پرسوز و گداز مناطق روستایی مازندران است که عمدتا در روز و شب تاسوعا و عاشورا برگزار می‌شود و به این صورت است که عزاداران حسینی در این دو روز به صورت حلقه‌ای گرد هم می‌آیند و مداحان نیز مرثیه‌هایی را با لحن تند که به آن «جوشی» می‌گویند، می‌خوانند و بقیه سینه می‌زنند.
کرپ‌زنی
کرپ‌زنی هم از دیگر آیین‌های سنتی مردم مازندران است که از دیرباز به جای مانده است و اگرچه در برخی نقاط کمتر برگزار می‌شود اما در مسجد گرجی بهشهر و بخشی از قائمشهر با قوت ادامه دارد.
عموزاد از اهالی بهشهر که خود از جمله افراد حاضر در کرپ‌زنی است در مورد چگونگی این آیین به خبرنگار فارس گفت: کرپ، تکه‌چوبی تراشیده شده است که در کف دست جای می‌گیرد و دارای سطح بیرونی صاف و در پشت آن بندی قرار دارد که به پشت دست می‌افتد و با ضرب‌های خاصی در کف دو دست به هم نواخته می‌شود.
وی افزود: فرد کرپ‌زن با زدن دو تکه کرپ در دو کف دست خود، کرپ زدن را از زمین آغاز و به سمت آسمان به بالا میبرد، قطعه‌ها و اشعاری همچون «بر سر شط فرات تشنه برانداختند، دو دست عباس را ز پیکر انداختند» و اشعار مختلف دیگر از جمله اشعار آیین کرپ‌زنی در بهشهر است.
تعزیه‌خوانی میراثی به جامانده از نیاکان برای تصویرسازی عاشورا
اکبری از تعزیه‌خوانان مازندران هم با اعلام اینکه هر سال در ماه محرم و صفر، گروه‌های تعزیه خوان در سراسر استان مازندران به اجرای مجالس گوناگون تعزیه می‌پردازند، به خبرنگار فارس گفت: تعزیه آیینی به جا مانده از نیاکان‌ماست که تا همیشه ماندگار است تا عاشورا و مصائب دشت کربلا تصویرسازی شود.
وی افزود: گروه‌هایی موسوم به گروه های تعزیه‌خوانی با برگزاری آیین‌هایی خاص و به تصویر کشیدن حادثه کربلا تلاش دارند، تا عاشورا و مصائب آن را به نسل جدید منتقل کنند.
اکبری گفت: تعزیه‌خوانی در طول ماه محرم و صفر در نقاط مختلف مازندران و به خصوص در روستاها با قوت برگزار می‌شود.
به گزارش فارس، در روز تاسوعا و عاشورای حسینی همه نقاط مازندران میزبان عزاداران حسینی در دسته‌روی و آیین سینه‌زنی و زنجیرزنی هستند.
همه تلاش دارند تا قابی ماندگار از دیدگی به امام حسین(ع) و یارانش برجای گذارند و در این بین هر کس در هر نقطه از استان‌پهناور مازندران از شرق تا غرب با سنت‌ها و آیین‌های خاص دلدادگی خود را ماندگار می کند، آیین‌هایی که هزاران هزاران دل را به خود می‌کشاند تا با تکرار سنت‌ها عشق به اهل بیت ماندگار شود و ما هم با مروری دوباره بر تعدادی از آیین‌ها، دین‌مان را به مولای‌مان ادا می‌کنیم.
پایان پیام/۸۶۰۰۲/م
این خبر در هاب خبری وبانگاه بازنشر شده است
