محرم بیدسک؛ یک و نیم قرن ارادت

خبرگزاری فارس- خراسان جنوبی؛ حسین(ع) که حج را نیمه تمام می گذارد و راهی دشت بلا می شود واویلا در دل ها هم به پا می شود.

از آن هنگام ست که دیگر شمارش معکوس روز شمار محرم هم برای آنان که خاک وطن را سرمه چشمان می کنند آغاز می شود.

بیرق عزا که بر بام بیدسک برافراخته می شود بلندگوی مسجد هم، نوای حسین سر می دهد و محرمی می شود بیدسک. همان طور که یک و نیم قرن قبل نیاکان این دیار پرچم عزا را برای حسین بر بام بیدسک به اهتزار درآوردند آن هم با آیینی که نسل حاضر از آن بنویسند، بگویند، مستند کنند تا برای همیشه بماند که اهالی بیدسک حسینی اند و حسینی می مانند تا همیشه تاریخ.

باید آیین بیدسک در کتاب تاریخ آن بماند تا اگر روزی همانند این سال ها که برخی از رسوم آن با به دیار باقی شتافتن بنیان گذاران آن در حال منسوخ شدن است حاضران برای آیندگان از آن بگویند آن هم تاریخی که به آن و مردمان آن باید افتخار کرد.

باید افتخار کرد به علم به دوشان، شبیه خوانان، نوحه خوانان وقمه زنانی که پایه گذار آیینی به قدمت یک و نیم قرن در بیدسکند.

باید برای جوانان از پایه گذارانی چون کربلایی محمد جان نیک ذات، ملا علی فرخی، آخوند راستی و… گفت که چطور هر سال بر شکوه و عظمت رسم و رسوم محرم آن افزوده اند چراغ تعزیه و علم چرخانی آن را روشن کرده اند.

از نخل زیبا و گهواره علی اضعر، خیمه ها به آتش کشیده، تاخت و تاز های اسبان در میدان قتلگاه بیدسک گفت تا بدانند که بیدسک به واسطه نیاکان آن، چه خوش بر تارک تاریخ درخشیده و گذشته درخشانی دارد که آیندگان هم باید برای درخشش بیشتر آن همیت کرده و نیک اندیشی گذشتگان را داشته باشند.

نگرانی پیشکسوتان و پیر غلامان بیدسک هم از این است که رسم و رسومی که بیش از یک و نیم قرن از پایه گذاری آن در روستا می گذرد به فراموشی سپرده شود هرچند نباید شور و شعفی جوانان و نوجوانان را برای ایفای نقش های تعزیه خوانی و نوحه خوانی، علم چرخانی را نادیده گرفت اما همیتی بیش از این را می طلبد.

بعلاوه باید تبحر پیرغلامانی را به مانند آقایان «نیک ذات»، «راستی»، «فرخی»، «حمیدی»، «جلالی»، «اکبری» و… در اجرای تعزیه های مختلف به جوانان و نوجوانان یاد آور شد که تبحر این پیر غلامان به حدی بوده که قبل از پیروزی انقلاب در حسینیه سرکار یا همان حسینیه امام رضا(ع) در ماه های محرم و صفر تعزیه خوانی می کردند.

علم گردانی

بازاین چه شورست که در خالق عالم است

 باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است

  این نوا را علم به دوشان و همراهان آن هنگام که گردا گرد روستا می چرخند، زمزمه می کنند. اهل هر خانه ای هم که علم ها به مهمانی آن می روند اسپند دود می کنند و نیاز علم آماده، تا به پاس این مهمان عزیز و دعای سلامتی که پیش قراول این هیئت برای اهل خانه می خواند تا سال بعد در پناه صاحبان علم باشند.

اهل خانه دل را به صاحبان علم ها گره و بوسه بر آن می زنند تا گره از مشکلات آن ها باز شود و دل برای همیشه شیدای صاحبان علم ها بماند. 

شروع علم چرخانی هم از خانه پدر شهید «حسین معمار» طبق رسومی که از قبل بوده آغاز و روز عاشورا هم در خانه حاج «محمد کدخدا» به پایان می رسد.

باید یاد میدان دارانی چون کربلایی« محمد حسین کشتگر» و حاج«محمد زنده دل» که سال ها پیش قراول این رسم بودند را هم گرامیداشت و قدر دان پیر غلامانی چون کربلایی «جلال اکبری» هم بود که ادامه دهنده راه آن هاست.

پیشینه علم گردانی هم در بیدسک درخشان است زیرا بزرگان چون آقا بابا، آقا باقر، ملاعباس به نزد نمایندگان دولت  رفتند علم هایی را به نام علم دار و پرچم دار کربلا، امام حسن(ع) و امام حسین (ع) را گرفته و با نام خویش ثبت کرده اند.

از آن سال های دور هم بافنده ها، خسروی ها وسید آبادی ها علم ها را به دوش می کشند گراد و گراد بیدسک می چرخند وارث این کار بزرگند.

تعزیه خوانی

قبل از این که شمشیرها در میدان قتلگاه بیدسک به رقص در آید و رجز خوانی گروه های مخالف و موافق آغاز شود بازیگران این تئاتر که قدمت آن در بیدسک به ۷۵ سال می رسد هم از قبل به تمرین نقش می پردازند و کار گردان هم رعایت نکاتی را به آن ها گوشزد می کند.

تا قبل از این ظهر خونین کربلا فرا رسد بازیگران تعزیه خوان بیدسک هم به میدان قتلگاه یا حسینه می روند و تعزیه ای اجرا می کنند که ۷۵ سال است نیاکان آن ها بنیان گذاری کرده اند برنامه ریزی هم طوری که اهالی بیدسک نماز ظهر عاشورا را همراه با امام عشق می گذارند.

نگرانی تنها بازمانده کاروان تعزیه خوان بیدسک یعنی کربلایی«جلال اکبری» هم از این است که اگر خدای ناکرده سر بر زمین بگذارد این هنرنیز منسوخ شود. 

هرچند جوانان و نوجوانان روستا علاقه و اقبال زیادی برای اجرای این هنر که پایه گذاران آن افرادی چون کربلایی محمد جان نیک ذات، شیخ راستی، ملا علی فرخی و علی اصغر اکبری و… بوده اند دارند اما تا پختگی این جوانان راه بسیاری ست.

شکوه تعزیه بیدسک هم در گذشته به حدی بوده که در روز عاشورا از روستاهای اطراف برای دیدن به بیدسک می آمدند.

تاسوعا و عاشورا

شکوه محرم بیدسک در روزهای نهم و دهم محرم اوج می گیرد آن هم با برپایی دسته های زنجیر زنی و سینه زنی از در خانه آنان که به اصطلاح صاحب مجلس اند و آن شب و آن روز عزاداران حسینی را مهمان کرده اند .

پایانش این شکوه هم در حسینه بیدسک با نوحه خوانی و روضه خوانی مداحان و ذاکران اهل بیت (ع) است.

 روزهای تاسوعا و عاشورا اوج فزونی جمعیت بیدسک ست زیرا هر کسی از هر نقطه ای خود را به وطن رسانده تا عزادار حسین و اولادش در مسجد و حسنیه چهارده معصوم (ع) بیدسک باشد.

این روزهاست که بیدسک هم به واسطه ساکنان مهاجر زنده می شود به جنب و جوش در می آید. صدای زندگی این روزها هرچند همه عزادار فزرند فاطمه (س) اند اما با همین عزاداری ها بیدسک هم احساس سرزندگی می کند فرقی هم ندارد زمستان باشدیا تابستان چون همه قدم بر چشم بیدسک گذاشته اند بیدسک هم سرزنده و شاداب است.

 

عصر عاشورا، دیدار اهل قبور

عصر عاشورا هم همانند رسم دیرین گذشته همه اهالی به دیدار اهالی قبرستان بیدسک می روند دیداری با آن ها تازه می کنند. در این گردهمایی همه باهم برای اهالی دیار باقی فاتحه می خوانند و نذر و نذورات می دهند.

بعد هم مهیا می شوند تا شام غریبان یتیمان کربلا را در حسنییه چهارده معصوم (ع) بیدسک برپا کرده و پایانی بر آغاز دردها و مصیبت های حاضران در دشت کربلا باشند.

 

چهل و هشتم

آمده‌ام، آمدم ای شاه پناهم بده

خط امانی ز گناهم بده

ای حرمت ملجا درماندگان

دور مران از در و راهم بده

لایق وصل تو که من نیستم

اذن به یک لحظه نگاهم بده

رضاجان

همه می خواهند که گراد گرد حرم یار به طواف آمده دخیل به پنجره طلا بسته تا گره از کارشان گشاده و دل های بی قرار را آرام شود و آنجا همان بارگاه ملکوتی شاه خراسان است که همه رنج سفر بر خود همواره کرده تا برای ساعاتی هم که شده مهمان خورشید خراسان باشند.

رفتن به مشهد و پابوسی شاه خراسان آخرین منزل کاروان عزاداری هیئت چهارده معصوم بیدسک است که کاروانیان دل را به ضریح رضا(ع) گره می زنند و دل را به آب دیده می شویند با پا گذاشتن به سرزمین خورشید و سیراب شدن از چشمه  جوشان رضا(ع) هم  به پایان می برند محرم را و می روند تا محرم سال بعد.

 

پشت صحنه ها 

 

حاضرانی که همیشه پشت صحنه اند و کمتر دیده می شوند این خادم الحسین واقعی اند زیرا وقتی همه در حال عزاداری برای حسین اند آنها پشت سنگرهای حسینه آن هم در آشپزخانه عرق می ریزند تا دیگ ها و سماورها را به جوش آورده  و غذایی خوشمزه بر سر سفره های عزاداران بگذارند.

این تدارکات چی ها جبهه عزاداری حسین(ع) هم کسانی نیستند جزء«محمد حسین مظفرنیا»، کربلایی «علی سبزه بین»، «حسین بافنده» و… که کمتر آن ها را می توان در صحنه عزاداری ها دید این پشت صحنه ها در آبدرخانه و آشپزخانه سال هاست که عذای نذری و چای را آماده می کنند تا سهمی همانند حاضران در صحنه عزاداری داشته باشند.

برخی هم همانند «حسین اسلام پناه ها» هرچند که از دنیا رفته اند اما نامشان برای همیشه زنده است و هیچ گاه از خاطره های محو نخواهد شد زیرا خادم الحسین که باشی برای همیشه زنده ای. 

این نقطه از سرزمین خراسان جنوبی که فاصله اش تا مرکز آن ۷۵ کیلومتر است برای آن هایی که با پای دل می خواهند به این روستای بخش قهستان درمیان عزیمت کنند ۷۵ قدم است.

 

پایان پیام/۶۹۰۷۵