کام «قند ورامین» چگونه تلخ شد؟

خبرگزاری فارس-تهران، شرکت قند ورامین مجموعه عظیم تولیدی است که با میزان تولید 700 تن در روز و با ظرفیت اشتغال مستقیم 800 نفر در حدود سال 1382، به‌طور کلی متوقف شده و کارگران بسیاری از کار بی‌کار شده‌اند؛ اما چرا این کارخانه با این ظرفیت‌ دچار چنین سرنوشت تلخی شد؟

شرکت قند ورامین در حاشیه خیابان شهید قدوسی شهر ورامین استان تهران است که تاریخ احداث آن به سال ۱۳۱۳ برمی‌گردد و در مهرماه 1381 نیز ثبت ملی شده است اما متاسفانه خط تولید آن تابه‌حال به دلایل مختلفی متوقف و سپس از سرگیری شده است.

سال 1382؛ ظرفیت اشتغال 800 نفر – میزان تولید 700 تن در روز

کارخانه تصفیه قند ورامین حدود ۲۳ هکتار اعم از خانه‌های سازمانی، مدرسه، زورخانه، سالن‌های ورزشی، زمین فوتبال و موارد دیگر است که در سال ۱۳۸۲ به بهانه عدم سودآوری و وجود هزینه‌های بالا و در راستای اصل ۴۴ قانون اساسی به بهای ۴ میلیارد تومان به شکل اقساط به بخش خصوصی واگذار شد.

قبل از واگذاری، ظرفیت تولید در این کارخانه ۱۲۰ تن در روز بود؛ با واگذاری این کارخانه به بخش خصوصی تغییراتی در بخش فنی انجام شد و میزان تولید با یک رشد ۵ برابری به میزان حدود ۷۰۰ تن در روز رسید؛ در این بازه کارخانه ظرفیت اشتغال مستقیم حدود ۸۰۰ نفر کارگر را دارا بود.

کارخانه در آتش

طبق اخبار منتشر شده در ۲۴ اسفند سال ۸۶ و ۱۲ اسفند سال ۹۰، ۲ آتش‌سوزی مهیب در محوطه کارخانه قند ورامین رخ داد؛ طی این حوادث اماکن ورزشی و ساختمان‌های قدیمی باشگاه‌های ورزشی این کارخانه قدیمی به طور کلی در آتش سوختند.

در این خصوص حمید ارسطوئیان مدیرعامل وقت سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری ورامین در اسفندماه سال 1390 گفت: احتمالا پرتاب مواد محترقه به داخل کارخانه باعث وقوع آتش‌سوزی شده است که با انجام تحقیقات بیشتر، علت اصلی این حادثه مشخص خواهد شد.

گفتنی است همان زمان به نقل از نگهبان مستقر در کارخانه قند ورامین، بیش از 30 هزار لیتر الکل در محل باشگاه زورخانه قدیمی کارخانه قند انبار شده بود که در صورت سرایت آتش به انبار، فاجعه بزرگی رخ می‌داد.

با تعطیلی باشگاه‌های کشتی و تکواندو، زمین‌ چمن نیز تعطیل شد و تأخیر در آبیاری، پاشیدن آهک و شکر در زمین چمن و تردد مداوم ماشین‌های سنگین در این زمین، رفته‌رفته آن را به سوی نابودی کشاند و فعالیت‌های ورزشی که قبلا به‌طور جدی در این محیط انجام می‌گرفت تماماً تعطیل شد؛ برخی از افراد این آتش‌سوزی‌ها را عمدی اعلام کردند، البته این موضوع هیچ‌گاه از سوی کارشناسان تأئید نشد.

باشگاه ورزشی کارخانه قند ورامین

حرکت به سمت تفکیک و تغییر کاربری

در بهمن ماه سال 1393 کارخانه به دلیل کمبود مواد اولیه -یعنی شکر خام- عملا تعطیل شد؛ در خصوص دلیل تعطیلی این کارخانه دادستان عمومی و انقلاب شهرستان ورامین نقل کرده است: شخصی که این کارخانه به او واگذار شده بود، به دنبال تفکیک و تغییر کاربری اراضی این کارخانه بود و در راستای مخروبه و متروکه کردن این کارخانه حرکت می‌کرد.

همچنین برخی فعالان کارگری در جنوب شرق استان تهران در همان سال‌ها در گفت‌وگو با دیگر رسانه‌ها دلیل این اتفاقات را تمایل صاحبان کارخانه به تغییر در فضای کارخانه و تبدیل آن به مجتمع مسکونی با زمزمه تعطیلی کارخانه و جابجایی آن به سمت شهرک صنعتی «چرمشهر» از توابع بخش جوادآباد شهرستان ورامین عنوان کردند.

رئیس وقت دفتر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان ورامین گفت بود: مالک موظف است تا از این اثر ثبت ملی شده حفاظت کند.

2 بار تعطیلی در عرض یک سال

خروج تدریجی تجهیزات و ماشین‌آلات تولید به خط تولید قند محدود نشد و کارخانه به‌تدریج در حال پاکسازی از همه ماشین‌آلات و تخلیه کامل بود که با اعتراض کارگران به مسؤولان وقت، جلوی این اقدام گرفته شد و پای دادستان انقلاب و عمومی وقت ورامین، نماینده شهرستان و دیگر مسؤولان نظارتی به میان آمد و روند تخلیه کارخانه و تعطیلی کامل آن متوقف شد؛ در این صورت کارخانه یکبار دیگر در روزهای انتهایی سال 1394 به چرخه تولید بازگشت اما طولی نکشید که کارخانه در ابتدای سال 1395 به طور کامل از چرخه تولید خارج شد.

در سال 1396 حسن میرزایی رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان ورامین از تأمین ۲ هزار و ۵۰۰ تن شکر خام برای راه اندازی مجدد کارخانه قند این شهرستان خبر داد و ۲۵ دی‌ماه همان سال نیز افشار فتح اللهی معاون وقت امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران گفت: کارخانه قند ورامین پس از ۳ سال توقف بار دیگر وارد مدار تولید شد.

وی با اشاره به این که طراحی اولیه کارخانه قند ورامین بر پایه تصفیه شکر خام وارداتی بوده است، گفته بود: به دلیل اعمال سیاست‌های حمایتی دولت از بخش کشاورزی داخلی، این واحد تولیدی مانند کارخانجات مشابه سراسر کشور با محدودیت واردات مواد اولیه مواجه و در نهایت با تعطیلی موقت مواجه شد.

معاون وقت امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران ادامه داد:‌ علت اصلی در بازگشت کارخانه قند ورامین هماهنگی و همراهی مجموعه های مختلف کشور به ویژه گمرک است که توانستیم در گام نخست، مجوز واردات ۴۰ هزار تن شکر خام را برای این شرکت بگیریم و این روند با همین تناسب ادامه یابد و در قبال آن کارخانه نیز تضمین‌هایی به گمرک داد که عین محصول فرآوری شده را بدون عرضه در داخل، صادر کند.

ایجاد اشتغال برای 600 کارگر

همچنین حسین کاغذلو، فرماندار وقت شهرستان ورامین در مهرماه سال 1399 اظهار کرد: پس از پیگیری‌های متعدد با وزیر صنعت در یک بازه‌ای توانستیم به‌طور موقت، با تامین مواد اولیه، چرخه تولید را برای مدتی به کار بیندازیم که متاسفانه مجدد به دلایل مختلف کارخانه ابتدا نیمه‌تعطیل و سپس به‌طور کامل تعطیل شد؛ البته اکنون با تشکیل کارگروهی در حال پیگیری هستیم تا این کارخانه را مجدد فعال کنیم و شاهد مشغول ‌به­‌کارشدن  ۶۰۰‌ کارگر در آن باشیم.

در ادامه در این خصوص دادستان عمومی و انقلاب ورامین با بیان اینکه این کارخانه به دلیل بدهی به بانک در مسیر تولید با مشکل مواجه شده بود در فروردین ماه سال 1400 گفت: با حمایت‌های قضایی این مشکل نیز مرتفع شد؛ در نهایت مالک مکلف شد تا نسبت به راه اندازی این کارخانه اقدام کند و پس از راه‌اندازی کارخانه در مکان فعلی، نسبت به جانمایی این کارخانه در محل دیگری اقدام کند.

سال 1400؛ اشتغال 100 نفر – میزان تولید 70 تن در روز

سرانجام فاز اول این مجموعه در تیرماه ۱۴۰۰ با حمایت‌هایی که انجام شد، با ظرفیت 100 نفر کارگر و میزان تولید 70 تن قند در روز شروع به فعالیت کرد؛ در همان زمان محمدجواد حشمتی رئیس کل وقت دادگستری استان تهران طی مراسم افتتاح فاز اول این مجموعه گفت: خوشحالیم فاز اول کارخانه قند ورامین به بهره برداری رسیده است و امید است دیگر بخش‌های آن هم به زودی راه‌اندازی شود.

همچنین فرماندار وقت شهرستان ورامین نیز طی بازدید از کارخانه به خبرنگار فارس گفت: ان‌شالله بتوانیم در فازهای بعدی تعدادی بیشتری اشتغال داشته باشیم.

سال 1402؛ اشتغال 70 نفر – میزان تولید 70 تن در روز (بسته‌بندی)

 البته اکنون پس از گذشت قریب به 2 سال نه تنها خبری از فاز دوم این مجموعه و افزایش تعداد کارکنان و کارگران و میزان تولید نشده است بلکه خط تولید کارخانه به‌طور کلی متوقف است.

مجید درویشی فرماندار ویژه ورامین در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در تهران در خصوص آخرین وضعیت این کارخانه اظهار کرد: این کارخانه 3 ماه پس از سرگیری فعالیت در سال 1400 به دستور اداره محیط زیست و به علت مشکلات زیست محیطی تعطیل شد؛ البته هم‌اکنون کارخانه با 70 نفر کارگر و 45 نفر نیروی اداری و خدماتی در سطح بسته‌بندی 70 تن قند و شکر در روز فعالیت دارد.

گفتنی است علیرضا شمس دادستان ورامین در تاریخ تیرماه 1402 با ورود مجدد به مسأله کارخانه قند ورامین با بیان اینکه این کارخانه حکم شرافت و نماد این شهرستان را دارد، گفت: برای حل مشکلات این کارخانه راهکارهای قانونی وجود دارد که در ستاد اقتصاد مقاومتی استان تهران بررسی شده است.

دادستان ورامین همچنین مجددا مسأله محیط زیست را پیش کشیده و مهمترین مشکل این کارخانه را این مسأله عنوان کرد و افزود: دادستانی محکم ایستاده که اتفاقی برای کارخانه قند نیفتد؛ همچنین محیط زیست نمی‌تواند قانونا مجوز کار به این کارخانه در این منطقه از ورامین و وسط شهر را بدهد، اما اکنون کارخانه قند به عنوان نوستالژی مطرح است، به مدیران خصوصی عرض می‌کنم قرار بود در یکی از شهرک‌های صنعتی اطراف ورامین کارخانه‌ای با همین ظرفیت ایجاد کنند و راه اندازی بشود در غیر این صورت دادستانی و شهرستان در این رابطه حرف دارند.

پایان پیام/