عزاداری سنتی نایینی‌ها در تاسوعا و عاشورای حسینی
به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، محرم که از راه می‌رسد کوچه و خیابان‌های شهرمان سیاه‌پوش شده و از نوای عزاداری برای سید و سالار شهیدان پر می‌شود، شهرستان نایین همه ساله در این ایام حتی پیش از آن حال و هوایی عجیب به خود می‌گیرد و رنگ و بوی عاشورا در کوچه پس کوچه‌های این دیار خودنمایی می‌کند و هر فرد و گروهی به هر طریقی ابراز ارادت خود را به سرور و سالار شهیدان نشان می‌دهد.
از آن پیرمردی که هر روز با ضبط قدیمی‌اش درب مغازه روضه‌های شیخ کافی را پخش و اسفند دود می‌کند تا جوانانی که ۴۰ شب محرم و صفر در موکب کنار خیابان با چایی و نوای «به تو از دور سلام» میزبان مردم می‌شوند تا رهگذران حتی با یک مکث کوچک یاد کربلا در دلشان زنده بماند و روحشان جلا پیدا کند.
عشق و ارادت مردم نایین به امام حسین(ع) و تلاش در برگزاری مراسم باشکوه عزاداری این امام همام تنها به چند روز ابتدای ماه محرم خلاصه نشده و پیش‌تر و ماه‌ها قبل از این ایام، برنامه‌ریزی‌ها و تلاش‌ها برای مهیا کردن وسایل بجای آوردن ارادت در این ایام انجام می‌شود.
مردم دیار علوی و ولایتمدار نایین مانند دیگر شهرهای کشور، هر ساله به شیوه‌های مختلف در روز تاسوعا و عاشورای اباعبدالله الحسین(ع) به سوگواری می‌نشینند اما آنچه در عزاداری مردم این شهر بیشتر نمود دارد پایبندی به آداب و رسومی است که از گذشتگان‌شان به ارث مانده است و با گام برداشتن در مسیر همان اصول مجالس عزاداری را برگزار می‌کنند.
مراسم تعزیه‌خوانی یا شبیه‌خوانی
حجت الاسلام مهدی ربیعی رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان نایین در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در نایین گفت: مراسم شبیه‌خوانی و تعزیه‌خوانی در مزرعه امام، محمدیه و بافران با شور خاص برگزار می‌شود که در نوع خود بی‌نظیر و دیدنی است، تعزیه شهادت حضرت عباس(ع)، حضرت علی اکبر(ع)، حضرت قاسم(ع) و شهادت امام حسین(ع) و دیگر وقایع صحرای کربلا که در روز عاشورا برگزار می‌شود، بسیار غم‌انگیز است و مردم از شهر‌ها و روستا‌های اطراف برای مشاهده این مراسم باشکوه خود را به این نقاط می‌رسانند.
وی افزود: در پایان تعزیه روز عاشورا دسته‌های سینه‌زنی با اشعار زیر به سمت خیمه نمادین اباعبدالله الحسین(ع) می‌آیند:
«چه کربلاست امروز چه پر بلاست امروز
سر حسین مظلوم از تن جداست امروز
چه کربلاست امروز چه پر بلاست امروز
سرهای نوجوانان بر نیزه‌هاست امروز»
و دور خیمه حلقه می‌زنند تا اینکه خیمه توسط لشکر نمادین شمر به آتش کشیده می‌شود و مردم با نوای «وای حسین کشته شد» به سر و سینه خود می‌زنند.
در محله محمدیه مرسوم است هنگام آتش زدن خیمه، مردم کبوترهایی که بال‌‌شان را قرمز کرده‌اند به یاد شهدای کربلا به سمت آسمان آزاد می‌کنند، صدای بال کبوتران همراه با دود و آتش در آسمان غم‌بار روز عاشورا حزن عجیبی می‌آورد و ضربه تازیانه یزیدیان بر کودکان اسیر تعزیه، چشمان همه حاضران را خیس می‌کند، این جاست که همه زیر لب زمزمه می‌کنند «امان از دل زینب»
آیین سنتی نخل‌گردانی
در نایین نخل که نمادی از تابوت امام حسین(ع) است بر روی دست جوانان قرار گرفته و در طول مراسم به حرکت درمی‌آید که در روز عاشورا در محمدیه و بافران نخل گردانی اهمیت بیشتری دارد.
در محله‌های تاریخی نایین در روز یازدهم ماه محرم در مراسمی که به نام زینبیه مشهور است، نخل‌های حسینیه‌های هر محله توسط عزاداران و سوگواران گرداگرد صحن مطهر امامزاده سلطان سید علی(ع) می‌چرخد.
آیین گِل بر سر گذاشتن
در روز عاشورا شخصی که معمولا از پیرغلامان محله است، ظرفی پر از گلِ تهیه شده از تربت اباعبدالله الحسین(ع) را در دست دارد که در طول مراسم همراه با هیأت بوده و در مسیر این تربت را روی سر یا پیشانی مردان و چادر زنان می‌زند.
آیین گِل بر سرگذاشتن نماد این است که مردم بنی‌هاشم بعد از شهادت امام حسین(ع) و دیدن بدن‌های عریان شهدا در سرزمین کربلا بر سر خود خاک ریخته و شیون سر دادند.
شب تاسوعا و روز عاشورا در نایین
از اوایل شب تاسوعا هفت محله نایین، به ترتیب خاص دسته‌های عزاداری را به طرف امامزاده سلطان سید علی(ع) روانه کرده و این دسته‌ها از راه بازار قدیم نایین به طول سه هزار مترمربع، به طرف امامزاده حرکت می‌کنند.
حسینیه باب المسجد، کلوان، نوآباد، پنجاهه، سرای نو، چهل دختران و کوی سنگ به ترتیب ابتدا در روبروی سقاخانه چهل دختران و سپس در امامزاده به عزاداری می‌پردازند، مراسم دسته روی محلات نایین و شهرهای بافران و انارک یکی از شاخص‌ترین آیین‌ها در این شهرستان است.
صبح روز عاشورا در نایین مردم به حسینیه‌ها می‌روند که دو محله باب المسجد و کلوان به صورت دسته‌های عزاداری به طرف امامزاده سلطان موصلیه(س) و پنج محله نوآباد، پنجاهه، سرای نو، چهل دختران و کوی سنگ به ترتیب به طرف امامزاده سلطان سید علی(ع) به طور منظم به حرکت در می‌آیند و در آن جا به عزاداری، سینه زنی، زنجیرزنی و نوحه‌خوانی می‌پردازند.
در روزی که سقای کربلا از شرمندگیِ مشک خالی به خیمه‌ها برنگشت، در میان دسته‌های عزاداری شخصی به یادش مشکی پر از آب به دوش می‌کشد و با پای برهنه به عزاداران آب می‌دهد تا مبادا در گرمای ظهر عاشورا، روزی که پسر فاطمه از عطش فراوان، آسمان کربلا را سیاه می‌دید کسی تشنه لب بماند و چه سخت گذشت آن روز بر سقای کربلا.
مراسم شام غریبان
علیرضا پیرمردی، رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان نایین در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در نایین اظهار کرد: مراسم شام غریبان امام حسین(ع) در نایین به سبک خاصی برگزار می‌شود، بدین ترتیب که اوایل شب محله کویِ سنگ در حالی که دو دسته شده و شمعی به دست گرفته‌اند برای عرض تسلیت به پیشگاه مبارک امام چهارم(ع) به طرف مسجد حضرت سجاد(ع) به حرکت در می‌آیند و در آن جا به عزاداری می‌پردازند.
وی افزود: آنان در حالی که دسته‌ای نشسته و بر سر می‌زنند و دسته دیگر بر سینه می‌زنند، می‌خوانند:
«چه شده عالم، چه شده عالم، این همه ماتم، مگر امشب شام غریبانست؛ پسر زهرا، پسر زهرا، تن عریانش، به بیابانست، مگر امشب شام غریبانست»
و ساعتی پس از این مراسم محله کلوان همانند محله کوی سنگ، شمع به دست یک طرف محلات دیگر نایین حرکت کرده و با خواندن این اشعار به طرف حسینیه‌ها به حرکت در می‌آیند: «امشب به صحرا بی‌کفن، جسم شهیدان است، شام غریبانست؛ امشب نوای کودکان، بر بام کیوان است، شام غریبانست»
پیرمردی تصریح کرد: بدین ترتیب حسینیه‌های باب المسجد، نوآباد، پنجاهه، چهل دختران، کوی سنگ و سرای نو را طی می‌کنند و در آن جا به عزاداری می‌پردازند و در آخر هم در حسینیه خودشان یعنی کلوان، شام غریبان امام حسین(ع) را به سوگ می‌نشینند.
رئیس اداره اوقاف و امور خیریه نایین خاطرنشان کرد: در محله زندوان و محمدیه برگزاری این مراسم بدین صورت است که مردم با در دست گرفتن شمع از حسینیه پشت سر دسته زنجیرزنی حرکت می‌کنند که به یاد غربت حضرت زینب(س) و حضرت رقیه(س) تمام مسیر حرکت تاریک بوده و جوانان دیوارهای خشتی مسیر را با شمع‌های کوچک روشن کرده‌اند.
وی اضافه کرد: در میان راه دسته زنجیرزن متوقف شده و بعد از خواندن روضه از مسیر دیگر به سمت حسینیه در دو دسته جدا حرکت می‌کنند، دسته اول مصرع «خیمه‌ها می‌سوزد و شمع شب تار عزاست، کربلا ماتم سراست؛ مجمع پیغمبران در قتلگاه کربلاست، کربلا ماتم سراست» را با صدای بلند می‌خوانند و بر سینه می‌زنند و همزمان دسته دوم به آرامی تکرار کرده و بر سر می‌زنند، بعد از آن دسته دوم این مصرع را به صورت قبل اجرا می‌کنند تا به حسینیه برسند.
پایان پیام/۶۳۱۳۰/ع
این خبر در هاب خبری وبانگاه بازنشر شده است
