ایران، رتبه دوم جهان در تعداد کارآزمایی‌های بالینی

به گزارش خبرگزاری فارس از کرمانشاه، سلول‌های بنیادی به طور بالقوه می‌توانند به نجات جان فردی که نیاز به پیوند دارد کمک کند. در گذشته، جمع‌آوری و ذخیره سلول‌های بنیادی فقط از مغز استخوان و خون محیطی ممکن بود و پیوند مغز استخوان برای مدت طولانی به عنوان یک گزینه درمانی ترجیحی در نظر گرفته می شد.اما با پیشرفت فناوری پردازش و ذخیره‌سازی خون بند ناف در طی سالیان گذشته، سلول‌های بنیادی خون بندناف به عنوان یک رقیب قوی برای مغز استخوان ظاهر شده است.

سلول بنیادی مادر تمام سلول‌ها است و توانایی تبدیل به تمام سلول‌های بدن را دارد. این سلول‌ها توانایی خود نوسازی  و تمایز به انواع سلول‌ها از جمله سلول‌های خونی، قلبی، عصبی و غضروفی را دارند. هم چنین در بازسازی و ترمیم بافت‌های مختلف بدن بدنبال آسیب و جراحت موثر بوده و می‌توانند به درون بافت‌های آسیب دیده‌ای که بخش عمده سلول‌های آن‌ها از بین رفته است، پیوند زده‌ شوند و جایگزین سلول‌های آسیب دیده شده و به ترمیم و رفع نقص در آن بافت بپردازند.

به دلیل توانایی منحصر به فرد سلول‌های بنیادی، این سلول‌ها امروزه از مباحث جذاب در زیست شناسی و علوم درمانی است

ویژگی­‌های استثنایی سلول­های بنیادی در مقایسه با سایر روش‌­های درمانی و داروها باعث شده این سلول‌ها از سال­‌ها پیش تا کنون ابزار درمانی مورد توجه پزشکان باشند. پیشرفت­‌های اخیر و تحقیقات گسترده در این حوزه باعث شده ایران یکی از کشورهای موفق در حوزه سلول درمانی به شمار آید. 

کامران منصوری، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه در این خصوص اظهار کرد:  پزشکی بازساختی که طی سال‌های اخیر شکل گرفته شاخه‌ای از علم نوین پزشکی است که حاصل تلفیق پیشرفت‌های رشته پزشکی و زیست‌شناسی با هدف ترمیم و احیا بافت یا اندام آسیب‌دیده یا از دست رفته می‌باشد، البته باتوجه به نوع رویکرد و روش درمانی به انواع گوناگونی شاخه‌بندی می‌شود.

وی در خصوص وضعیت کشور ایران در حوزه پزشکی بازساختی، گفت: از سه دهه قبل در کشور توجه ویژه‌ای به حوزه‌های سلول‌های بنیادی شد و معاونت سلول‌های بنیادی در معاونت علمی ریاست جمهوری تشکیل شد تا کسانی در حوزه سلول‌های بنیادی فعالیت دارند؛ حمایت شوند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه ادمه داد: ایران دومین کشور جهان به لحاظ تعداد کارآزمایی بالینی است. اولین کشور به لحاظ تعداد آزمایش‌های تحقیقاتی که روی انسان انجام داده؛ مربوط به آمریکا است.

*درمان ۸ بیماری با سلول درمانی در کشور

منصوری تصریح کرد: وزارت بهداشت دو سال پیش مجوزی درمان سلول بنیادی را برای ۸ نوع بیماری صادر کرده که پزشک می‌تواند مانند دارو تجویز کند و تحت پوشش بیمه هم هستند.

وی خاطرنشان کرد: این ۸ نوع بیماری از جمله بیماری‌های همچون انواع فلج‌ها، بیماری‌های دستگاه گوارشی، انواع زخم‌ها، رد پیوند حاد، رد پیوند مزمن و بیماری‌ها ی خود ایمن و بیماری‌هایی که مفاصل را درگیر می‌کند؛ از فاز تحقیقاتی روی حیوان و انسان خارج شده و وارد فاز درمانی شده‌ که می‌توان پزشک از مزایای سلول‌های بنیادی برای آن استفاده کند.

این دانشیار برجسته دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه در حوزه سلول‌های بنیادی تصریح کرد: با توجه به اینکه روزبه روز نتایج کارآزمایی بالینی در کشور و جهان ارزیابی می‌شود، پیش‌بینی شده تا پایان سال ۱۴۰۴ تعداد موارد و بیماری‌هایی که از درمان سلول درمانی استفاده کنند از هشت مورد به ۲۲ مورد افزایش خواهد یافت.

وی در توضیح وضعیت کرمانشاه به لحاظ درمان با سلول‌های بنیادی، اظهار کرد: از سال ۸۷ فعالیت در حوزه سلول بنیادی در استان آغاز شد که در سال ۸۹-۸۸ برای اولین بار در کشور توانست سلول‌های بنیادی را از پوست جدا کند.

منصوری یکی از معضلات حوزه سلول‌های بنیادی استفاده از نوع منبع دانست و گفت: منبعی که قابلیت دسترسی داشته باشد و به راحتی بتوان از آن سلول جدا کرد، معمولا منبع خوبی است که مغز استخوان و بندناف و جفت از این منابع محسوب می‌شوند.

*مقابله با فیبروز ریوی با کمک سلول‌های بنیادی

وی ادامه داد: سلول‌های بنیادی جدا شده از پوست در حد مطالعات آزمایشگاهی به سلول‌های عصب‌ساز و انسولین‌ساز تمایز داده شدند که بعد از آن با توجه به برنامه‌های دانشگاه اولین مورد کارآزمایی بالاینی در زمان کرونا انجام شد.

منصوری یادآور شد: یکی از مواردی که برای بیماران کرونایی امید ایجاد کرده بود تزریق سلول‌های بنیادی و فرآوردهای سلول‌های بنیادی یا مشتقات سلول‌های بنیادی بود.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه خاطرنشان کرد: در این راستا دو طرح؛ استفاده از سلول‌های بنیادی در فیبروز ریه و دیگری استفاده از سلول‌های بنیادی برای درمان بیماران لوپوس(بیماری خودایمنی هزار چهره) از سوی ستاد سلول‌های بنیادی به صورت مأموریت محور به تیم سلول‌های بنیادی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه داده شد.

وی با بیان اینکه تزریق سلول‌های بنیادی در افراد ۱۸ سال به بالا انجام می‌شود، خاطرنشان کرد: برای اولین بار در جهان در کرمانشاه در زمان اپیدمی کرونا تزریق سلول بنیادی را برای کودک سه ماه انجام دادیم و وضعیت تنفس و ریه برگشت و الان هم پس از سه سال کودک در کمال صحت و سلامت زندگی می‌کند. 

منصوری گفت: تزریق ترشحات سلول‌های بنیادی برای تعداد قابل توجهی از بیماران کرونایی که مشکل ریوی داشتند، به عنوان آخرین راه درمان استفاده شد که نتایج خوبی هم حاصل شد.

این دانشیار برجسته دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه در حوزه سلول‌های بنیادی تصریح کرد: مقابله با فیبروز ریوی با کمک سلول‌های بنیادی تاکنون برای ۴ الی ۵ بیمار که ۲۴ ساعته وابسته به دستگاه اکسیژن‌ساز بوده استفاده شده که خوشبختانه جواب مثبت داده به طوریکه طی چهار پنج ماه گذشته سه بیمار ارجاعی (رده سنی ۳۵ سال تا ۶۸ سال) از تهران به کرمانشاه در این زمینه داشتیم. 

وی ادامه داد: برای تزریق سلول‌های بنیادی تعداد کمی استفاده می‌شود که الان برای جلوگیری از ورود سلول به بدن از ترشحات سلول بنیادی استفاده می‌کنند.

منصوری یادآور شد: سلول بنیادی پس از اینکه وارد بدن می‌شود، ۴ تا ۸ روز در بدن  ترشح دارد، این ترشحات سبب می‌شود سلول‌های بنیادی خود فرد فعال و زیاد شوند  و بازسازی انجام دهند.

وی خاطرنشان کرد: هر چه سن فرد گیرنده سلول‌های بنیادی پایین‌تر باشد جواب بهتر و قوی‌تری می‌گیرد؛ چون تا سن ۱۸ سالگی حدود ۳۰ درصد ذخیره  سلول بنیادی داریم و با بالا رفتن سن این میزان کم‌تر می‌شود به طوری که در سن بالای ۶۵ سال ذخایر سلول‌های بنیادی به ۳ درصد می‌رسد.

منصوری ادامه داد: سلول‌های بنیادی از دو منبع اصلی؛ بافت‌های بالغ بدن و همچنین بافت‌ها و سلول‌های جنینی حاصل می‌شوند.

وی با اشاره به وجود ۱۵ مرکز سلول درمانی در کشور، یادآور شد: هر مرکز دانشگاه باید یک مرکز جامع سلول‌های بنیادی داشته باشد که حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد مراکز دانشگاهی کشور مرکز جامع سلول‌های بنیادی را دارد، خوشبختانه روزبه روز تعداد این مرکز در بخش دولتی در حال افزایش است و بخش خصوصی هم وارد این موضوع شده است.

پایان پیام/پ