شکاف در دیوار بی‌اعتمادی

به گزارش وبانگاه به نقل از ایسنا، در پی توافق سال گذشته ایران و عربستان در پکن برای برقراری مجدد روابط و افتتاح سفارتخانه‌های دو کشور در تهران و ریاض، شاهد این بودیم که «فیصل بن فرحان» وزیر امور خارجه عربستان  در ۲۷ خرداد ماه سال جاری به تهران سفر کرد و پیام دعوت ملک سلمان از سید ابراهیم رییسی برای سفر به عربستان را تحویل  مقامات ایران داد.

بن فرحان در این سفر همچنین ضمن گفت‌وگو و رایزنی  با همتای ایرانی خود از وی برای ادامه مذاکرات به منظور اجرای بیانیه پکن و پیشبرد گسترش روابط دو کشور دعوت کرد تا به ریاض سفر کند.

در همین چارچوب حسین امیرعبداللهیان صبح روز پنچ شنبه ۲۶ مردادماه در راس هیاتی به عربستان سفر کرد و ضمن گفت‌وگویی سه ساعته با فیصل بن فرحان، وزیر خارجه این کشور ، در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای سعودی خود در وزارت امورخارجه عربستان شرکت کرد.

امیرعبداللهیان در این کنفرانس خبری با بیان این که روبط دو کشور ایران و عربستان در مسیر درست و رو به جلویی قرار دارد، اعلام کرد که رییس‌جمهور ایران در یک فرصت مناسب به ریاض سفر خواهد کرد.

این دپیلمات عالی رتبه جمهوری اسلامی ایران همچنین با استقبال از سفر گردشگران عربستانی به تهران اعلام کرد که به زودی زمینه برای سفر شهرندان ایرانی به عربستان برای  شرکت در حج مفرده فراهم می‌شود.

در جریان رایزنی‌های وزیران امور خارجه ایران و عربستان، دو کشور توافق کردند که شورای هماهنگی روابط دوجانبه به ریاست وزیران امور خارجه دو کشور، برای سرعت بخشیدن به مناسبات دو کشور تشکیل شود.

امیرعبداللهیان در ادامه سفر خود به ریاض از  محل سفارت ایران در عربستان  که در ۱۶ خردادماه سال جاری به طور رسمی بازگشایی شده است و اکنون با سرپرستی حسن زرنگار ابرقویی، اداره می شود، بازدید کرد.

در این بازدید علیرضا عنایتی، سفیر ایران در عربستان که قرار است از اواخر هفته جاری به صورت رسمی مسئولیت نمایندگی ایران در ریاض را بر عهده بگیرد، نیز حضور داشت.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین در ساعات پایانی پنج‌شنبه شب راهی جده شد که بر اساس آن چه از قبل برنامه ریزی شده بود با «محمدبن سلمان» ولیعهد سعودی دیدار و رایزنی کند.

امیرعبداللهیان بعد از این دیدار با انتشار تصاویری از ملاقات انجام شده در صفحه اجتماعی خود در شبکه ایکس نوشت: با امیر محمد بن‌ سلمان ولیعهد عربستان‌ سعودی، به مدت ۹۰ دقیقه در جده دیدار داشتیم. گفت‌وگویی صریح، بی‌پرده، سودمند و نتیجه‌بخش، مبتنی بر سیاست همسایگی. با اراده روسای دو کشور، بر مناسبات دوجانبه پایدار در همه زمینه‌ها تاکید شد. در منطقه بر «امنیت و توسعه برای همه» اتفاق نظر داریم.

امیرعبداللهیان در این دیدار پیام دعوت ابراهیم رییسی به وی برای سفر به تهران را تحویل ولیعهد جوان سعودی کرد و محمدبن سلمان نیز ضمن پذیرش این دعوت اعلام کرد که در یک فرصت مناسب به تهران سفر می‌کند.

به گزارش وبانگاه به نقل از ایسنا، این سفر که علاوه بر این که واکنش مثبت رسانه‌های منطقه از جمله رسانه‌های عربستانی روبرو شد، با استقبال برخی از مقامات کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله وزیر امور خارجه کویت نیز روبرو شد چنان که سالم عبدالله الجابر الصباح، وزیر خارجه کویت در بیانیه‌ای تاکید کرد که از نتایج سفر حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران به عربستان و دیدار با فیصل بن فرحان، همتای سعودی خود استقبال می‌کنیم.

وی گفت که این سفر نشان‌دهنده عزم و تلاش دو کشور برای بازگشت روابط دوجانبه به حالت طبیعی و پایبندی دو کشور به حفظ ثبات ‌و امنیت منطقه است که این امر منجر به اعتمادسازی خواهد شد و در راستای منافع منطقه و جهان است.
 کارشناسان عرصه روابط بین‌الملل ضمن این که معتقد هستند این سفر می‌تواند آغازی برای صفحه‌ای روشن از روابط ایران با کشورهای عربی خلیج فارس بر اساس حسن همجواری، عدم دخالت در امور داخلی کشورهای دیگر، تقویت روابط و ایجاد پل‌های همکاری و گفت‌وگو و تفاهم باشد و این امر در صلح و ثبات و شکوفایی کشورها و مقابله با چالش‌های آینده موثر خواهد بود، در عین حال تاکید بر این نکته دارند که طی سال‌های گذشته با توجه به رقابت‌های فزاینده بین ایران و عربستان در منطقه که بعضا منجر به خصومت و یا وقوع جنگ‌های نیابتی بین دو کشور شده، دیوار بی‌اعتمادی بلندی بین دو کشور ایجاد شده بود و آنچه که اکنون در روابط دو کشور به وقوع پیوسته، شکاف در این دیوار است.

آن‌ها همچنین با اعتقاد بر این که نباید بر اساس نگاه خوش‌بینانه این تصور را داشت که تعارض‌ها و رقابت‌های موجود بین ایران و عربستان بلافاصله حل می‌شود و یا در آینده نزدیک شاهد ائتلاف و یا اتحادی بین دو کشور خواهیم بود، معتقدند که آن چه در حال حاضر در روابط دو کشور ایران و عربستان در جریان است قدم برداشتن برای کاهش تنش‌ها است، روندی که قطعا مخالفان و دشمنانی دارد و باید دو کشور در این ارتباط مراقبت‌های لازم را داشته باشند.

 در ارتباط با  اهمیت سفر اخیر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به عربستان و پیامدهای آن جعفر قنادباشی، کارشناس مسائل غرب آسیا به ایسنا گفت: به نظرم این سفر به صورت ضمنی است یک نوع راستی‌آزمایی از این موضوع بود که عربستان سعودی به چه مسیری حرکت می‌کند و این‌که ایران دست دوستی‌اش را به سمت این کشور دراز کرده نوع واکنش عربستان به آن چگونه است.

قنادباشی با بیان این‌که در روند دیپلماسی و  روابط دو کشور در عرف بین‌المللی دید و بازدیدها و رفت و آمد هیات‌ها یک امر ضروری است، اظهار کرد: در همین چارچوب شاهد این بودیم که وزیر خارجه عربستان سعودی در خردادماه سال جاری به تهران سفر کرد و آقای امیرعبداللهیان نیز به دعوت همتای سعودی خود در اواخر هفته گذشته به ریاض و جده سفر کرد.

وی با بیان این‌که به نظر می‌رسد یکی از اهداف اصلی این سفر زمینه‌سازی برای سفر رییس‌جمهور به ریاض بر اساس دعوت به عمل آمده از وی است، تصریح کرد: ایران و عربستان سعودی با توجه به این‌که دو کشور مهم در جهان اسلام و غرب آسیا هستند حرف‌های زیادی برای گفتن در منطقه دارند و ضروری است که در این ارتباط تبادل نظر کنند.

این کارشناس غرب آسیا با تاکید بر این‌که برای پایدار کردن روابط دو کشور می‌بایست ایران و عربستان به سمت گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری و انجام سرمایه‌ گذاری‌های مشترک در حوزه‌هایی مثل انرژی حرکت کند، گفت: ایران تمایل دارد که عربستان در برخی از حوزه‌ها در داخل ایران سرمایه‌گذاری کند و این فرصت خوبی است که مقامات سعودی به آن توجه کنند.

قنادباشی همچنین با تاکید بر این‌که عربستان سعودی در میان همسایگان حوزه خلیج فارس برای جمهوری اسلامی ایران مهم است و در واقع یک قدرت اقتصادی در منطقه است، ادامه داد: بین ایران و عربستان سعودی دو موضوع مهم اوپک و حج مشترک است و این باعث می‌شود که دو کشور مجبور باشند در بدترین شرایط نیز با یکدیگر روابط و تعامل داشته باشند.

وی همچنین با اشاره به مسائل امنیتی موجود در منطقه و قدرت نظامی ایران تصریح کرد: ایران تاکید دارد که نیازی به حضور بیگانگان در منطقه نیست و اگر سعودی‌ها نیز به این نتیجه برسند که به سمت امنیت درون‌زا در منطقه برسند این زمینه خوبی را برای گسترش روابط دو کشور فراهم می‌کند.

 در این چارچوب وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز در نشست مطبوعاتی مشترک با همتای سعودی خودتاکید کرد ما به امنیت درون‌زا و بومی در منطقه معتقد هستیم.

امیرعبداللهیان در این ارتباط همچنین اظهار کرد: ایده امنیت و توسعه غیرقابل تفکیک و متعلق به تمام کنش‌گران در منطقه است. در جریان دیدار با وزیر خارجه عربستان ایده گفت‌وگو و همکاری منطقه‌ای را که در جریان سفر چندی پیش خود به تعداد از کشورهای حاشیه خلیج فارس مطرح کرده بودم، مورد بررسی و گفت‌وگو قرار دادم.

 قنادباشی در ادامه گفت‌وگوی خود با خبرنگاران همچنین با اشاره به همکاری‌های عربستان سعودی با آمریکا و برخی اخبار منتشر شده مبنی بر احتمال عادی‌سازی روابط بین عربستان و رژیم صهیونیستی گفت: به نظرم سفر صورت گرفته به صورت ضمنی یک راستی‌آزمایی خوبی است که مقامات ایران متوجه شوند که عربستان سعودی در چه مسیری حرکت می‌کند.

در هفته‌های اخیر به خصوص پس از عادی‌سازی روابط ایران با عربستان و کاهش تنش‌ها بین ایران و کشورهای عربی منطقه و همچنین تمایل کشورهای عربی برای برقراری مجدد روابط با سوریه و حضور مجدد دمشق در اتحادیه عرب و از دیگر سو افزایش تلاش‌ها برای کاهش اختلافات بین گروه‌های مقاومت فلسطینی با تشکیلات خودگردان، شاهد هستیم که تلاش دولت آمریکا برای فشار به عربستان جهت عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی افزایش یافته است؛ چنان که با نشان دادن در باغ سبز تلاش دارد که دولت سعودی را برای پیوستن به توافق ابراهیم متقاعد کند.

حسین آجرلو دیگر کارشناس مسائل غرب آسیا نیز  در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این‌که در پی توافق ایران و عربستان در پکن برای برقراری مجدد روابط شاهد این بودیم که سفارتخانه‌های دو کشور در تهران و ریاض فعالیت خود را آغاز کردند، گفت: سفر آقای فرحان  به تهران و سفر آقای امیرعبداللهیان به جده و ریاض در چارچوب این توافق و تلاش دو کشور برای عادی‌سازی روابط صورت گرفته است.

وی با بیان این‌که سفر صورت گرفته در مقطع حساس و مهمی انجام شد، اظهار کرد: به نظر می‌رسید که در چند وقت اخیر توافق ایران و عربستان سعودی به سمت یک روند فرسایشی در حال حرکت بود و اتفاق جدی در روابط رخ نمی‌داد. چنان که  سفرای دو کشور در تهران و ریاض مستقر نشده بودند و به نظر می‌رسید که با توجه به تاخیر صورت گرفته در این زمینه از سرگیری این روابط با چالش‌هایی روبه‌رو شده است.

وی با بیان این‌که همچنین در این مقطع اخباری ضد و نقیضی در مورد عادی سازی روابط عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی مطرح شده بود، تصریح کرد: از سویی دیگر شاهد بروز اختلافات رسانه‌ای بین ایران با کشورهایی چون کویت و عربستان سعودی در ارتباط با میدان انرژی آرش بودیم چنانکه ایران در این قضیه در یک سمت قرار داشت و عربستان و کویت با انتشار بیانیه‌هایی که مبتنی بر حسن نیت نبود در طرف دیگر قرار داشتند.

این کارشناس مسائل غرب آسیا با بیان این که این تحولات و برخی چالش‌های موجود در منطقه از جمله تحولات در لبنان و سوریه این تحلیل را تقویت می‌کرد که در آینده نزدیک اتفاق جدی علی‌رغم برخی خوش‌بینی‌ها در روابط دو کشور ایران و عربستان ایجاد نمی‌شود، ادامه داد: سفر اخیر آقای امیرعبداللهیان به عربستان سعودی و استقبال صورت گرفته از وی در این سفر و دیدارش با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان نشان داد  که  تحلیل‌های صورت گرفته در چند وقت اخیر چندان دقیق نبوده است و این سفر و نوع برخورد مقامات سعودی بیانگر این موضوع است که دو کشور از تمایل قابل توجهی برای گسترش روابط برخوردار هستند.

این کارشناس مسائل غرب آسیا  با بیان این‌که البته باید به این موضوع نیز توجه داشت که برقراری روابط بین ایران و عربستان سعودی در وهله اول منجر به ائتلاف و یا اتحادی بین دو کشور در منطقه نخواهد شد بلکه در قدم اول آنها همچنان به دنبال کاهش سطح اختلافات و تنش هستند، اضافه کرد: طی سال‌های گذشته روابط ایران و عربستان سعودی براساس بی‌اعتمادی پیش رفته است و اکنون شکافی در این دیوار بی‌اعتمادی ایجاد شده است، بنابراین همانطور که  اشاره شد قدم‌های اولیه دو کشور را باید در راستای کاهش تنش قلمداد کرد.

وی در ادامه صحبت‌های خود در این ارتباط تصریح کرد: ما باید به این موضوع توجه داشته باشیم که عربستان همچنان متحد اصلی غرب در کشور است. عربستان سعودی همچنان در بخش‌هایی از حاکمیت عربستان سعودی تمایل به عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی وجود دارد. ریاض همچنان از برخی از گروه‌ها در منطقه حمایت می‌کند، بین ایران و عربستان سعودی در ارتباط با موضوع یمن اختلاف نظر وجود دارد و در کنار این مسائل همچنان اختلافات ایدئولوژیک نیز  بین دو کشور مشاهده می‌شود.

این کارشناس مسائل غرب آسیا ادامه داد: همانطور که گفتم به نظرم آنچه که تاکنون طی چند ماه گذشته در ارتباط با روابط ایران و عربستان صورت گرفته است، کاهش اختلافات در سطح فنی دیپلماتیک بوده گرچه در جریان نشست مطبوعاتی دو وزیر شاهد بودیم که ایران از برگزاری اکسپو ۲۰۳۰ در عربستان سعودی در ریاض حمایت کرد و پیشنهاد انجام بازی‌های دوستانه ورزشی بین تیم‌های دو کشور از جمله در حوزه فوتبال انجام شد و اینها قدم‌های ابتدایی در راستای کاهش تنش است.

وی در بخشی دیگر از صحبت‌های خود با تاکید بر این‌که سفرهای دیپلماتیک به خصوص در سطح وزرای خارجه در روند کاهش تنش‌ها موثر است و اینگونه سفرها می‌تواند بسیاری از چالش‌ها را حل و فصل کند، تصریح کرد: در همین چارچوب ضروری است که این سفرها به سطح بالاتر یعنی روسای دو کشور نیز ارتقا پیدا کند.

آجرلو در بخش پایانی خود با تاکید بر این‌که یک روند مثبتی را در روابط دو کشور ایران و عربستان سعودی مشاهده می‌کنیم، اظهار کرد: البته که باید بر این موضوع تاکید داشت که نباید نگاه خوشبینانه داشته باشیم که مثلا یک شبه و در مدت کوتاهی تمام مسائل موجود بین ایران و عربستان سعودی حل می‌شود، طرفین با دقت و وسواس در حال پیشبرد روابط هستند و همان طور که اشاره شد باید از این روابط مراقبت شود.

انتهای پیام