سنگ بزرگ «کم‌آبی»؛ پیشِ پای «رشد تولید»
خبرگزاری فارس- غلامرضا کریمی‌محمدی: «رشد تولید» نه‌تنها امروز، بلکه همیشه یکی از بندهای مهم توسعه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران بوده است و اینک بیش از هر زمان دیگری، نیاز اساسی کشور محسوب می‌شود و باید در برهه کنونی توجه به آن متفاوت با گذشته باشد.
خواست جدی رهبری در سال‌های اخیر، اتخاذ نگاهی ویژه به حوزه «اقتصاد، معیشت، اشتغال و رفاه عمومی» بوده است و این هدف تا حد قابل‌توجهی با «خلق ثروت» محقق می‌شود که لازمه آن، «رشد تولید» در بخش‌های مختلف صنعت، معدن و کشاورزی است.
رشدی که از آن به‌عنوان موتور محرکه کشور یاد می‌شود، اولویت ویژه کشورمان در شعار سال است؛ اما رسیدن به این هدف، همچنان موانعی دارد و در میان همه این تنگناها، سنگ بزرگ «کم‌آبی» بیش از همه پیشِ پای «رشد تولید» خودنمایی می‌کند.
صنعت، معدن و کشاورزی و تولید در هر سه این بخش‌ها امروز به منابع آبی پایدار نیاز دارد که البته دست‌های ایران در آن بسته مانده و این امر بی‌تردید، نه‌تنها رشد تولید را مختل خواهد کرد؛ بلکه نقش‌آفرینی در عرصه‌های بین‌المللی را نیز با تهدیدهای جدی مواجه می‌کند.
رویکرد اصلی در سیاست‌گذاری‌های کلان کشور در حالی بر رشد تولید در شقوق مختلف متمرکز شده که این امر تنها با تولیدات ارزش‌آفرین و همچنین خلق ثروت ملی محقق خواهد شد و لازمه آن، تأمین زیرساخت‌های موردنیاز ازجمله «منابع آبی پایدار» است؛ چیزی که حداقل فعلاً درباره‌اش خبرهای خوبی شنیده نمی‌شود.
? صنعت، معدن و کشاورزی امروز به منابع آبی پایدار نیاز دارد
چطور به رقابت‌های جهانی برسیم؟
جمهوری اسلامی ایران گرچه همواره نشان داده که در زمینه «نوآوری» و «فناوری» می‌تواند حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد؛ اما همه این توفیقات در بستر تولید ارزش‌آفرین و خالق ثروت معنا می‌شود و امروز متأسفانه تولید در کشورمان با موانعی جدی روبه‌رو است.
طرح‌های صنعتی و معدنی بی‌شماری در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سراسر کشور اجرا شده که بسیار قابل‌تقدیر است و این روند پرشتاب احداث و بهره‌برداری از واحدهای تولیدی همچنان نیز ادامه دارد.
به عقیده کارشناسان، ایجاد شغل، افزایش رفاه اجتماعی و عمران و آبادانی از اثرات اولیه اجرای طرح‌های صنعتی و معدنی در کشور است و این امر را باید به فال نیک گرفت؛ اما آیا این روند پرشتاب ادامه خواهد یافت؟!
پاسخ به این پرسش گرچه می‌تواند شاخه‌های مختلفی داشته باشد؛ اما اگر تأمین زیرساخت‌های اولیه را بیش از سایر بخش‌ها مدنظر قرار دهیم، به‌ویژه در حوزه «تأمین آب» دچار تردیدهایی خواهیم شد.
تخصیص کم منابع آب به صنایع سبب ایجاد مشکلاتی شده است که استفاده از پساب فعلاً می‌تواند راهگشای جبران کمبود آب واحدهای صنعتی باشد
رحیم عبدالله‌نژاد، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس می‌گوید: توسعه شهرک‌های صنعتی، صنایع تبدیلی و تکمیلی و حتی رشد فناورانه واحدهای صنعتی و معدنی در وهله نخست به شریان‌های حیاتی تولید نیاز دارد که «آب» شاید مهم‌ترین آن باشد.
وی عقیده دارد: گرچه ممکن است برخی واحدهای تولیدی به آب کمتری برای تولید نیاز داشته باشند؛ اما هیچ واحدی را پیدا نمی‌کنید که در طرح‌های ایجادی، خود را بی‌نیاز از آب عنوان کرده باشد.
این کارشناس مسائل اقتصادی می‌گوید: ایجاد اشتغال و توسعه رفاه اجتماعی در حالی محقق می‌شود که مردم بتوانند به درآمد پایداری دست یابند و بخشی از همین مردم، با حضور در بخش‌های تولیدی، درآمد کسب خواهند کرد؛ بنابراین، می‌توان گفت که تأمین آب موردنیاز صنایع به‌نوعی ارتباط مستقیمی با زندگی‌های ما دارد.
عبدالله‌نژاد تأکید می‌کند: اگر بخش کشاورزی را که آب زیادی به نسبت همه بخش‌ها مصرف می‌کند، کنار بگذاریم؛ هم صنعت و هم معدن امروز برای رشد و توسعه به‌طور جدی به آب نیاز دارند. وقتی منابع مطمئنی برای تأمین نیازهای این بخش‌ها وجود ندارد؛ چطور انتظار داریم که تولیدات ایرانی با خیالی آسوده به رقابت‌های جهانی برسند؟
? کمبود آب نقش‌آفرینی تولید در عرصه‌های بین‌المللی را با تهدیدهای جدی مواجه کرده است
چطور تنگناهای جدی تأمین آب را رفع کنیم؟
گرچه مسؤولان ذی‌ربط همواره عنوان می‌کنند که تأمین آب پایدار برای صنایع و معادن پیگیری می‌شود؛ اما واقعیت‌های بیرونی نشان می‌دهد که این بخش علی‌رغم همه تلاش‌ها، با تنگناهای جدی مواجه است.
ظرفیت خوبی امروز در شهرک‌های صنعتی واحدهای تولیدی در اختیار کشورمان قرار دارد تا بتوان با اتکا به آنها هم رشد اقتصادی ایران را بهبود بخشید و هم جایگاه این منطقه توانمند از جهان را در میان انبوه کشورهای مترصد توسعه صنعتی و معدنی احصا و تثبیت کرد؛ اما همه این‌ها منوط به اتخاذ راهکارهایی برای تأمین نیازهای جدی بخش تولید ازجمله آب است.
رهبر معظم انقلاب اسلامی امسال را سال «رشد تولید و مهار تورم» نام‌گذاری و در ۱۰ سال اخیر هم تمام سال‌ها را با شعارهای اقتصادی آغاز کرده‌اند؛ اما در راه تحقق این شعارها همواره ناکامی‌هایی وجود داشته است که شماری از کارشناسان، یکی از علت‌های اصلی آن را «بی‌توجهی به الزامات تحقق شعار سال» می‌دانند.
امروز اگر می‌خواهیم رشد تولید محقق شود، باید نیازهای صاحبان صنایع را پاسخ گوییم و به این پرسش اساسی جواب داده شود که برای تأمین آب موردنیاز صنایع بالأخره چه خواهیم کرد؟
توسعه شهرک‌های صنعتی، صنایع تبدیلی و تکمیلی و حتی رشد فناورانه واحدهای صنعتی و معدنی در وهله نخست به شریان‌های حیاتی تولید نیاز دارد
عباس علی‌آبادی، وزیر صنعت، معدن و تجارت که اخیراً به سمنان سفر کرده بود، در پاسخ به پرسش خبرنگار فارس درباره کمبود آب موردنیاز صنایع کشور گفت: موضوعی که باید برای استان‌هایی مثل سمنان دنبال شود، این است که بهره‌وری را در مصرف آب بالا ببریم.
وی عقیده دارد: یکی از کارهایی که صنایع آماده هستند انجام دهند، این است که در افزایش بهره‌وری در مصرف آب در حوزه کشاورزی که بیشترین سهم آب آنجاست، مشارکت کنند تا بتوانیم آب صرفه‌جویی شده را به صنایع اختصاص دهیم؛ ضمن اینکه به‌صورت اصولی هم باید با توجه به اینکه سمنان، استانی صنعتی و کشاورزی است، تدریجاً سهم صنعت را بیشتر کنیم.
? خواست جدی رهبری، اتخاذ نگاهی ویژه به حوزه «اقتصاد، معیشت، اشتغال و رفاه عمومی» بوده است
چرا پساب‌ها به صنایع و معادن نمی‌رسد؟
اگر نیاز جدی کشور به طرح‌های انتقال آب از منابع دائمی و پایدار را نادیده بگیریم، آنچه وزیر «صمت» درباره «افزایش بهره‌وری در مصرف آب» می‌گوید، خود نیازمند اتخاذ راهبردهای اصولی و حساب‌شده بوده که تا امروز کمتر بدان توجهی شده است.
مسأله بهره‌وری در مصرف گرچه امر مهمی است؛ اما بعید به نظر می‌رسد بتوان با توسل به تنها همین راهکار، مشکل آب موردنیاز صنایع را رفع کرد؛ در این بخش، حتی اگر تا حدود پیش‌بینی‌شده بهره‌وری حاصل یا صرفه‌جویی انجام شود، باز هم به نظر می‌رسد باید آن را بیش از هر جای دیگری به سمت مصارف خانگی سوق داد.
اگر بپذیریم که بسیاری از استان‌های کشور ازجمله سمنان در زمینه تأمین آب شرب هم در وضع بحرانی قرار دارند، آن وقت مسأله تأمین آب صنایع کمی بغرنج‌تر به نظر می‌رسد؛ اما چرا پساب‌ها به صنایع و معادن نمی‌رسد؟
فرشاد مقیمی، سرپرست سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران که اخیراً به سمنان سفر کرده بود، در گفت‌وگو با خبرنگار فارس بیان کرد: تأمین آب واحدهای صنعتی یک چالش مهم و ملی در کشور است که از ۲ منظر می‌توانیم به آن نگاه کنیم؛ یکی افزایش بهره‌وری مصرف در واحدهای صنعتی است تا بتوانند محصولات خود را با مصرف کمتر آب تولید کنند؛ دوم اینکه بازچرخانی آب را در واحدهای صنعتی دنبال کنیم.
وی اضافه کرد: ما می‌توانیم در شهرک‌های صنعتی از طریق استفاده از سیستم بازچرخانی فاضلاب شهرک، آب را برای واحدهای صنعتی تأمین کنیم و در محدوده خارج از شهرک صنعتی نیز آب باید از طریق ذخایر آبی منطقه یا از فاضلاب شهرهای نزدیک واحد صنعتی تأمین شود.
امروز اگر می‌خواهیم رشد تولید محقق شود، باید نیازهای صاحبان صنایع را پاسخ گوییم
سرپرست سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران ادامه داد: این کارها در برخی شهرک‌های صنعتی کشور انجام شده است و توانستیم فاضلاب‌ها را برای صنایع خریداری کنیم؛ اما چالشی که در حال حاضر با آن مواجه شده‌ایم، این است که وزارت نیرو این فاضلاب‌ها را از طریق مزایده واگذار می‌کند و ما به‌عنوان یک شرکت دولتی امکان حضور در این مزایده‌ها را نداریم.
وی تصریح کرد: در حال رایزنی هستیم تا این چالش را رفع کنیم و درخواستمان این است که با عنایت به بهای تمام‌شده فاضلاب، این منابع آبی از طریق وزارت نیرو برای تأمین آب واحدهای صنعتی داخل شهرک‌های صنعتی خریداری شود.
سرپرست سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران گفت: در مناطقی که با بحران‌های آبی مواجه شده‌ایم، سعی کرده‌ایم اقدامات مختلفی را برای رفع مشکل انجام دهیم؛ ازجمله در استان سمنان توانستیم توافقاتی را انجام دهیم و بخشی از آب موردنیاز را تأمین کنیم و بخشی از نیاز ما هم مربوط به داخل شهر سمنان است که این موضوع امروز با استاندار سمنان مطرح شد و امیدواریم در آینده نزدیک این موضوع حل‌وفصل شود.
مقیمی اظهار کرد: با توجه به اینکه با چالش‌های تأمین منابع آبی مواجه هستیم، استفاده از مدول‌های تصفیه‌خانه‌ها در اولویت برنامه‌هایمان است تا بتوانیم سطح آب خروجی را به آب صنعتی تبدیل کرده و این بازچرخانی را در شبکه آب صنعتی هم استفاده کنیم.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر، در برخی شهرک‌های صنعتی که این تصفیه‌خانه‌ها اجرا شده است، آب برای فضای سبز مورداستفاده قرار می‌گیرد و طبیعتاً با توجه به نیازهای کشور و مجموعه صنعتی مدول‌های بعدی برای این است که سطح آب و کیفیت آب را به آب صنعتی برسانیم و در دستور کار است تا آن را اجرا کنیم.
? سنگ بزرگ «کم‌آبی» بیش از همه پیشِ پای «رشد تولید» خودنمایی می‌کند
راه‌اندازی واحدهای راکد چقدر مصرف آب را افزایش می‌دهد؟
با توجه به تأکیدهای جدی رهبری و رئیس‌جمهوری مبنی بر جلوگیری از کاهش اشتغال و تعطیلی واحدهای صنعتی و معدنی، یکی از سیاست‌هایی که اعضای دولت دنبال می‌کنند، راه‌اندازی واحدهای راکد تولیدی و صنعتی بوده و تا امروز نیز در این زمینه در شهرک‌های صنعتی کشور اتفاق‌های مثبت زیادی رخ داده است.
تعداد زیادی از واحدهای صنعتی در سراسر کشور در 2 سال اخیر راه‌اندازی شده‌اند و شمار قابل‌توجهی از کارگران نیز به چرخه تولید برگشته‌اند؛ تا آنجا که به‌عنوان نمونه، در استان کم‌جمعیتی چون سمنان، استاندار سمنان می‌گوید: امروز با اقدامات صورت‌گرفته، فرصت اشتغال برای هر نیروی جوان جویای کار که آمادگی اشتغال در حوزه کارگری واحدهای تولیدی را داشته باشد، مهیاست.
کمبود آب چالش جدی و اساسی رشد صنعتی و معدنی در مرکز کشور و بسیاری از نقاط دیگر ایران است و ادامه روند فعال‌سازی واحدهای تعطیل تولیدی، یک پرسش اساسی را پیش روی ما قرار می‌دهد: راه‌اندازی واحدهای تولیدی راکد چقدر مصرف آب را افزایش می‌دهد؟
علی‌آبادی، وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به اینکه در حوزه آب که یکی از چالش‌های اصلی صنایع کشور است، باید تدابیر جدیدی اندیشید، می‌گوید: به‌عنوان مثال، در سمنان که استان کم‌آبی است، تنها سه درصد از آب موجود به صنایع اختصاص یافته و این سهم اندک است و باید افزایش یابد.
وی افزود: صنایع باید برای افزایش بهره‌وری منابع آب سرمایه‌گذاری کنند و آبیاری در بخش کشاورزی به شکل نوین اجرایی شود تا آب صرفه‌جویی شده را در اختیار صنعت قرار دهیم و این دستاورد مهمی خواهد بود.
? بازچرخانی آب در شبکه صنعتی در دستور کار قرار دارد
راهکار دوری از تنش آبی در صنایع چیست؟
به هر تقدیر، پرواضح است که در حوزه صنعتی و معدنی، اقدامات بسیار ارزنده‌ای در دولت سیزدهم رخ داده و راه‌اندازی واحدهای تولیدی راکد و تعطیل، جلوگیری از تعطیلی صنایع، تقویت صادرات محصولات و تولیدات ایرانی در تمام حوزه‌ها و… ازجمله آنهاست؛ اما شتاب‌بخشی برنامه‌ها در این بخش، به راهکارهای اثربخش در زمینه تأمین منابع آبی پایدار نیاز دارد.
استفاده بهینه از منابع و زیرساخت‌ها و امکانات موجود یکی از اولویت‌های همیشگی و حتی از تعالیم دینی ماست؛ اما راهکارهای تکمیلی در این زمینه نیز وجود دارد که می‌تواند نتیجه‌بخش بوده و باید مدنظر قرار داده شود و یکی از این راهکارها، انتقال آب پایدار برای استفاده در صنایع است.
هیچ واحدی را پیدا نمی‌کنید که در طرح‌های ایجادی، خود را بی‌نیاز از آب عنوان کرده باشد
علی‌آبادی، وزیر صنعت، معدن و تجارت در سفر اخیر خود به سمنان، در پاسخ به پرسش خبرنگار خبرگزاری فارس در زمینه انتقال آب دریای خزر به سمنان به‌منظور تأمین آب پایدار شرب و صنعت بیان کرد: کمبود آب نه‌تنها در این استان بلکه در سایر نقاط کشور وجود دارد و برنامه بزرگی برای انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به مناطق مرکزی و شمالی و خراسان رضوی از مسیر سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی تدوین شده که تأمین‌کننده آب برای همه حتی استان‌های یزد و اصفهان خواهد بود.
وی خاطرنشان کرد: برای تأمین آب استان سمنان هم برنامه جامعی در دست اقدام است که مسؤولان مربوطه گزارش خواهند داد وزارت صمت کمک خواهد کرد که منابع لازم تأمین شود.
? صنایع باید برای افزایش بهره‌وری منابع آب سرمایه‌گذاری کنند
چرا باید زودتر اقدام کنیم؟
استفاده از پساب شهری در بخش صنعت راهکار مؤثر دیگری است که برای جبران بخشی از کمبودهای آبی در بخش تولید و صنعت می‌توان از آن بهره گرفت؛ اما چرا باید زودتر در این زمینه اقدام کنیم؟
جلوگیری از هدررفت پساب امروز یک اولویت جدی است و باید از پساب‌ها به نفع مطلوب برای صنایع استفاده شود و امید می‌رود همکاری و هماهنگی دستگاه‌های متولی در اجرای طرح انتقال پساب به شهرک‌ها و نواحی صنعتی مثمر واقع شود؛ چراکه هر روز کاهلی در این امر، بخشی از ظرفیت‌های عظیم صنایع کشورمان را برای تولید ثروت معطل نگاه می‌دارد.
تخصیص کم منابع آب به صنایع سبب ایجاد مشکلاتی شده است که استفاده از پساب فعلاً می‌تواند راهگشای جبران کمبود آب واحدهای صنعتی باشد.
? برای تأمین آب استان سمنان برنامه جامعی در دست اقدام است
شماری از مخاطبان خبرگزاری فارس نیز در روزهای اخیر با ثبت پویشی در سامانه «فارس من»، خواستار رسیدگی به مسأله کم‌آبی در سمنان و «انتقال آب دریای خزر و اجرای سد فینسک جهت تأمین آب در سمنان» شده‌اند؛ اینجا حمایت کنید.
پایان پیام/74005/م/
این خبر در هاب خبری وبانگاه بازنشر شده است
