«تب مالت» و راهکارهای پیشگیری از ابتلا به این بیماری

علی چگنی شرفی کارشناس ارشد مبارزه با بیماری‌های واگیر امروز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در خرم‌آباد، با اشاره به اینکه تب مالت «بروسلوز» یک بیماری واگیر است که انسان و برخی پستانداران مانند گاو، گوسفند، ‌بز، خوک، سگ و شتر را مبتلا می‌کند، عنوان کرد: باکتری بروسلوز می‌تواند از این حیوانات در صورتی‌که آلوده به میکروب بروسلا باشند به انسان‌ها منتقل شود، بیماری در دامها « سقط جنین واگیر» یا بروسلوز و در انسان تب مالت، تب مدیترانه‌ای، تب راجعه معدی و تب مواج نامیده می‌شود.

وی فراوانی بالای بیماری در برخی مناطق جهان و کشور، ابتلای افراد از سنین شیر خوارگی تا سالمندی، علائم متنوع و متفاوت شبیه بسیاری از بیماری‌های عفونی دیگر، ایجاد ناتوانی، عوارض و گاه مرگ و میر و دوره نسبتا طولانی بیماری و درمان آن را علت اهمیت تب مالت عنوان کرد و گفت: زیان‌های اقتصادی ناشی از سقط جنین، کاهش تولید محصولات دامی و نازایی و عقیمی در دام‌ها از دیگر علت‌های اهمیت بیماری است.

دشواری کنترل بیماری به علت فراوانی گونه‌های عامل بیماری و تنوع حیوانات میزبان، ماندگاری زیاد میکروب در محیط و لزوم صرف هزینه سنگین و زمان طولانی برای کنترل بیماری از دیگر علت‌های اهمیت تب مالت است که کارشناس ارشد مبارزه با بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی لرستان بیان کرد.

چگنی شرفی با بیان اینکه تب مالت در همه سنین وجود دارد اما در مردان و سنین ۲۰ تا ۳۰ سالگی بیشتردیده می‌شود، عنوان کرد: بیش از ۷۰ درصد بیماران در مناطق روستایی زندگی می‌کنند، اگر چه بیماری در همه فصل‌ها دیده می‌شود اما تعداد موارد مبتلا در فصل بهار و اوایل تابستان به دلیل همزمانی با زایمان و شیردهی دام‌ها بیشتر است.

وی با اشاره به اینکه بیماری یک مشکل بهداشت همگانی در سراسر جهان و شایع‌ترین بیماری قابل انتقال بین حیوان و انسان است، گفت: بار جهانی بیماری قابل توجه بوده و سالانه موجب بیش از ۵۰۰ هزار مورد عفونت در سراسر جهان می‌شود، این بیماری درهمه نقاط جهان وجود دارد اما در کشورهای حاشیه دریای مدیترانه، اروپای شرقی، ‌آفریقا،‌ شبه قاره هند و آمریکای مرکز و جنوبی شایعتر است.

کارشناس ارشد مبارزه با بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی لرستان، بیان کرد: بیشترین موارد بیماری از پنج کشور ایران، عربستان، عراق، سوریه و اردن گزارش می‌شود، بیماری در جوامع سنتی و کشاورزی و مناطقی که تماس با دام و فراورده‌های دامی به طور غیر بهداشتی وجود دارد، فراوان است.

چگنی شرفی با بیان اینکه فراوانی بیماری در همه استان‌های کشور یکسان نیست، افزود: آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، همدان، لرستان، مرکزی، خراسان جنوبی و کرمانشاه جزو‌ استان‌های با آلودگی‌ بسیار بالا هستند.

وی مخزن‌های مهم میکروب عامل بیماری در طبیعت را گوسفند، بز، گاو، گاو میش، شتر، خوک و سگ عنوان کرد و گفت: مخزن بیماری درکشور گوسفند، بز، گاو و شتر است. گونه‌ای از میکروب که مخزن اصلی آن گوسفند و بز است مهمترین عامل بیماری از لحاظ تعداد موارد بیماری و شدت بیماری در کشور است.

کارشناس ارشد مبارزه با بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی لرستان با بیان اینکه میکروب بیماری از دام و فراورده‌های شیری آلوده از سه راه اصلی به انسان منتقل می‌شود، عنوان کرد: مصرف شیر غیر پاستوریزه و نجوشیده و فرآورده‌های تهیه شده از شیر خام آلوده مانند پنیر، خامه، سرشیر، بستنی سنتی، کشک و آغوز از راه‌های انتقال بیماری است.

تماس پوستی یا مخاطی، تماس پوست آسیب دیده، تماس مخاط با ترشحات و بافت‌های دام آلوده یا شیر آلوده نجوشیده، تنفس ذرات آلوده و گرد وغبار معلق در هوا از مواد خشک شده باقیمانده از بافت‌ها و ترشحات دام به دنبال کار در آغل، اصطبل، کشتار گاه، مرکز جمع آوری شیر یا کارخانه فراوری شیر از راه‌های انتقال بیماری است که چگنی شرفی بیان کرد.

وی گفت: در مناطق بومی مانند لرستان که مکان زندگی افراد و دام‌ها مشترک است و تماس نزدیک و مداوم با دام وجود دارد، امکان آلودگی بیش از چند نفر در یک خانوار به ویژه کودکان بسیار شایع است.

به گفته کارشناس ارشد مبارزه با بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی لرستان، دامداران وکشاورزان، دامپزشکان و تکنیسین‌های دامپزشکی، کارگران کشتارگاه و قصابان، کارکنان آزمایشگاه بازرسان گوشت، افرادی که به مناطق آلوده مسافرت کرده و تماس مستقیم یا غیرمستقیم با دام داشته یا شیر و فرآورده‌های شیری آلوده مصرف کرده‌اند و زنان خانه‌دار گروه‌های در معرض خطر هستند.

چگنی شرفی با اشاره به اینکه از زمان ورود میکروب بیماری به بدن تا بروز اولین علائم و نشانه‌های بیماری معمولا یک تا دوماه طول می‌کشد، اما برای شروع علائم بیماری چندین ماه زمان لازم است، گفت: به طور کلی بیماری به طور حاد و ناگهانی یا تدریجی شروع می‌شود به طوری‌که در تقریبا ۵۰ درصد موارد شروع بیماری حاد و در ۵۰ درصد شروع تدریجی و طی چند هفته و گاه چندماه به آرامی بروز می‌کند.

وی به علائم بیماری تب مالت نیز اشاره کرد و افزود: تب به طور مداوم یا متناوب که در بعد از ظهرها بیشتر می‌شود، لرز، سردرد، درد عضلانی، درد مفاصل، احساس ناخوشی، بی اشتهایی، کاهش وزن، تعریق فراوان به ویژه در شب، سستی و بی‌حالی، کمر درد، و علائم گوارشی از علائم بیماری است.

کارشناس ارشد مبارزه با بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی لرستان، گفت: شایع‌ترین اعضائ مبتلا شامل استخوان‌ها، مفصل‌ها، دستگاه عصبی مرکزی، قلب، ریه، طحال، بیضه‌ها، کیسه صفرا، ‌کلیه ها، ‌پروستات و پوست هستند.

چگنی شرفی مهمترین عوارض بیماری را التهاب مفاصل در ستون مهره‌ها و دیگر مفاصل، بزرگی کبد و طحال، التهاب روده بزرگ، لوز المعده و کیسه صفرا، مننژیت و آبسه مغزی، التهاب کلیه، افسردگی، التهاب پوشش داخلی قلب، التهاب سیاهرگ‌ها، التهاب بیضه، مرگ درون رحم، سقط خود بخود جنین و کم خونی را عنوان کرد.

وی بیان کرد: از آنجا که کشور و استان از مناطق بومی بیماری محسوب می‌شوند در هر گونه تماس با دام باید از پوشش محافظ کامل استفاده شود.

کارشناس ارشد مبارزه با بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی لرستان با اشاره به اینکه لباس‌های کار باید هنگام کار در محل نگهداری دام در دسترس بوده و استفاده شود، گفت: برای جلوگیری از انتقال مواد عفونت زا به خارج از آغل یا اصطبل در محل آلوده از چکمه لاستیکی قابل شستشو استفاده کرد و هنگام خروج از محل کار آن را تعویض کرد، هر آسیب سطحی مانند خراش یا بریدگی باید بعد از ضدعفونی شدن به طورمناسب پانسمان شود.

چگنی شرفی تاکید کرد: توصیه می‌شود زنان باردار و کودکان و نوجوانان از تماس با دم با محل نگهداری دام خودداری کرده و دور نگهداشته شوند، زیرا اغلب داروهای موجود برای درمان تب مالت به جنین آسیب رسانده و برای کودکان و نوجوانان عوارض به همراه دارد.

وی خاطر نشان کرد: فضولات دام‌ها باید روزانه جمع‌آوری شده و محل نگهداری دام تمیز شود، فضولات باید در جایی دور از خانه‌ها یا آغل جمع شود تا خود بخود تجزیه شود یا می‌توان آنها را سوزاند.

کارشناس ارشد مبارزه با بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی لرستان، بیان کرد: برای راه اندازی دوباره محل نگهداری دام که آلوده شده است باید حداقل یک ماه از تمیز کردن و گندزدایی آن گذشته باشد، از ورود و خروج دام بدون مجوز دامپزشکی و بدون انجام آزمایش‌های لازم برای تایید سلامت دام جدا خودداری کنید.

چگنی شرفی با اشاره به اینکه قبل از دوشیدن شیر، پستان حیوان باید با آب گرم و صابون شستشو شود، عنوان کرد: برای جلوگیری از آلودگی شیر در هنگام دوشیدن باید ابتدا کمی از آن در ظرف جداگانه دوشیده شود و دوشیدن اصلی در ظرفی دیگر انجام شود.

وی با بیان اینکه ظرفی که برای دوشیدن شیر یا انتقال شیر استفاده می‌شود، باید تمیز بوده و با آب داغ و مایع شوینده شستشو شود، افزود: قبل از دوشیدن شیر دست‌ها را با آب و صابون بشویید، درصورت وجود زخم یا خراش در دست‌ها از دوشیدن شیر خودداری شود، بهتر است از دستکش مخصوص شیر دهی یا دستکش مناسب دیگر استفاده شود. گ

کارشناس ارشد مبارزه با بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی لرستان، گفت: برای انتقال شیر به مرکز جمع آوری شیر حتما از ظرف در پوش دار استفاده شود، همچنین جوشاندن شیر تازه به مدت حداقل ۵ دقیقه پس از شروع جوش آمدن لازم است.

چگنی شرفی تاکید کرد: استفاده از شیر و فرآورده‌های شیری پاستوریزه، نگهداری پنیر تازه حداقل برای سه ماه در آب نمک اشباع شده پیش از مصرف، خودداری ازمصرف سرشیر، خامه و بستنی سنتی تهیه شده از شیر نجوشیده و پختن کامل غذاهای گوشتی پیش از مصرف ضروری است.

وی خاطر نشان کرد: واکسیناسیون به موقع دام‌ها در زمان مناسب طبق برنامه سازمان دامپزشکی، ایجاد محل زندگی سالم و بهداشتی برای دام‌ها و خودداری از وارد کردن دام‌هایی که سابقه واکسیناسیون بر علیه بروسلوز ندارند، از مواردی است که باید انجام شود.

کارشناس ارشد مبارزه با بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی لرستان، گفت: خرید و فروش دام و جابجایی آنها با مجوز سازمان دامپزشکی انجام شود، ساختن محل قرنطینه برای دام‌های آبستن تازه خریداری شده تا بعد از زایمان و ضد عفونی کردن محل زایمان بعد از زایمان دام‌ها نیز ضروری است.

پایان پیام/