خودنمایی سفال فیروزه‌ای شهرضا در کشورهای اروپایی+تصاویر
خبرگزاری فارس، شهرضا- مرضیه علی عسگری، شهرستان شهرضا یک شهرستان خاص و ویژه در استان اصفهان است، این شهرستان دارای ظرفیت‌ها و قابلیت‌های بسیاری در حوزه گردشگری و صنایع دستی است.
شهرضا، شهر کهن سفال و سرامیک و شهر ملی سفال به شمار می‌رود. صنایع دستی خاص این شهرستان، سفال است و ویژگی‌های خاصی دارد که آن را از سفال و لعاب بقیه سرزمین‌ها متمایز می‌کند. این شهرستان در زمینه صنایع دستی و به ویژه سفال در کشور نمونه و در جهان شناخته شده است و سفال آن سابقه ۷۰۰ ساله دارد.
چیزی که سفال شهرضا را از سفال همدان جدا می‌کند لعاب آن است، لعاب شهرضا صاحب سبک است زیرا این لعاب به صورت طبیعی درست می‌شود و شیمیایی نیست. رنگ آبی فیروزه‌ای سفال شهرضا مختص به خود این شهر است که با آبی فیروزه‌ای سفال همدان تفاوت دارد و آن هم از جهت سبز آبی بودن آن است که به واسطه خوردن انگوپ بر روی کایولن موجود روی سفال، این رنگ خاص به وجود می‌آید.
رونق سفالگری در این شهرستان حاصل تلاش استادان سفالگری همچون علی فخار باشی، علی اصغر فخار، محمدباقر سهیلی و حسین بهاری است که دست ساخته‌های آنها امروزه در کشور خودنمایی می‌کند. نام استادان حاج عباس، یحیی و رحمت‌الله سهیلی در شهرضا نیز یادآور نوآوری این سه برادر هنرمند در تبدیل سفال سنتی به سرامیک است که بیش از ۴۰ سال از این نوآوری می‌گذرد.
محمدحسین بهاری، هنرمند سفالگر
خودنمایی سفال شهرضا در خانه‌های اروپایی‌ها
پشت یکی از میزهای کارگاهش نشسته و قلم‌مو را آرام آرام بر پیکر طرحی زیبا می‌رقصاند. می‌گوید چیزی جز رنگ، خاک و گرمای کوره نمی‌شناسد چون از وقتی چشم به دنیا بازکرده دوروبرش از خاک ریخته‌گری، قلمو و قالب پر بوده و با همین‌ها با کودکی‌اش خداحافظی کرده و پا به دنیای آدم بزرگ‌ها گذاشته است. محمد حسین بهاری فرزند مرحوم مهدی بهاری، از کودکی در کارگاه مرحوم پدرش مشغول بکار بوده است، تحصیلاتش کارشناسی ارشد در رشته مهندسی مواد سرامیک است و شغل سرامیک‌سازی در خانواده بهاری موروثی است و در حال حاضر مسؤول انجمن سفال و سرامیک شهرضا است. سفال‌های او بیشتر به کشورهای اروپایی صادر می‌شود.
محمدحسین بهاری، هنرمند سفالگر
سابقه ۲۰۰ ساله سفال در خانواده بهاری
محمدحسین بهاری از استادکاران رشته سفال در گفت‌وگو با خبرنگار فارس می‌گوید: در خانواده بهاری حدود ۲۰۰ سال است که چرخ سفالگری چرخ زندگی را می‌چرخاند، از زمان پدربزرگ پدربزرگم سفال در خانواده ما وجود داشته است.
وی گفت: تغییراتی که این شغل نسبت به سال‌های قبل داشته است پودر مکانیزه است که به کارگاه می‌آید و دستگاه‌هایی که روز به روز روند تولید سفال را حرفه‌ای‌تر کرده‌اند.
می‌گوید انجام کار در این کارگاه به دو شکل است، یا با چرخ سفالگری یا استفاده از قالب به شکل ریخته‌گری دوغابی که از این روش کاشی و سرامیک هم می‌سازند.
بهاری با اشاره به فرآیند کار ادامه می‌دهد: ابتدا خاک در دستگاه خمیرگیری مخلوط شده و ورز داده می‌شود و پس از آن با استفاده از چرخ سفالگری ظروف تولید می‌شود، تا یک شبانه روز که برچیده و رطوبتش گرفته شود، بعد از پشت تراش می‌خورد تا سبک شود و ظریف و صیقل پیدا کند، خشک که شد می‌رود برای مرحله اول پخت.
این هنرمند سفالگر ادامه می‌دهد: کوزه‌ها را ۸-۹ ساعت در کوره می‌پزند و بعد یک شبانه روز به آن استراحت می‌دهند تا خنک شود، بعد با قلم مو و رنگ‌های معدنی و شیمیایی رنگ‌آمیزی می‌کنند.
لعاب سفید یا آبی؟
اگر قرار باشد لعاب آبی بر روی سفال اجرا شود فقط سیاه قلم زیر آن می‌خورد، اما اگر قرار باشد لعاب سفید روی آن بیاید طراحی هفت رنگ انجام می‌شود.
سبز آبی یا آبی سبز- رنگ خاص لعاب شهرضا
لعاب شهرضا یک رنگ سبز آبی خوبی دارد این برند مخصوص لعاب شهرضا است و بین این لعاب با شهرهای دیگر تمایز می‌دهد.
این استادکار رشته سفال درباره منشاء طرح و نقش ماهی بر روی سفال شهرضا معتقد است که ماهی از نقش‌های قدیمی شهرضا است و نشان حیات است و در هنرهای زیادی آثارش پیدا است، از قالی
ماهی از نقش‌های قدیمی شهرضا است و نشان حیات است و در هنرهای زیادی آثارش پیدا است
قشقایی گرفته که به ماهی درهم معروف است تا بسیاری دیگر و بازنمایی صورت فلکی حوت است.
بازپس‌گیری زمین شهرک صنایع دستی از سفالگران شهرضا
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با انتقاد از بی‌توجهی مسوولان در تحقق شعار سال می‌گوید: هر سال مشکلات جدیدی برای تولیدکنندگان به وجود می‌آید امسال که یعنی سال رشد تولید بود، شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان که هیچ اقدامی برای راه‌اندازی و رونق گرفتن شهرک صنایع دستی شهرضا انجام نداده بود زمین آن از سفالگران باز پس گرفته شد و حکم خلع ید را صادر کردند.
بهاری گفت: قرار بود به افرادی که در این شهرک زمین گرفته‌اند، تسهیلات دهند تا بتوانند زمین‌ها را بسازند و این شهرک به یک شهرک کارگاهی تبدیل شود اما هنوز بعد از ۹ سال گاز این شهرک درست نشده و انتظار داشتند سفالگران بدون گاز در این شهرک مشغول به کار شوند.
این هنرمند سفالگر با بیان اینکه وقتی شهرک گاز نداشته باشد امکان تولید وجود ندارد چرا که لازمه اصلی برای تولید سفال گاز است و گاز سوخت اصلی کوره‌ها است، ادامه می‌دهد: قرار بود تسهیلاتی به سفالگران برای هزینه‌های جاری و توسعه و احداث کارگاه تعلق بگیرد اما هیچگونه تسهیلاتی داده نشد.
افزایش مجدد نرخ گازبها برای سفالگران
وی با انتقاد از افزایش مجدد نرخ گازبها برای سفالگران می‌گوید: سال گذشته هم این مشکل بود اما با نامه‌نگاری و پیگیری توانستیم این نرخ را درست کنیم و از یارانه دولتی استفاده کنیم.
بهاری اعتقاد دارد، برنامه‌ریزی برای تشویق سفالگران وجود ندارد تا سفالگران محصولی با ارزش افزوده بالا تولید کنند؛ در گذشته از تولید حمایت بیشتری می‌شد و سازمان صنایع دستی در زمینه صادرات به تولیدکنندگان کمک می‌کرد در حال حاضر شعارشان این است که دولت نباید دخالت کند در بازار اما اگر بعضی مواقع حمایت‌های هدفمند انجام شود، خیلی بهتر می‌تواند در کمک به تولید و صادرات به سفالگران کمک کند.
زمینه مناسب سفال برای صادرات
این هنرمند سفالگر شهرضایی با اشاره به ارزش افزوده بالای سفال گفت: هزینه تولید یک محصول با هزینه خاک و مواد اولیه کیلویی ۱۰۰ هزار تومان می‌شود اما وقتی به یک محصول نهایی تبدیل می‌شود این هزینه به کیلویی یک میلیون تومان تبدیل می‌شود که زمینه بسیار مناسبی برای صادرات ایجاد می‌کند.
در کشور ایتالیا یک لیوان سفالی معمولی کار دست سفالگران شهرضا به قیمت ۲۰ یورو یعنی برابر با یک میلیون تومان به فروش می‌رود
وی ادامه داد: در کشور ایتالیا یک لیوان سفالی معمولی کار دست سفالگران شهرضا به قیمت ۲۰ یورو یعنی برابر با یک میلیون تومان به فروش می‌رود، در حالی که در بازارهای داخلی این لیوان حدود ۱۰۰ هزار تومان است و این سودی است که می‌تواند به سفالگران کمک کند تا تشویق شوند به تولید کالاهایی که ارزش افزوده بالایی دارند.
بهاری می‌گوید: سفالگران به جای اینکه محصولات دم دستی و پیش پا افتاده که فقط منابع آب، خاک و گاز را نابود می‌کند، تولید کنند مانند کوزه قلیان که در شهرضا هم بسیار تولید می‌شود، اگر تشویق و حمایت شوند که به جای تولید این محصول، محصولات با ارزش تولید کنند هم به نفع تولید کننده و هم به نفع کشور است.
مدیرعامل انجمن سفال و سرامیک شهرضا با بیان اینکه در گذشته سازمان صنایع دستی به سفالگران بیشتر کمک می‌کرد به شکلی که برای اولین بار از شهرضا یک پارت محصول به کشور آلمان صادر می‌شود، گفت: در حال حاضر سازمان صنایع دستی فقط نمایشگاه صنایع دستی برگزار می‌کند که هزینه بالایی دارد.
هزینه بالای غرفه‌های صنایع دستی در نمایشگاه اصفهان
وی افزود: در شهریورماه نمایشگاه صنایع دستی در اصفهان برگزار می‌شود که کوچکترین غرفه آن حدود ۱۲ میلیون تومان است که با وضعیت کسادی بازار و قدرت خرید مردم جوابگو نیست و بهترین راهکار این است که دولت در زمینه صادرات کمک کند و نمایشگاه‌های خارج از کشور را با قیمت مناسب در اختیار تولیدکنندگان قرار دهد تا بتوانند محصولات‌شان را مستقیم به خارج از کشور صادر کنند.
بهاری با اشاره به وضعیت سفال شهرضا تصریح می‌کند: کارگاه‌های سفال شهرضا در حال حاضر نسبت به قبل وضعیت خوبی ندارند، تولیدکنندگانی که کارهای لعابی و با ارزش افزوده بالا می‌زدند تعدادشان کمتر شده قبلا تعداد ۷ کارگاه بود که کارهای نقاشی زیر لعابی می‌زدند اما الان به ۳ تا ۴ کارگاه رسیده است و بیشتر آنها به سمت تولید قلیان رفته‌اند چون بی دردسر است و تولید زیادی دارد و با سود کمتر انجام می‌دهند.
سفال شهرضا را نباید با سفال همدان مقایسه کرد
هنرمند سفالگر با انتقاد از حمایت نکردن مسؤولان از سفالگران گفت: مسؤولان هیچگونه اقدامی در راستای کمک به رفع این مشکل نمی‌کنند، در انجمن سفال خیلی سعی کردیم سفالگران را به تولید محصولات با کیفیت تشویق کنیم که در این زمینه کار کنند، تولید اگر کمی افزایش پیدا کرد، مساوی است با نابودی منابع طبیعی، اگر به جای اینکه شهرضا را با همدان مقایسه کنیم بر روی کیفیت کار کنیم به ارزش و ارزآوری بسیار بالاتری دست پیدا می‌کنیم.
عنوان شهر ملی سفال در حد شعار باقی ماند
وی با اشاره به عنوان شهر ملی سفال و سرامیک شهرضا می‌گوید: اقدامی که در شهرضا به عنوان شهر ملی سفال انجام شد فقط نصب دو تابلو در ورودی شهر بود که از جنس سفال هم نبود و در همین حد باقی ماند و هیچگونه اقدام دیگری انجام نشد و در حد شعار باقی ماند.
اقدامی که در شهرضا به عنوان شهر ملی سفال انجام شد فقط نصب دو تابلو در ورودی شهر بود که از جنس سفال هم نبود
بهاری با اشاره به ایجاد شهرک سفال و سرامیک در کنار پارک آبشار در زمان شهردار سابق شهرضا گفت: این شهرک هم در حد شعار و وعده باقی ماند.
مبلمان شهری شهرضا فاقد هر گونه المان سفال است
مدیرعامل انجمن سفال و سرامیک شهرضا گفت: تاکنون هیچ پیشنهادی از سوی شهرداری یا ارگان دیگری برای طراحی المان در شهر نداشته‌ایم، برای کار سفال در شهرضا در راستای المان‌سازی و یا کارهای دیگر بسیار جای کار وجود دارد، مبلمان شهری شهرضا فاقد هر گونه المان سفال است؛ شهرداری و میراث فرهنگی علاقه‌ای به انجام این کار دارند.
وی با بیان اینکه انجمن سفال و سرامیک شهرضا آماده همکاری برای طراحی المان سفال در شهرضا هستند، ادامه داد: در زمینه ساخت ظروف، کاشی سنتی در المان، طراحی دکوراسیون داخلی و حتی برای نمای سر درب می‌توان از سفال استفاده کرد.
بهاری با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۳۰ کارگاه در شهرضا مشغول به کار هستند اما اکثرشان کوزه قلیان تولید می‌کنند، گفت: سفال‌هایی که در شهرضا به فروش می‌رسد زیر ۱۰ درصد آن مربوط به این شهر است و بیشتر مربوط به همدان، میبد و چین است.
صادرات سفال شهرضا به کشورهای اروپایی
هنرمند سفالگر شهرضا با اشاره به صادرات سفال‌های تولید شده گفت: بیش از ۹۵ درصد کارهایی که تولید می‌کنم صادراتی است و بیشتر به کشورهای اروپایی مانند ایتالیا، هلند و اتریش صادر می‌شود و بخش کمی هم به تهران ارسال می‌شود.
بیش از ۹۵ درصد کارهایی که تولید می‌کنم صادراتی است و بیشتر به کشورهای اروپایی مانند ایتالیا، هلند و اتریش صادر می‌شود
وی با اشاره به خاکی که در سفال شهرضا استفاده می‌شود، گفت: شهرضا از جمله مراکز قدیمی در کشور است که با خاک سفید کار می‌کند و کلا چند شهر مانند میبد، گناباد، مرند تبریز با خاک سفید کار می‌کردند و در حال حاضر در شهرضا فقط من در کارگاهم با خاک سفید کار می‌کنم و بقیه کارگاه‌ها با خاک رس کار می‌شود، قدمت استفاده از خاک سفید در شهرضا به دوره صفوی بر می‌گردد.
بهاری با اشاره به وضعیت بیمه سفالگران می‌گوید: وضعیت بیمه سفالگران به صورت دسته جمعی حل نشد از طریق دیوان عدالت اداری اقدام کردیم اما قاضی‌ها به صورت سلیقه‌ای عمل کردند و تنها برای ۵ نفر درست شد با وجوی اینکه یک رأی وحدت رویه صادر شد اما این اقدام انجام نشد و شکایت بعضی از همکاران رد شد.
هنرمند سفالگر شهرضا با اشاره به بازار سفال و سرامیک در فضای مجازی عنوان کرد: تا سال گذشته در فضای مجازی بازار مناسبی برای فروش داشتیم اما از وقتی شبکه‌های مجازی فیلتر شد، بازار سفال و مشتری‌های داخلی و خارجی از دست رفت.
وی می‌گوید: فضای مجازی برای کسب و کار بسیار مناسب بود اما از دست رفت و خیلی از کارگاه‌ها که در حد کوچک بود، نابود شد اگر شبکه‌های اجتماعی رفع فیلتر شود برای صنایع دستی بسیار مناسب است.
نقش ماهی بر سفال شهرضا
شهر ملی سفال، عنوانی که بر روی کاغذ ماند
به گزارش فارس، شهرستان شهرضا با بیش از ۷۰ کارگاه تولیدی فعال سفالگری یکی از مراکز تولید سفال در کشور است که ۷۰ درصد از خاک زمین‌های آن برای ساخت سفال مناسب و به همین جهت در سال ۹۷ موفق شد عنوان «شهر ملی سفال» را به خود اختصاص دهد اما به نظر می‌رسد این عنوان همچنان بر روی کاغذ مانده است و اقدام در خور توجهی برای آن نشده است.
در این مدت هیچ المان سفالی در سطح شهرستان شهرضا ساخته نشده است که این شهر، شهر ملی سفال است و اگر مسافری وارد این شهر شد در نگاه اول پی به این نکته ببرد که سفال برند اختصاصی و یکی از صنایع دستی این شهر است.
لعاب فیروزه‌ای شهرضا و طرح گل و ماهی حاصل خلاقیت هنرمندان این دیار بوده که این نتیجه تلاش سفالگران بنام و هنرمندی است که دست ساخته‌های آنها امروزه در جهان خودنمایی می‌کند. بلوار حرم در مقابل امامزاده شاهرضا و میدان امام خمینی به طرف جاده شیراز جایگاه سفالگران شهرضا است.
پایان پیام/۶۳۱۰۱/س
این خبر در هاب خبری وبانگاه بازنشر شده است
