برخی برای مطرح شدن مواضعی می‌گیرند که باعث وهن دین می‌شود

حجت الاسلام علی خان‌محمدی فعال فرهنگی و اجتماعی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در واکنش به اینکه یکی از روحانیان در منبر خود اعلام کرد می‌توان به کسانی که علیه ولایت فقیه هستند بهتان زد و هرعمل ناشایستی را به آنها نسبت داد، گفت: اساسا مسأله جایگاه ولایت فقیه هم به لحاظ دینی و هم در فقه ما جایگاه بالایی دارد و مسأله مهمی است که نمی‌توان آن را کتمان کرد. اما اینکه کسی بخواهد این مسأله را در مقابل این موضوع بیان کند که اگر کسی ولایت فقیه را قبول ندارد، می‌توان به او هر فعل و گناهی را نسبت داد با مبانی دینی ما قابل تطبیق نیست. در مبانی دینی ما در روایات داریم، اگر کسی کافر است و حتی خدا را قبول ندارد می‌خواهد نسبت به او برخوردی شود و جرمی انجام بگیرد، باید انصاف رعایت شده و به اندازه اشتباهی که مرتکب شده با او برخورد شود.

وی افزود: اساسا این نوع حرکت‌ها و بیان کردن‌شان در مقوله مسائل اجتماعی خیلی درست نیست و ممکن است چهره دین را خراب کند. یا در حوزه مسائل اجتماعی، تندروهایی وجود دارند که وقتی بخواهند مسائل اجتماعی را بیان کنند تندروی‌هایی صورت می‌گیرد. اصل این است که اگر کسی برخی مبانی دینی را قبول ندارد و اگر خطایی کرده حتی اگر فردی کافر باشد و حتی کسی که از دین هم خارج می‌شود، باید برابر با احکامی که وجود دارد با او برخورد شود. بنابراین یک بخش آن تندروی است و بخشی از آن هم فضاسازی است و الان هم درست نیست جامعه را به سمت و سویی ببریم که با این تعابیر و صحبت‌ها فضای جامعه را به هم بریزیم.

خان‌محمدی در پاسخ به این سوال که چطور می‌توانیم با این صحبت‌ها و افراد مقابله کنیم، گفت: موضوعی که الان در مسائل اجتماعی‌ ما وجود دارد این است که اولا جایگاه صحبت افراد باید مشخص شود و اگر کسی می‌خواهد صحبت کند و مواضعش بیان شود، بداند در چه جایگاهی باید صحبت کند. برخی برای مطرح شدن، نکاتی را بیان می‌کنند که باعث وهن دین می‌شود و یا موارد این چنینی پیش می‌آید. فضای جامعه باید به این سمت و سو برود که اگر کسی می‌خواهد صحبتی کند، باید نگاه علمی به مسائل داشته باشد و هم فارغ از بحث‌ها و هیجانات اجتماعی و سیاسی صحبت‌ کند. در برخی موارد هم باید برخورد شود. اگر کسی می‌خواهد موضعی بگیرد یا اختلاف‌افکنی کند و مباحثی مطرح می‌کند که فضای اجتماعی را به هم می‌ریزد نباید نسبت به آن سکوت کرد.

وی افزود: کسی که می‌آید موضوعی را از نگاه دین، مواضع انقلاب و سیاسی بیان می‌کند، باید پاسخگو باشد. در جایی اگر خبرنگاری متنی را منتشر می‌کند، برخی شکایت می‌کنند که چرا باید اینطور باشد؛ از طرفی برخی به هرشکلی می‌توانند در موضع‌گیری‌های عمل کرده و عقاید خود را بیان می‌کنند که در آن صورت  باید نسبت به این موضوع طوری عمل شود که قابل پیگیری باشد. افراد باید خودشان به سمت‌وسویی بروند که مواردی که بیان می‌کنند علمی و درست باشد و به شکلی نباشد که وقتی مواردی مطرح کردند، باعث بدبینی شود. در برخی  موارد این موضوع‌گیری‌ها بازتاب‌های بین‌المللی بسیار بدی برای کشور دارد و مباحثی که عنوان می‌کنند، در جریان‌های رسانه‌ای معاند و چه در فضای بین‌المللی برای کشور خوب نیست.

وی در پاسخ به این سوال ریشه این عقاید تند و برداشت‌های نادرست از دین در کجاست، گفت: به هر مسأله باید در حوزه‌ خودش بپردازیم. ما امروز خلأ‌هایی در حوزه مسائل اجتماعی در کشور داریم. برخی جاها موضع‌گیری‌ها و حتی عدم‌موضع‌گیری مسئولین در جایگاه خودشان باعث می‌شود افراد غیرمسئول که متوجه آن نیستند، موضع‌گیری کنند. به طور مثال در حوزه مسائل حجاب و عفاف قبلا صحبت کردیم و گفتیم مسئول این امر باید در جای خود موضع‌گیری کند. وقتی موضع‌گیری نمی‌کند، فضا به سمت کسانی می‌رود که موضع‌گیری‌های تند و غیراصولی دارند.

وی ادامه داد: اگر موضوع در حوزه مسائل دینی است، بالاخره حوزه علمیه باید نسبت به این مسائل پاسخگو باشد. در حوزه مسائل اقتصادی بحث دیگر است؛ اما باید به سمتی برویم که اجازه ندهیم هرکسی با هر صحبتی برای کشور هزینه‌سازی کند. یعنی اگر کسی می‌خواهد موضع‌گیری کند، در خیلی از کشورها به طور مثال سلبریتی‌ جرأت نمی‌کند در مورد همه مسائل موضع‌گیری کند. در کنار آن در حوزه‌های اجتماعی و سیاسی اجازه ندارد هرچیزی را بیان کند و باید در حوزه خودش صحبت کند.

این فعال فرهنگی و اجتماعی افزود: به نظرم اگر هر موضع‌گیری در جایگاه خود باشد و بعضی جاها واقعا پیگیری شود که صحبتی که افراد می‌کنند چه آثاری در وضعیت اجتماع دارد و چقدر می‌تواند بر دوقطبی کردن جامعه اثر بگذارد، موضع‌گیری‌ها دقیق‌تر می‌شود. یعنی اگر کسی نسبت به صحبتی که می‌کند پاسخگو باشد، بخش اعظمی از مسائل حل می‌شود.

خان‌محمدی گفت: مبانی فکری امام و انقلاب مشخص است و بارها در مواضع، صحیفه و وصیت‌نامه امام خمینی (ره) خیلی از مسائل به طور واضح بیان شده و جمهوریت نظام را بیان می‌کنند که چه جایگاهی دارند. درباره مسئولین نظام صحبت می‌کنند که چه جایگاهی دارند و همچنین مباحث مختلف را بیان می‌کنند. رهبری بارها فرمودند مواضع من به این شکل بوده و مشخص است. ما باید در مورد اصول ببینیم رهبری و امام خمینی (ره) در جامعه چه مباحثی را مطرح می‌کنند.

وی افزود: در مخالفت با بسیاری از تندروی‌ها و کج‌روی‌هایی که در جامعه می‌شود، بعضا تذکراتی در طول مدت انقلاب دیدیم و شنیدیم که امام‌خمینی (ره) به بعضی از آقایان نسبت به رفتارهایشان تذکر می‌دهد و هم رهبری بعضی مواقع تذکراتی نسبت به این مسائل می‌دهند. اما بعضی‌ها خارج از این مسأله ورود پیدا می‌کنند.

وی تاکید کرد: بالاخره مبانی انقلاب مشخص است که چطور باید به آن نگاه شود، در حوزه اجتماعی و سیاسی به چه شکل، جایگاه مردم در انقلاب کجاست و این مردمسالاری دینی که رهبر انقلاب و امام خمینی (ره) خیلی روی آن تأکید دارند جایگاه‌شان مشخص است. به نظر اگر کسی فراتر از این مسأله بخواهد جلو برود، تندروی‌هایی است که این مسائل بیشتر در بسیاری از جاها به ما ضربه زده و بعضی از جاها هم فردی که از اصول و مبانی خود عقب‌نشینی کرده به ما ضربه زده است. اگر تعادل برقرار شود و مبانی‌ درست باشد، قطعا مردم براساس آن شعارها و مبانی که انقلاب را پذیرفتند ، انقلاب و کشورشان را دوست دارند.

این فعال فرهنگی و اجتماعی تصریح کرد: باید توجه کرد، وقتی خارج از مبانی و فضاها، در بعضی‌ جاها تندروی می‌شود و در بعضی‌جاها هم از خطوطی که داشته عقب می‌مانند، اگر مبانی و اصول کار را مدنظر قرار دهند، همراهی مردم را خواهند داشت و منطق و پایه‌ای هم پشت آن است. به نظرم در برخی از این مسائل باید حوزه‌های علمیه پاسخگو باشند که مطرح کردن چنین مباحثی و گره‌ زدن آن به مسائل دینی، قطعا درست نیست. 

خان‌محمدی در پاسخ به این سوال به نظر شما راهکار مقابله با این تندروی‌ها چیست؟ گفت: به نظر باید با بحث گفتمان‌سازی این مسائل حل شود. یعنی باید در جامعه فضای گفت‌وگو و نقد درست و منصفانه را پیاده کنیم. رهبری در سال‌های قبل فرمودند بحث کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها را ایجاد کنید. اگر امروز شکافی است، بیشترین شکاف در دانشگاه‌ها، مدارس و جایگاه‌های علمی‌مان است. چقدر وزارت علوم، نهادهای رهبری در دانشگاه‌ها و مجموعه‌های این چنینی فضاهای آزاداندیشی و کرسی‌های بحث و گفت‌وگو را باز کردند؟ رسانه‌های ما چقدر چنین فضایی را باز کرده‌اند؟ یعنی فضای گفتمانی را باز کردند تا کسی که واقعا مخالف است را بیاورند و نقد او را در مسائل سیاسی، در مسائل دینی و مسائل اجتماعی بشنود.

وی افزود: اگر دین‌ و مباحث‌ ما قابل بحث، گفت‌وگو، منطق و استدلال است نباید از گفت‌وگو و کرسی‌های آزاداندیشی و بحث کردن بترسیم. این فضا اگر در جامعه‌مان به وجود بیاید بسیاری از شکاف‌ها و خلأ‌های اجتماعی و سیاسی‌مان حل می‌شود. در مسأله اجتماعی مانند طلاق برای خانواده‌ها جلسه مشاوره می‌گذارند که زوجین بحث و گفت‌وگو می‌کنند و ممکن است در این جلسات بسیاری از افراد از طلاق منصرف شوند. بالاخره در مباحث دیگر جامعه هم، اگر این مسأله شکل بگیرد که گفت‌وگو و بحث شود، سیاسیون نظرات‌شان را به صورت نقد و گفت‌وگو بیان می‌کنند، سطح فکری جامعه بالا می‌آید، فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی بهتری صورت می‌گیرد و مردم نقطه‌نظرات مخالف و موافق را می‌بینند و آخر نتیجه مشخص می‌رسد.

خان‌محمدی تصریح کرد: شما در مجلس می‌بینید، یک طرحی که مطرح می‌شود کاملا مشخص است و افراد نظرات‌شان را می‌گویند، بحث و گفت‌وگو انجام می‌شود و نتیجه می‌گیرند. این فضا را باید در جامعه هم ایجاد کنیم. رهبری فرمودند که باید این فضا را در جامعه‌، در محیط دانشگاه و رسانه‌ها‌ی‌مان که بهترین جایگاه را دارند باز کنیم تا این آگاه‌سازی صورت بگیرد. باز کردن این فضا و این گفتمان‌سازی می‌تواند بسیاری از مسائل را حل کرده و آرام‌آرام تبدیل به فرهنگ‌سازی می‌شود. افراد می‌فهمند اگر بتوانند صحبت یا نقدی کنند، می‌توانند در جایگاه خودشان صحبت کنند و در این مواقع افراد تندرو جایگاه‌شان مشخص می‌شود که در مقابل منطق، روایت و آیه آوردن و خیلی از مسائل کم می‌آورند و تقریبا فضاهای این چنینی برای اینطور افراد جمع می‌شود.