خراسان جنوبی با دارا بودن  ۶ اثر ثبت جهانی در کشور سرآمد است

به گزارش وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از بیرجند، روز جهانی گردشگری و توریسم هر ساله در روز 27 سپتامبر (5 مهرماه) برگزار می‌شود. هدف از نامگذاری این روز افزایش آگاهی جوامع بین‌المللی در مورد اهمیت توریسم و تأثیر صنعت گردشگری بر اجتماع، فرهنگ، سیاست و اقتصاد است. از سال 1980 میلادی سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل متحد روز 27 سپتامبر را به عنوان روز گردشگری و جهانگردی انتخاب کرده است.

در خراسان جنوبی این سرزمین طلایی، فصل گردشگری در پاییز آغاز می‌شود و تاکنون 6 اثر این استان ثبت جهانی شده که بسیار کم نظیر و خارق‌العاده است، آثار زیبایی که شاید کمتر شناخته و دیده شده و شایسته است بیش از بیش معرفی شود.

شکوه معماری ایرانی در باغ و عمارت اکبریه بیرجند

یکی از شاخص‌های شهرت باغ‌های ایرانی در جهان نوع خاصی از معماری متناسب با شرایط اقلیمی و آب و هوایی هر منطقه است. باغ‌های باصفا، درختان کهنسال، جویبارها و اجرای سامانه‌های هوشمندانه آبیاری به‌ویژه در مناطق کویری از مشخصات بارزی است که باغ و عمارت اکبریه نیز از آن مستثنی نبوده و به‌واسطه همین ویژگی‌ها مورد اقبال گردشگران داخلی و خارجی است.

باغ اکبریه در انتهای خیابان معلم بیرجند درون بافت سنتی و تاریخی روستایی به همین نام قرار گرفته و یکی از شاخص‌ترین و بزرگترین بناهای تاریخی با ارزش‌های بالای معماری هنری و تاریخی جنوب خراسان به حساب می‌آید.

نظام آبیاری، بهره‌مندی از هوای آزاد، نور و خاک در طراحی این مجموعه مانند دیگر باغ‌های ایرانی با برنامه‌ریزی بوده و آنچه در باغ اکبریه قابل تامل است، کاشت درختان کاج در مسیر جوی‌ها بوده تا سایه آن مانعی بر تبخیر آب باشد. یک مشخصه دیگر باغ اکبریه پیروی از اسلوب باغ ایرانی است و در طراحی چهارباغ می‌توان دید به‌طوری که با توجه به نظام هندسی موجود در کرت‌بندی، انطباق خیابان مرکزی بر محور تقارن کوشک و بنای سردر ورودی، دارای ‏هندسه‌ خالص و نظام‌مند و نشانگر یک نمونه برجسته باغ ایرانی است.

خراشاد روستای جهانی توبافی ثبت جهانی شده است

روستای جهانی خراشاد در فاصله 20 کیلومتری این شهر قرار دارد. این روستا  آب و هوایی سرد و کوهستانی دارد و در انتهای رشته کوه باقران قرار گرفته و در دل دره ای سبز و باصفا در میان کوهستان واقع است. بر اساس اعلام شورای جهانی صنایع دستی، بعد از بررسی های انجام گرفته، روستای خراشاد از خراسان جنوبی به عنوان روستای جهانی توبافی (حوله بافی) ثبت جهانی شده است.

هنر صنعت حوله بافی از گذشته‌های دور در خراسان جنوبی از رواج نسبتا خوبی برخوردار بوده که پس از چندین سال رکود با حمایت‌ها و برنامه‌‌ریزی‌های مسئولان خراسان جنوبی و نظارت‌های متعدد و کارشناسانه و همچنین تلاش هنرمندان مجددا احیا و در حال گسترش است.

زنان خوش ذوق و هنرمند روستای خراشاد با احیا و گسترش این هنر توانسته‌اند آوازه این روستا را جهانی کنند تا هنر توبافی به نام این روستا ثبت جهانی شود. حوله بافی هنری که مهر اصالت ملی گرفت از آذر ماه سال 92 در فهرست تولیدات دارای مهر اصالت ملی به ثبت رسیده است.

شاهکار بشر در مدیریت منابع آب در قنات بلده

قنات بلده فردوس از ارزش‌ها و مفاخر منطقه فردوس و خراسان جنوبی به شمار می‌رود. قنات بلده، یک رشته قنات با قدمت تاریخی مربوط به دوره‌ساسانی است. این مائده الهی همیشه جوشان در کنار کویر تشنه، آنچنان برکاتی را از خود به جای گذاشته است که زمین‌های منطقه فردوس از آب آن مشروب می‌شود و به دلیل داشتن گل و لای و خواص شیمیایی، بهترین و مفیدترین آب برای کشاورزی شناخته شده است.

قنات بلده فردوس متشکل از 27 رشته قنات است که از اعصار گذشته در دل کوه‌های شرقی فردوس حفر شده و حداکثر دبی آب آن حدود 300 لیتر بر ثانیه است که بر اثر خشکسالی چند سال اخیر کاهش یافته است و امروز فقط 16 رشته آن فعال و از این 16 قنات، 12 رشته اصلی و 4 قنات دیگر فرعی هستند.

حدود 400 سال پیش، تعداد زیادی از مالکان آب بلده جان خود را از دست داده و حدود 3 هزار فنجان از آب این قنات بدون مالک مانده بود. در این دوران، شاه عباس صفوی که همراه با شیخ بهایی پیاده از اصفهان به سمت مشهد برای زیارت می‌رفت، از تون (فردوس آن زمان) گذشت و هنگام ورود او میرتونی، از دانشمندان آن زمان تون، از وی خواست که این آب را وقف چهار طبقه «سادات، علما، فقرا و صلحا» کند و شاه عباس آب‌ها را بین همین 4 طبقه وقف کرد.

بیابان لوت داغ‌ترین نقطه زمین

دشت لوت دشتی بیابانی در منطقه جنوب شرقی ایران است. این دشت در شمال شرقی شهرستان کرمان قرار دارد و بیست و پنجمین بیابان بزرگ جهان است و هسته آن در سال‌های 2004، 2005، 2006، 2007 و 2009 گرم‌ترین نقطه بر سطح کره زمین شناخته شده که بیشترین آن در سال 2005 با بیشینه دمای 70٫7 درجه سانتیگراد ثبت شده است.

دانشمندان علت گرمای بالای آن را رنگ تیره و خشکی سطح آن دانسته‌اند که موجب جذب گرمای خورشید می‌شود و دشت لوت از شمال غربی به جنوب شرقی کشیده شده و طول آن حدود 320 کیلومتر (200 مایل) و عرض آن حدود 160 کیلومتر (100 مایل) است. در نوشته‌های جغرافیایی از واحد لوت گاهی به‌نام «چاله لوت» و گاهی به ‌صورت «دشت لوت» و در نزد عوام نیز به‌دلیل برخی مشابهت‌ها با دشت کویر اغلب به‌نام کویر لوت نام برده می‌شود.

دشت لوت به‌ صورت بیابان وسیع ماسه‌ای و ریگی است و در آن چاله‌ها یا حوضه‌های محلی متعددی وجود دارد که هر کدام دسته‌ای از روان‌آب‌های سطحی اطراف را دریافت می‌کنند و در دشت لوت پهنه‌های کویری عمدتاً در داخل یا حاشیه این حوضه‌ها (چاله‌های محلی) و یا در قسمتی از مسیر جریان‌های فصلی و موقتی پدید آمده‌اند.

ژئوپارک طبس، بهشت زمین‌شناسی ایران

ژئوپارک طبس معروف به بهشت زمین‌شناسی ایران، در شمال غربی خراسان جنوبی دارای تنوع بالایی از پدیده‌های کم‌نظیر زمین‌شناختی است. در این ژئوپارک، سیر تحولات کره زمین از بیش از 540 میلیون سال پیش (پرکامبرین) تا حدود 100 میلیون سال پیش (اوایل کرتاسه) را بدون کمترین وقفه زمانی می‌توان مشاهده کرد، در حالی است که توالی‌های دوران اول زمین‌شناسی (پالئوزوئیک، 540 تا 250 میلیون سال پیش) آن در ایران و غرب آسیا بی‌نظیر است. این ژئوپارک سه بخش مرکزی، دیهوک و دستگردان را در بر می‌گیرد.

مرتفع‌ترین نقطه ژئوپارک، کوه نایبند در جنوب آن و پست‌ترین نقاط نیز بخش‌های جنوبی پلایای طبس هستند. پدیده‌های زیبایی نظیر کویرهای گسترده، تپه‌های عظیم ماسه‌ای ریگ شُتران، صحرای زیبای طبس و پلایاها با جاذبه‌های کم نظیر کویری و همچنین سرزمین آذرین پشته سیاه، دره‌های مشهور کال جنی، کال سردر و کال تفتو، چشمه‌های آبگرم، معادن نوین و کهن، ریخت‌های فرسایشی و زمین‌ساختی از میراث زمین‌شناختی ژئوپارک هستند.

ژئوپارک طبس، روستاها و مناطق نمونه گردشگری نظیر خرو، کُریت، اِصفَهک، نایبند، پِیکوه، پیرحاجات، اسفندیار، سُرُند و مُودر و اِزمیغان را نیز در برمی‌گیرد.

کاروانسرای چهل پایه ششمین اثر جهانی در خراسان جنوبی

پرونده کاروانسراهای ایران به عنوان بیست و هفتمین اثر تاریخی و طبیعی ایران در فهرست جهانی یونسکو تأیید و به ثبت رسید در چهل و پنجمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو که روز یکشنبه 26 شهریورماه 1402 در ریاض عربستان برگزار شد، پرونده کاروانسراهای ایران به عنوان بیست و هفتمین اثر تاریخی و طبیعی ایران در فهرست جهانی یونسکو تأیید و به ثبت رسید.

در این پرونده، 54 کاروانسرای ایران ثبت شدند که 4 کاروانسرای سرایان، ده محمد، خان و چهل پایه مربوط به خراسان جنوبی است.

وحید بهفرنژاد معاون میراث فرهنگی در این باره گفت: خراسان جنوبی در گذشته، از قطب‌های تجارت ایران و در مسیر جاده ابریشم و همچنین هندوستان بوده که مسافران و کاروان‌های زیادی جهت داد و ستد و تجارت از آن گذر کرده‌اند و به دلیل طولانی بودن مسافت بین راه‌ها مکان‌هایی با عنوان کاروانسرا در این استان ساخته شدند تا محلی برای استراحت و تأمین امنیت مسافران باشد.

وی با بیان اینکه سال گذشته با تلاش و پیگیری‌های فنی و کارشناسی همکارانم در حوزه میراث فرهنگی، پرونده ثبت جهانی 4 کاروانسرا در دستور کار یونسکو قرار گرفت، ادامه داد:  با ثبت این 4 کاروانسرا تعداد آثار ثبت جهانی خراسان جنوبی به همراه آثار جهانی “بیابان لوت، قنات بلده فردوس، باغ و عمارت اکبریه، ژئوپارک طبس و روستای خراشاد” به 6 اثر رسید.

انتهای پیام/ 257/