صنایع فرآوری؛ حلقه مفقوده صنعت نخیلات خراسان‌جنوبی
خبرگزاری فارس – خراسان‌جنوبی؛ تنوع سبد محصولات کشاورزی خراسان جنوبی با توجه به اقلیم متنوع آن نیز بسیار است هر فردی بنا به ذائقه خویش می تواند از این سبد متنوع محصول خویش را برداشت کند.
در کنار محصولات مزیت دار خراسان جنوبی ( زرشک، زعفران و عناب) نهبندان و طبس به واسطه اقلیم خاص خود دارای محصولی کویر و متناسب با اقلیم خویش هستند که این محصول ویژه نیز خرماست.
ثبت نخلستان هسلم در فهرست آثار ملی
هرچند قطب تولید خرمای خراسان جنوبی طبس است و این شهرستان دارای ایستگاه بررسی سازگاری نخیلات با قدمتی بیش از نیم قرن است اما نخلستان دهسلم نهبندان نیز با قدمتی بیش از دو قرن و ۴۰۰ هکتار زیرکشت اردیبهشت ماه سال ۹۵ به شماره ۳۱۲ در فهرست آثار طبیعی – ملی ایران به ثبت رسید.
این نخلستان چون نگینی سر سبز و خرم در دل بیابان های خراسان جنوبی می درخشد و در روستای دهسلم به عنوان مقر پایگاه بیابان لوت و مهمترین گذرگاه به بیابان قرار دارد و همواره گردشگران بسیاری را به خود جلب کرده است.
نخلستان های یک دست خرمای طبس و نهبندان نیز در کنار مزارع زعفران و زرشک در فصل پاییز که فصل گردشگری خراسان جنوبی آن هم گردشگری مزرعه به واسطه جلوه های زیبایی که مزارع یک دست زرشک در بزرگترین مرزعه جهانی آن (افین) و دیگر نقاط استان و زعفران زارهای یک دست در همه نقاط خراسان جنوبی نیز می تواند در این برهه از زمان که بهترین فصل گردشگری کویر به حساب می آید جزو فهرست ها مناطق دیدنی دوستداران طبیعت و گردشگران مزرعه قرار گیرد.
امسال هرچند نخیل کاران نهبندان و طبس خرسندند از میزان محصول برداشتی خویش اما آن چه همانند هر سال سبب نگرانی نخیل کاران نهبندان شده نبود زیرساخت سرد خانه برای نگهداشت و صنایع بسته بندی این محصول است.
خرمای خراسان‌جنوبی در بسته دیگران
با این که مشکل دوم یعنی نبود صنایع بسته بندی نخیل کاران طبسی را نیز رنج می دهد اما این شهرستان دارای سردخانه است و گلایه نخیل کاران از این است که محصول تولیدی این شهرستان ها در بسته های خرما دیگر نقاط و با برند آن نقاط به مشتریان عرضه می شود.
برداشت این محصول که از نیمه مرداد ماه آغاز شده است تا پایان مهرماه بسته به نوع خرما ادامه دارد.
موقعیت ویژه جغرافیایی نقاطی مانند طبس و نهبندان در خراسان‌جنوبی سبب شده است تا این دو شهرستان به عنوان قطب نخیلات استان مطرح باشد اما نخل کاران این نقاط با مشکلاتی دست و پنجه نرم می کنند.
به گفته برخی از آن ها به دلیل این که همه مراحل کاشت، داشت و برداشت خرما را به روش سنتی انجام می دهند سود چندانی نصیب شان نمی شود. علاوه بر این نبود مکان مناسب برای نگهداری خرما سبب شده است تا خرمای این شهرستان ها با بسته بندی و برند تجاری دیگر نقاط کشور به دلیل کیفیت بالا به دست خریدار برسد.
نبود صنایع فرآوری
همچنین نبود صنایع فراوری و تبدیلی خرما سبب شده است ارزش افزوده این محصول نصیب دیگر نقاط کشور شود و نخل کاران خراسان جنوبی چندان بهره ای از آن نبرند.
دیگر این که نبود سردخانه در کانون های تولید این محصول سبب شده است محصول با کیفیت تولیدی نخل کاران نهبندان و طبس به صورت تازه خوری مصرف شود یا عمده محصول خود را به دیگر استان ها بفروشند.
برخی از آن ها می گویند: مسوولان می توانند با ایجاد بازار مناسب برای فروش خرما نقش بسیار مهمی در افزایش تولید خرما و توسعه اقتصادی استان با حمایت از بخش خصوصی برای ایجاد صنایع تبدیلی، فراوری و ایجاد زیرساخت های مناسب در این زمینه ایفا کنند و این حمایت ها در سطح منطقه ای سبب افزایش کیفیت خرمای عرضه شده و تشویق نخل کاران برای توسعه و تولید این محصول با ارزش خواهد شد.
برداشت ۵۵۰ تن خرما در نهبندان
آن طور که محمد جهان بین، مدیرجهاد کشاورزی نهبندان هم اظهارداشت: پیش بینی می شود امسال ۵۵۰ تن خرما در نهبندان برداشت شود که عایدی آن برای نخیل کاران این شهرستان ۲۸۰ میلیارد ریال باشد.
وی نخلستان های نهبندان را ۲۸۰ هکتار اعلام کرد و گفت: از این میزان ۲۴۰ هکتار بارور و ۴۰ هکتار غیر بارو است.
به گفته وی ۳۷۵ خانوار در روستاهای بندان، دهسلم و چاهداشی نهبندان از محل درآمد این محصول امرار معاش می کنند.
مدیر جهاد کشاورزی نهبندان زمان برداشت محصول خرما در این شهرستان را از اواسط مرداد وتا پایان مهرماه بسته به نوع رقم آن اعلام کرد و ادامه داد: مهمترین ارقام تجاری خرمای این شهرستان کبکاب وزاهدی و ارقام محلی پرکوه، خارخوش، سرایه و پشمکیه است.
نبود سردخانه، مهم ترین مشکل
جهان بین، مهم ترین مشکل خرما کاران نهبندان را نبود سردخانه عنوان و اضافه کرد: مدیریت جهادکشاورزی آمادگی دارد در صورت وجود متقاضی همکاری لازم را برای احداث آن با وی داشته باشد.
سید ابوالقاسم عطا حسینی، معاون رئیس سازمان و مدیرجهاد کشاورزی طبس هم سطح زیرکشت نخیلات این شهرستان را بیش از هزار و ۲۰۰ هکتار اعلام و پیش بینی کرد: از سطح بارده حدود سه هزار و ۷۰۰ تُن خرمای اصلاح شده و بومی برداشت شود.
اصلاح ۷۵ درصد نخیلات طبس
وی افزود: با توجه به اقدامات انجام شده در سال های گذشته به ویژه توزیع نهال کشت بافت و پاجوش ارقام مرغوب و تجاری و فعال سازی بخش خصوصی بیش از ۷۵ درصد از نخیلات شهرستان اصلاح شده است.
وی از توزیع هزار اصله پاجوش خرما که بیشتر ارقام مضافتی و کبکاب و زاهدی ست از طریق فعال سازی بخش خصوصی در سال زراعی جاری خبر داد و گفت: عمده مشکلات پیش روی نخلستان‌های شهرستان کمبود نیروی کار ماهر در هرس و تربیت درختان، سیستم آبیاری غرقابی، توجه نکردن به امر تغذیه اصولی باغات و ظهور و بروز آفاتی همچون سوک کرگدنی، شپشک و کرم‌های گرده خوار و میوه خوار، خشکیدگی خوشه خرما و در سنوات اخیر نیز عارضه شکستگی برگ خرما است.
به گفته وی شهرستان طبس مقام اول سطح زیر کشت و تولید خرمای خراسان جنوبی را به خود اختصاص داده است.
نبود صنایع بسته بندی، تبدیلی و فرآوری خرما
منوچهر شایسته، مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی هم گفت: نبود صنایع بسته بندی، تبدیلی و فرآوری خرما مشکل عمده نخل‌کاران استان است که این موضوع سبب شده که این محصول به ارزش واقعی خودش به فروش نرسد.
وی اظهارداشت: ایجاد صنایع فرآوری و بسته‌بندی خرما سبب حذف دلالان و واسطه‌ها و فروش بهتر محصول خرما و صادرات آن به بقیه استان‌های کشور با توجه به مرغوبیت خرمای استان می‌شود.
وی بیان کرد: بسته‌بندی مناسب تا ۳۰ درصد ارزش محصول را افزایش می‌دهد که به دلیل نبود سرمایه‌گذار این موضوع در استان مغفول مانده است.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه سطح زیرکشت خرما در استان هزار و ۵۰۳ هکتار است که از این میزان هزار و ۱۵۵ هکتار درختان بارور است، بیان کرد: شهرستان طبس با سطح زیر کشت هزار و ۲۱۳ هکتار و نهبندان با ۲۸۰ هکتار از شهرستان‌های عمده تولید خرما در خراسان جنوبی است.
شایسته عنوان کرد: پیش‌بینی می‌شود امسال چهار هزار و ۲۶۰ تن خرما در استان تولید شود که این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ۲۰ درصدی دارد.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی ادامه داد: با توجه به اینکه از سال قبل تاکنون یکسری اقدامات آموزشی و تغذیه‌ای در خصوص نخیلات خراسان جنوبی انجام شده، درختان توان باردهی بیشتری پیدا کردند که همین موضوع باعث افزایش تولید خرما در استان شده است.
شایسته تعداد بهره‌برداران خرما در خراسان جنوبی را هزار و ۶۰۰ خانوار عنوان کرد و گفت: برداشت خرما در استان از اواخر مردادماه شروع می‌شود و تاکنون ۳۰ درصد محصول تولیدی برداشت شده است.
صدور ۲۰ درصد محصول به دیگر نقاط
وی با اشاره به اینکه ارقام تجاری محصول خرما، کبکاب، مضافتی، زاهدی و ارقام محلی خاره خُش و پُرکو است، بیان کرد: بیشترین خرمای تولیدی در بازار داخل استان به مصرف می‌رسد و حدود ۲۰ درصد هم به سایر استان‌ها ارسال می‌شود.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه در شهرستان نهبندان نخل کاران ما به دلیل نبود سردخانه، نمی‌توانند محصول تولیدی خود را به ارزش واقعی آن به فروش برسانند، بیان کرد: اما در شهرستان طبس یک سردخانه زیر صفر درجه با ظرفیت ۷۷۰ تن و سه سردخانه کوچک با ظرفیت ۱۰۰ تن وجود دارد که محصول تازه رطب را در این سردخانه‌ها نگهداری کنیم.
شایسته خاطرنشان کرد: با هماهنگی‌های انجام شده تصمیم بر آن شد تا خرمای مازاد بر تولید شهرستان نهبندان را برای ماه‌های بعد در سردخانه‌های شهرستان طبس و یا سایر سردخانه‌های مرکز استان نگهداری کنیم که البته به دلیل فاصله زیاد نهبندان به این سردخانه‌ها، نخل کاران تمایلی به نگهداری محصول خود در سردخانه ندارند.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه در چند سال گذشته رقم برحی به‌کار برده شده برای نخلستان‌های استان مرغوب نبود، افزود:با همکاری جهاد کشاورزی خوزستان و خراسان جنوبی گرده مرغوب مناسب رقم صادراتی برحی از شهرستان آبادان تهیه و برای هزار و ۲۰۰ اصله نخل خراسان جنوبی گرده افشانی شد که با این اقدام کیفیت این محصول افزایش یافت.
شایسته خاطرنشان کرد: سال گذشته سه هزار و ۵۰۰ تن خرما در خراسان جنوبی برداشت شد.
ایستگاه بررسی سازگاری ارقام مرغوب
سال ۱۳۴۸ موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر به منظور بررسی سازگاری ارقام مرغوب استان های خرما خیز کشور اقدام به احداث ایستگاه بررسی سازگاری نخیلات در سطح ۱۰.۷ هکتار با کاشت ۱۷ رقم پاجوش خرمای مرغوب کشور شامل مضافتی، زاهدی، کبکاب، لیلویی، دیری، پیارم، استعمران، بریم، شکر، هلیله ای، جوزی، خصاب، گنتار، خضراوی، ربی و یک رقم نر در شهرستان طبس کرد.
این کار هم با هدف بررسی سازگاری و عملکرد خوب ارقام تجاری بهتر انجام شد که نتایج حاصل از این تحقیقات نشان داد ارقام برتر و سازگار شامل مضافتی، زاهدی، کبکاب، بریم( شکلاتی) و پیارم است و برای اصلاح نخیلات بومی و توسعه کشت نخل در طبس به کشاورزان و بهره برداران معرفی شد.
کاشت ۳۴ رقم جدید
در سال های ۸۵ تا ۹۳ به منظور بررسی سازگاری دیگر ارقام تجاری و مرغوب کشور ۳۴ رقم جدید پاجوش و نهال کشت بافت خرما از مناطق خرما خیز کشور شامل بریم قرمز، زرد، بردوال، بیزو، کلوته، لشت، یوزی، شاهانی، نگار، آل مهتری و… به طبس حمل و در این ایستگاه کشت شد و اکنون این مرکز ۵۱ رقم نخل برای دستیابی به ارقام تجاری برتر کشت دارد.
این کار هم با هدف سازگاری ارقام جدید با اقلیم طبس انجام شد که هنوز ارقام جدید کشت شده به باردهی نرسیده است.
ارقامی که در سال های ۸۵ تا ۹۳ در این ایستگاه کشت شده یک قسمت به صورت کلکسیون است و قسمت دیگر هم لابه لای دیگر درختان ایستگاه نخیلات کاشته شده است.
یک طرح تحقیقی و تطبیقی سال ۸۶ به مدت ۲ سال اجرا شد و با اجرای این طرح از نظر علمی رقم های سازگار با این منطقه بررسی شد.
پایان پیام/۶۹۰۷۵
این خبر در هاب خبری وبانگاه بازنشر شده است
