گاوبانگی؛ عاشقانه مِرال‌ها در دل ارتفاعات مازندران/ روایت تسنیم از نگهبان قدیمی جنگل‌های مازندران

به گزارش خبرگزاری تسنیم از آمل، مهرماه سال 99 وقتی به منطقه سیاه‌بیشه منطقه چلاو رفتیم و با وی نشستیم و همکلام شدیم گفته بود که تمام هم و غمش حفظ درختان و حیات وحش جنگل‌های هیرکانی است و وقتی دید شکارچیان دست به انقراض گونه‌ای از گوزن با عنوان مرال زدند برای جلوگیری از این انقراض دست به کار شد و با کمک برادر، همسر و پسرانش به تشکیل پویش حمایت از مرال‌ها در جنگل‌های هیرکانی پرداخت.

تشکیل این پویش اکتفا بر برگزاری انواع همایش و مراسم‌ها نبود بلکه خود به همراه همین خانواده میدانی پایه‌کار شدند و برای جلوگیری از شکار این‌گونه از حیات وحش در نقطه سیاه‌پیشه منطقه چلاو مستقر شد و با دست خالی مقابل شکارچیان ایستاد آن هم زمانی که فصل گاوبانکی یا مستی و عاشقی مرال‌های قرمز نر بود.

این استقامت و پشتکار حاصلش به جایی رسید که آن زمان شروع فعالیت‌شان پنج راس “اِشکار گو یا گوزن سرخ یا همان مرال” بوده امروز به بیش از 90 راس برسد.

اینبار برای دومین بار با همراهی تیم رسانه‌ای و هماهنگی ریاست حفاظت از محیط زیست و محیط‌بانان شهرستان آمل با طی مسافت 10 کیلومتری و با 2 هزار و 200 متری ارتفاع سطح از دریا به همان نقطه حفاظت حیات وحش مرال‌ها رفتیم و از ادامه فعالیت این دوستدار محیط زیست پیگیر شدیم.

محمد غفاری معروف به عمو پیرطاهر به همراه برادر پرتلاشش “محمدباقر غفاری” که بارها برخورد و گفت‌وگوهای وی را با پلنگ و خرس در جنگل‌های هیرکانی واقع در منطقه چلاو را در فضای مجازی دیدید، هنگام رسیدنمان به آن نقطه و فاصله از سطح دریا به استقبالمان آمدند.

در منطقه‌ای که زیر پایمان دره عمیقی به چشم می‌آمد و به گفته پیرطاهر مرال‌های نر در آن نقطه به سر می‌برند و “چمر” یا همان صدایشان از چهار صبح تا هفت صبح از آن قسمت آوازخوان جنگل‌های هیرکانی می‌شود تا جفت یا جفت‌هایی را به سویشان جذب کنند و این فصل سرمستی یا همان جفتگیری از پانزدهم شهریور شروع و تا پانزدهم مهر ماه ادامه دارد.

انجمن پویش مردمی مرال بهانه‌ای برای حفظ جنگل‌های هیرکانی شمال کشور 

عمو پیرطاهر در گفت‌وگو با تسنیم ضمن خرسندی از حفظ نژاد این نوع از گونه‌های حیوانی حیات‌وحش در جنگل‌های هیرکانی مازندران، مرال را بزرگترین پستاندار و نماد این جنگل‌ها عنوان و اظهار داشت: مرال ها جمعیتشان اکنون از تعداد چهار راس به نزدیک یکصد راس رسیده و با فعالیت پویش، NGO ها و مشارکت‌های مردمی از انقراض مرال در این منطقه جلوگیری شد.

وی افزود: حفظ مرال در واقع بهانه‌ای بیش نبود تا صدایم را به همه برسانم تا جنگل‌های هیرکانی حفظ بماند و از نابودی درختان چند هزار ساله جلوگیری به عمل آید.

غفاری با تاکید بر اینکه اکنون بسیاری از شکارچیان را به سمت این انجمن‌ها و پویش‌ها آوردم و تفنگ خود را کنار گذاشتند، اظهار کرد: جنگل‌های هیرکانی نفس بشریت هستند و با نابودی آن نفس انسان قطع می‌شود. 

نیازمندی ساخت زیستگاه دائمی حفظ مرال در منطقه چلاو

عمو پیرطاهر عنوان کرد: تشکیل پویش حفاظت از مرال در واقع یک بهانه‌ای بیش نبود تا مسئولان و مردم را به این سمت دعوت کنم اگرچه عمو پیرطاهر همچنان غریب و تنهاست.

وی ادامه داد: با وجود سال‌ها فعالیت در این حوزه متاسفانه مکان یا تلاری به عنوان پایگاه زیستگاه حیات‌وحش در سیاه بیشه منطقه چلاو وجود ندارد و بنده مجبورم در زمان فصل گاوبانکی در تلارهای دامداران مستقر شوم و این شایسته نیست.

این دوستدار محیط زیست گفت: برای حفظ و نگهداری جنگل‌های هیرکانی نیاز به همت همه مسئولان است نه اینکه بیاییم همایش یا مراسمی را در نقاط مختلف استان و کشور برگزار کنیم و بعد از آن بی‌خیال اجرای آن شویم؛ اینجا نیاز به راه‌اندازی یک پایگاه و زیستگاه حفاظت از محیط زیست است تا از حیات وحش و درختان جنگل‌های هیرکانی حفاظت شود.

بغض نشسته بر گلوی پیرطاهر در جهت حفظ جنگل‌های هیرکانی

پیرطاهر به مانند همان سالی که برای اولین بار با وی گفت‌وگو داشتیم، بغض در گلو داشته و وقتی نام هیرکانی را بر زبان می‌آورد با آه و حسرت بیان می‌کرد و می‌گفت: الان نگران مرال‌ها نیستم بلکه مهمترین و تنها نگرانی‌ام نابودی این درختان جنگل‌های هیرکانی است؛ نگران روزی که دیگر بلوط نباشد، افرا، توسکا، آزاد، نباشد که این نوع درختان نباشد، مطمئنا حیات وحش با آن گونه‌های متفاوت حیوانی و گیاهی نخواهد بود و نسل آینده‌مان با مشکل محیط زیستی و انواع آلودگی‌ها و شیوع بیماری‌های متفاوت روبرو می‌شوند.

در آن تلار که توسط یک دامدار احداث شده بود و آن آلونک کوچک که سال گذشته بر اثر رانش و ریزش کوه نابود شده بود، علاوه بر حضور پیرطاهر دو خانم و پنج، شش نفر از آقایانی را دیدیم که هر کدام به تکاپویی مشغول بودند.یکی به تلار رسیدگی می‌کرد، دو نفر چای و غذا بر روی بخاری هیزمی گذاشته و مابقی هر کدام سرگرم کاری.

در بین آنها دو جوانی که سخت در تلاش بودند و از تیم رسانه‌ای استقبال کرده بودند پس از استقرار خبرنگاران در تلار با در دست داشتن وسایلی کنارمان قرار گرفتند.

حمیدرضا حق نگری به همراه دوستش محمود فارسی خودشان را همدانی معرفی کردند و گفتند کارشان به نوعی اطلاع‌رسانی در شهرشان همدان است و حضورشان را در این منطقه حمایت از مرال‌ها و جنگل‌های هیرکانی عنوان کردند و آن وسایلی که در دست داشتند تعدادی از کار دست و صنایع دستی چون عروسک کوچک و گردنی بوده که از سوی بانوانی درست شده بود تا با فروش آنها به حمایت از پویش مردمی مرال‌ها بپردازند.

این دو جوان همدانی کار زیبای دیگری که انجام داده بوده جمع‌آوری انواع برگ های درختان هیرکانی به شکل کاتالوگ و به نمایش درآوردن و معرفی هر یک از آنها به حاضران در آن منطقه بوده است و از این حرکت استقبال خوبی به عمل آمده بود.

در حفظ جنگل‌های هیرکانی همه کوشا باشیم

حمیدرضا حق نگری آشنایی با پیرطاهر را حضور اعضای انجمن پویش مردمی مرال‌ها در همایش سمن‌ها در همدان مطرح و بیان کرد: پس از آشنایی با این پویش و حضور در این منطقه طی یک سال گذشته متوجه وجود پتانسیل‌هایی در جنگل‌های مازندران شدیم.

این دوستدار محیط زیست همدانی با بیان اینکه خانواده غفاری واقعا در جهت حمایت از مرال‌ها و جنگل‌های هیرکانی خیلی مثمرثمر واقع شد به طوری که تعداد این حیوان افزایش یافت و اکنون شکارچی اجازه شکار در این منطقه را ندارد، گفت: با حضورمان در این منطقه شاید ما نیز به عنوان یک ایرانی این جنگل و کوهستان‌هایی که در زاگراس قرار دارد و متعلق به همه هست، حقمان را ادا کنیم و در جهت حفظ جنگل کوشا باشیم و آن گردشگری که به این منطقه می‌آید جهت حفظ این مناطق مسئولیت‌ دارند.

اما با وجود این تلاش‌ها و حمایت‌های انواع سمن‌ها، انجمن‌ها و پویش‌ها نگرانی‌هایی همچنان وجود دارد که علاوه بر دل نگرانی‌های دوستداران محیط زیست، سازمان و اداره حفاظت از محیط زیست مازندران و شهرستان آمل را نیز نگران کرده است.

دام‌ها عمده‌ترین عامل نابودی جنگل‌های هیرکانی سیاه بیشه هراز 

علی محمد دعاگو رئیس حفاظت محیط زیست آمل در گفت‌وگو با تسنیم از وجود سه عامل ایجاد این نگرانی در نابودی جنگل‌های هیرکانی و مناطق بکر سیاه بیشه منطقه چلاو خبر داد و عنوان کرد: برای حفاظت از مرال‌ها ابتدا باید به حفظ زیستگاه آنها پرداخت که اکنون یکی از عمده‌ترین و مهم‌ترین مشکل در منطقه سیاه بیشه هراز وجود دام‌هایی است که کنترل شده نیستند.

وی با بیان اینکه حضور بی‌وقفه، ظرفیت بیش از اندازه و خروج دیر وقت دام‌ها عاملی بر آسیب رساندن گونه‌های حیات وحش به ویژه مرال‌ها می‌شود، افزود: با وجود دام‌ها جنگل از بین می‌رود و با تراشیدن سرشاخه‌های درختان از سوی دامداران درختان نابود می‌شوند و یا خاکی که بیش از اندازه لگدمال می‌شود، دیگر احیای نمی‌شود و آن زادآوری را نداریم.

دعاگو گفت: در این منطقه درختانی با قدمت چندین ساله وجود دارد اما در اطراف آن احیایی دیده نمی‌شود و پاجوشی قرار ندارد چرا که دام‌ها با چرا در منطقه اجازه پاگرفتن جوانه‌ها در زیر درختان را ندادند و این مهم‌ترین عامل  نابودی این زیستگاه است. 

رئیس حفاظت محیط زیست آمل دومین عامل را حضور بی‌رویه گردشگران در مناطق جنگلی مطرح و عنوان کرد: این گردشگران با روشن کردن آتش، ریختن زباله و شکاندن سر شاخه‌ها آسیب جدی به طبیعت و جنگل‌های هیرکانی وارد می‌کنند به خصوص گردشگرانی که با آفرود و تیلر وارد این جنگل‌ها می‌شوند. 

وی ادامه داد: از دیگر عوامل، تغییر شرایط اقلیمی است که اکنون موقعیت جغرافیایی کره زمین به سمت گرم شدن رفته است به طوری‌که در همین مناطق چلاو گذشته چشمه‌هایی وجود داشت الان برخی از آنها خشک شده و برخی دیگر مقدار آب‌شان حداقل به یک چهارم رسیده که تاثیری بر زیستگاه مرال‌ها گذاشته تا از افزایش این گونه حیات وحش جلوگیری به عمل آید. 

به گزارش تسنیم، فصل گاوبانکی مدت زمانش یک ماه است و این یک ماه هر ساله با حضور این فعالان و دوستداران محیط زیست در منطقه زیبای سیاه بیشه منطقه چلاو هم اندیشی برگزار می‌شود اما برای حفظ مرال‌ها یا همان گوزن‌های سرخ فقط نیاز به حضور این فعالان نیست بلکه  طبق ماده 50 اصل قانون اساسی حفظ محیط زیست یک وظیفه لازم و واجب است چرا که این گونه‌های حیات وحش و وجود جنگل‌های هیرکانی همان حیات زندگانی خودمان هستند و مطمئنا اگر اینها نباشند بشریت نابود می‌شوند، اگرچه طمع ورزی و منفعت‌طلبی بشریت طی سال‌های اخیر تیشه بر ریشه درختان جنگل‌های هیرکانی شمال کشور زده است و نقطه به نقطه شاهد ساخت‌وسازهای بی‌رویه هستیم و مسئولان بالادستی نیز تاکنون برای جلوگیری از آن اقدامات خاصی انجام ندادند .

ریختن و دپوی زباله دیگر عاملی بر از بین بردن جنگل‌های هیرکانی شده است؛ زباله‌هایی که شیرابه های آن به سمت رودخانه‌های خروشان روان است و شیوع بیماری‌های عفونی و گوارشی را برای مازندرانی‌ها ایجاد می‌کند و این استان در جایگاه بالا شیوع بیماری سرطان در کشور قرار گرفته است.

بنابراین برای جلوگیری از افزایش این بیماری‌ها علاوه بر مسئولیت‌پذیری خودمان با رعایت نکات ایمنی بهداشتی، مسئولان امر در جهت حفظ جنگل و ساماندهی زباله‌ها و حفظ گونه‌های جانوری و گیاهی از جمله مرال‌ها باید تلاش مضاعفی داشته باشند.

انتهای پیام/