همنشینی با گل و طاووس در «مهربان همدان»

خبرگزاری فارس-همدان: کبودراهنگ را که در نقشه بیایید و زوم کنید و با دقت از سر شهرستان تا آخرش را نظاره کنید «مهربان» را می‌یابید، «مهربان» قله تاریخ این منطقه است که حرف‌ها برای گفتن دارد و شگفتی‌ها برای عرضه.

اگر «مهربان» را زیر پا بگذارید بی‌بروبرگرد محو گلدان، سرو، بید، ماهی و طاووس می‌شوید گویی نقش در سرو و گل افتاده و رج به رج بالا آمده و «مهربان» را ساخته، آری خطه بافت فرش ایران زمین را می‌گوییم، «مهربانِ همدان».
 

بازار پرگل مهربان

در فرش مهربان همدان؛ بازار نقش و گل و خطوط هندسی داغ داغ است انگار که ریشه در بافت سنتی و روستایی دارد، “مهربان” به زبان ما انسان‌ها تزییناتی است از انواع نقوش، از گیاهی و جانوری گرفته تا هندسی حتی گل اناری، گل‌های ترکیبی و گل‌بوته‌های سه‌شاخه که روح می‌نوازد و همنشینی با دیرینگی طولانی دارد.

بلاشک شکوفایی “مهربان” یکی از برگ‌های دور و دراز تاریخ همدان است که یحتمل به دوره ایلخانی و زمانی که سلطانیه پایتخت ایلخانان بوده برمی‌گردد؛ با استناد به تاریخ و کتاب گویی اهالی منطقه مهربان از عشایر قشقایی و افشاری بودند که در این منطقه یکجانشین شده و در پرورش گوسفند نژاد مهربان شهرت پیدا کردند، علاوه کنید شهرت فرش مهربان را که آوازه‌اش تا ینگه دنیا رفته و خواهان داشته.
 

فرش مهربان در قلب مجموعه کلکسیونرهای اروپایی

فرش دستباف همدان علی‌الخصوص فرش مهربانِ کبودراهنگ عجیب باب سلیقه خارجی‌ها بود تا جایی که محققان و کلکسیونرهای سوئدی و آمریکایی کتاب‌های پرطمطراقی در مورد قالی روستایی همدان به رشته تحریر درآوردند که گواهش می‌شود پیتر ویل بورگ (همدان) محقق سوئدی و آقای تاد رانگه(یک زن یک پود).

با این اوصاف قالی دستباف همدان به ویژه مهربانِ کبودراهنگ به اضافه فرش‌های ملایر، نهاوند، تویسرکان و … تاریخ این دیار را فریاد می‌کنند.
 

حاصل جمع عاشقانه‌ دار و دست

قدمتی که با رقص انگشتان و چنگ بر تار نمایان می‌شود و حاصل جمع عاشقانه‌ دار و دست است؛ گویی به مدد گره ترکی و پرز بلند بودن آنها یا حتی تک پود بودن این نوع قالی جهانی را متحیر ساخته و نام و نشانی را از بَر کرده است.

چله مهربان و پنبه خالص و رج به رج شیرازه محکم کردن تا آن سوی این کره خاکی رفته و کلی مشتری پروپاقرص داشته، حالا هم همین است و نفس‌ها چاق می‌شود در بزم گل‌های قالی مهربان.

قالی کوچک پارچهِ زرع نیم و دو زرع نیم که گاهی به سفارش و نقشه ذهنی بزرگ پارچه می‌شود و یادگاری در خانه‌های ایرانیان شاید بیشتر از ایرانیان یعنی خارج‌نشینان.

قالی مهربان، گذشتهِ بر قله نشسته این کهنه دیار است و امروز باید بیش از پیش قامت به خدمت بست برای دوباره در اوج درخشیدنش تا بلندای آوازه‌اش را باز هم جهانی کرد. راستش به رغم مشکلات و مصالح گران و احیانا پشم نامرغوب هنوز گل‌های اناری جان می‌دهند برای جهانی شدن و درخشیدن و طنین نام مهربان بر زبان‌ها.
 

«مهربان» به دنبال فتح دوباره قله فرش جهان

رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف استان همدان درباره فرش مهربان می‎‌گوید: فرش دستباف استان به ویژه فرش مهربانِ کبودراهنگ با توجه به مصالح مرغوب و بهره‌گیری از رنگ‌های باب ذائقه کشورهای خارجی صدالبته ارزان‌قیمت بودن بیش از تصور بازارپسندی داخلی و خارجی داشته است.

حمیدرضا فرزوان‌احسن در ادامه با تأسف از کمرنگ شدن حضور نقشه همدانی در بازار فرش سخن می‌گوید و می‌افزاید: احیا قالی‌های روستایی، مهمترین جلوه‌گاه فرهنگ و هنر اصیل ایرانی است که در دوره معاصر رو به فراموشی گذاشته و با کمال تاسف جایگزین این هنر ارزشمند و بی‌تکرار، کف‌پوشه‌های امروزی با ناهمگون در طرح و نقش شدند از همین ور برای حفظ و صیانت این میراث ملی باید اقدام عاجل کرد، البته که احیای چند طرح قدیمی با توجه به نیاز بازار امروز در را دست داریم و در تلاشیم با هنر زنان قالی‌باف حرفه نخ‌ریسی هم سوای قالی‌بافی احیا کنیم.
 

حمایت از «مهربان» را پیش بگیرید

به گفته او حدودا ۵۴ هزار بافنده قالی در استان همدان شناسایی شدند اما ورود رقبای خارجی مانند هند، پاکستان و چین و کاهش تقاضای فرش در ایران اقتصاد این افراد به ویژه تولید را با چالش مواجه کرده است.

رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف همدان وجود تورم و گرانی فرش دستباف، کمبود مواد اولیه و گران بودن مواد طبیعی را از عواملی عنوان می‌کند که باعث شده کمتر تولیدکننده و بافنده‌ای به سمت تولید و بافت فرش قدم بر دارد.

فرزوان‌احسن در ادامه تأکید می‌کند: امروز در دنیای مدرن‌ حمایت از صنعت قالی‌بافی همدان، حتما و قطعا نیازمند تدابیر ویژه مسئولان است، خوشبختانه انجمن فرش دستباف همدان هنر ریسندگی با دستگاه را در نهاوند شروع کرده که امید است در ملایر و کبودراهنگ هنر ریسندگی احیا شود و گامی باشد برای رونق دوباره فرش خصوصا فرش مهربان که گذشته تاریخی دارد.

او فرش “مهربان همدان” را یکه‌تاز فرش روستایی‌باف می‌د‌اند و یادآور می‌شود: نقوش این فرش بیشتر نشات گرفته از ذهن قالیباف است که بیشتر از محیط و فرهنگ تاثیر گرفته حتی می‌توان گفت در بررسی‌های انجام شده فرش مهربان دارای نمادهای متعدد است که این نمادها در انواع مختلف مشاهده می‌شوند همچون نمادهای گیاهی از انواع بته، گلدان و انواع درخت مانند بید و سرو همچنین نقوش جانوری از جمله طاووس و ماهی و نقوش هندسی.

به عبارتی این نمادها گاهی هدف هنرمند است برای بیان مفهوم اسطوره‌ای، دینی و آیینی و گاهی سودمندی و فایده‌رسانی گیاه یا حیوان مدنظر بوده است.
 

پایان پیام/89033/