کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی برخلاف اتحادیه‌‌ اروپا، منافع مشترک ندارند/ موضع‌گیری‌ قطر، ترکیه و عربستان محتاطانه و مصلحت‌جویانه بود/ محمودعباس به دنبال سهم‌خواهی برای دوره احتمالی بعد از حماس است

عباس پرورده تحلیل‌گر مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره حضور رئیسی در نشست سازمان همکاری‌ اسلامی در ریاض گفت: اولا سوال این است که چرا این نشست تازه بعد از آنکه ۱۱ هزار فلسطینی کشته شدند که ۷۰ درصد آنان زن و کودک بودند، برگزار شده است؟ این بزرگ‌ترین سوال است. واقعا چرا کشورهای اسلامی که آن همه خودشان را مقید به مسائل اخلاقی- انسانی می‌دانند، باید بگذارند بیش از یک‌ ماه که این همه خسارت وارده شد و یک‌سوم منطقه غزه بمباران شد و از بین رفت و نزدیک به دو میلیون نفر آواره شدند و تراژدی بزرگی خلق شد، انقدر دیر این جلسه را تشکیل دهند؟‌

وی افزود:‌ نکته دوم اینکه آنچه از سازمان کنفرانس اسلامی که نام آن هم تغییر پیدا کرده تا الان مشاهده می‌شود، متاسفانه چندان همگرایی درباره مسائل کشورهای اسلامی دیده نمی‌شود؛ چون برخی از این کشورها علیرغم اینکه به عنوان مسلمان یک اتحادیه‌ای را تشکیل دادند، اما برخلاف بسیاری از اتحادیه‌‌های دیگر مانند اتحادیه اروپا، عموما دارای منافع مشترک‌ نیستند و فقط واژه اسلامی است که این اتحادیه را تا به الان سرپا نگه داشته است، وگرنه چندان با هم اشتراک منافعی ندارند. اینکه وقتی یک کشور اسلامی در جایی مشکل پیدا کند، مانند اتحادیه‌ها و گروه‌های دیگر جمع شده و به طور جدی یک مشکل را پیگیری کنند و در دنیا یک اجماعی تشکیل دهند متأسفانه این موضع را نداشته‌اند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: به موضع‌گیری‌ کشورهای مهم اسلامی به خصوص کشورهایی مثل ترکیه، قطر و عربستان که به طور روتین نسبت به اتفاقاتی که در فلسطین رخ می‌دهد مواضعی دارند، نگاه کنید بسیار محتاطانه، منفعلانه و مصلحت‌جویانه است. به طور مثال درباره کشور قطر، یک عبارتی در شبکه‌های مجازی دیدم که نسبت دقیقی بود و می‌گفت مثلا برخی از کشورها به فکر این هستند تا به موضوع جنگ وارد نشوند، چون از به خطر افتادن موجودیت‌شان می‌ترسند، اما ترکیه و قطر فقط از این می‌ترسند که روابط‌شان با آمریکا و غرب تیره شود؛ نه اینکه وارد جنگ شوند. یعنی تا به این حد این کشورها مصلحت‌جویانه درباره تراژدی که در غزه اتفاق می‌افتد، رفتار می‌کنند. بنابراین چشم‌انداز سوابق کنفرانس کشورهای اسلامی نشان داده که تشکیل این اتحادیه یا کنفرانس نمی‌تواند چندان تأثیرگذار باشد.

پرورده در پاسخ به این سوال که رئیسی حدود ده راهکار برای حل مشکلات فلسطین مطرح کرد این موضوعات را چگونه می‌توان ارزیابی کرد، گفت: راهکارها اگرچه قاطع ولی بیشتر کلی بود. متاسفانه کشورهایی که به عنوان کشورهای اسلامی جمع شدند تا این لحظه هیچ‌کدام همگرایی جدی درباره حل مشکل فلسطین نداشتند و برخی به دو کشوری اعتقاد دارند و قطعنامه‌های سازمان ملل را قبول دارند برخی مثل ایران از ابتدا، قطعنامه دو کشوری را قبول نداشتند.

وی افزود: در این میان تنها کشوری که مسئله رفراندوم را مطرح می‌کند، ما هستیم. اسرائیل هم که تا به امروز به صورت تاکتیکی و شعاری راهکار دوکشوری را از پیمان اسلو به بعد قبول کرده اما در عمل هیچ‌وقت به راهکار دو کشوری التزام نداشته و هیچ‌گاه آن را قبول نکرده است. در لایه‌های افراطی و گروه‌های تندرو اصلا به دنبال این هستند تا کل سرزمین فلسطین را با روش‌های مختلف از جمله شهرک‌سازی، اشغال، بیرون کردن فلسطینی‌ها به سایر بخش‌های اشغالی ملحق کنند. از طرف دیگر نکته‌ای هم درباره حضور محمودعباس است. او از زمانی که بحران غزه آغاز شد، اگرچه گاها موضع‌گیری‌های نسبتا تندی داشته، اما ظاهرا این وسط رقابت‌هایی با حماس داشته که خودش را نشان می‌دهد و می‌گوید اداره غزه را هم باید به ما بسپارند. این نشان می‌دهد که محمودعباس هم قبل از اینکه بخواهد راهکاری برای پایان سریع نسل‌کشی و کشتار کودکان و زنان و سایر فلسطینی‌ها در غزه داشته باشد، برای دوره احتمالی بعد از حماس سهم‌خواهی می‌کند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل درباره دیدار رئیسی با بن‌سلمان ولیعهد عربستان گفت: هنوز متن کامل صحبت‌ها به بیرون درز پیدا نکرده است. اما اگر درباره موضوع فلسطین گفت‌وگو کرده باشند، موضع عربستان درباره این موضوع کاملا مشخص است و سعودی‌ها نرم‌ترین موضع را در قبال فلسطین داشتند. ترکیه نسبت به عربستان مواضع رادیکال‌تری داشته و به زبان عامیانه بر سر مجامع بین‌المللی دوتا داد دیپلماتیک هم زده است. اما درباره عربستان به نظر می‌رسد ریاض هنوز عادی‌سازی روابط خود با اسرائیل را از سر بیرون نکرده و آن را همچنان در برنامه دارد و این نشان می‌دهد که عربستان چندان رویکرد جدی ندارد و این با چیزی که در ذهنیت مقامات ایران وجود دارد، فاصله زیادی دارد، بنابراین به احتمال زیاد می‌توان حدس زد که صحبت‌های دوجانبه زیادی درباره فلسطین بین آقای رئیسی و بن‌سلمان صورت نگرفته است.

وی تصریح کرد: به دلیل آنکه این اولین دیدار یک مقام بلندپایه ایرانی به عنوان رئیس‌جمهور بعد از ۱۱ سال از عربستان است، ممکن است یک شکل معارفه اولیه بین آقای رئیسی و محمد بن‌سلمان صورت گرفته باشد چراکه هر دو از ابتدای کار خود دیداری با هم نداشتند. ممکن است در آن دیدار یک معارفه و صحبت‌هایی به عنوان توسعه روابط داشته باشند. در عین حال امکان دارد آقای رئیسی پیشنهاداتی هم برای حل موضوع فلسطین داده باشد اما رویکرد عربستان چیزی نیست که بخواهیم بگوییم ایران می‌تواند دستاورد خیلی زیادی از این گفت‌وگو با بن‌سلمان یا نشست کنفرانس اسلامی در جهت منافع مردم فلسطین داشته باشد.

وی ادامه داد: با اتفاقی که در فلسطین افتاد به نظر می‌آید باید در حوزه‌های دیگری دنبال نتیجه بود. چون وضعیت بسیار وخیم است، نظامی‌گری به شدت در غزه جریان دارد و آمریکا به شدت از عدم‌آتش‌بس در غزه حمایت می‌کند. این موضوعات نشان می‌دهد که رویکردهای خیلی متفاوتی از آن چیزی که در سازمان کنفرانس اسلامی اتفاق می‌افتد، بین طرفین ذی‌نفع در خاورمیانه جریان دارد که فعلا نمی‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند.

پرورده گفت: اگر شما تاریخ جنگ‌های اسرائیل را از ۱۹۴۸، ۱۹۶۷، ۱۹۷۳ را ببینید منهای این چند جنگ متفاوتی که داشت، اسرائیلی‌ها عادت دارند هر حمله‌ای که به آنها می‌شود و خسارت می‌بینند را تبدیل به تهدید و فرصت کنند. کشورهای عربی متأسفانه این بهانه را دست اسرائیلی‌ها می‌دهند. در ۱۹۶۷ متأسفانه با یک اقدام نظامی به رهبری مصر و جمال عبدالناصر بدون اینکه هیچ دستاورد نظامی داشته باشند، کل سرزمین‌های عربی، جولان سوریه و بخش بزرگی از کرانه باختری از دست رفت و این روند به دهن صهیونیست‌ها مزه کرده است.

وی تاکید کرد: در حال حاضر آن چیزی که صهیونیست‌ها نشان می‌دهند و مواضعی که نتانیاهو و تیم تندروی او اتخاذ می‌کنند این است که از همان اول گفتند نقشه خاورمیانه را عوض می‌کنیم و ذهن من به این سمت متبادر می‌شود که تلاش می‌کنند چنین سناریوهایی که در جنگ‌های قبلی داشتند را اینجا هم با این بهانه که در روزهای اول به دست‌شان افتاد پیاده کنند. آن‌ها با مطرح کردن این بهانه که حماس حمله پیش‌دستانه کرده وارد غزه شدند، این همه خسارت به بار آوردند و در حال اشغال آن هستند.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد راه را برای سو‌ء‌استفاده‌های بعدی از غزه باز می‌کنند و آمریکا هم به شدت از این موضوع استقبال می‌کند، برای اینکه امتیازات بیشتری در آینده حل و فصل مسائل خاورمیانه و فلسطین به دست بیاورند. در دنیا همه می‌بینند آنقدر موضوع رقت‌انگیز است که همه کشورها و حتی ژاپنی‌ها که به این مسائل واکنش نشان نمی‌دادند، این روزها مردم‌شان در خیابان واکنش نشان می‌دهند و امیدواریم زودتر آتش‌بس برقرار شود و مردم غزه فعلا از زیر بمباران بیرون بیایند.

انتهای پیام/