چگونه کودکمان را مسئولیت‌پذیر کنیم
| کودک بی‌مسئولیت به ندرت به این مسئله توجه می‌کند که رفتار او چه اثری بر دیگران می‌گذارد و به همین دلیل می‌توان گفت او تا حدی خودخواه هم هست. او فکر می‌کند حتما فرد دیگری کارهای او را انجام می‌دهد. اگر اشتباهی مرتکب شود به ندرت اشتباه خودش را می‌پذیرد و معمولا فرد دیگری را مسؤول آن اتفاق می‌داند. |
خبرگزاری فارس چهارمحال و بختیاری| شاید این جملات برای شما آشنا باشد:
فراموش کردم
لطفا مراقب این باش تا من برگردم
اشتباه من نبود
نمی‌دونم کجا گذاشتمش
این‌ها جملاتی است که معمولا یک کودک بی‌مسئولیت بیان می‌کند.
آن‌ها معمولا با سرزنش کردن، تهمت زدن به دیگران، توجیه کردن، عذرخواهی کردن و غیره مسئولیت را از گردن خود باز می‌کنند.
کودک بی‌مسئولیت به ندرت به این مسئله توجه می‌کند که رفتار او چه اثری بر دیگران می‌گذارد و به همین دلیل می‌توان گفت او تا حدی خودخواه هم هست. او فکر می‌کند حتما فرد دیگری کارهای او را انجام می‌دهد، او را بیدار می‌کند، اسباب‌بازی‌هایش را پیدا و جمع می‌کند و وسایلشان را سر جایشان می‌گذارد. اگر اشتباهی مرتکب شود به ندرت اشتباه خودش را می‌پذیرد و معمولا فرد دیگری را مسؤول آن اتفاق می‌داند. اگر این ویژگی کودک تغییر نکند اثرات منفی جدی بر زندگی فعلی و آینده او مثل تحصیل، شغل و روابط اجتماعی‌اش می‌گذارد.
علل بیمسئولیتی کودکان
قبل از تغییر این ویژگی فرزندتان ابتدا باید متوجه شوید که به چه دلیل این ویژگی را پیدا کرده است.
ابتدا دقیقا مشخص کنید که فرزند شما چه کاری را انجام می‌دهد که اسم آن را بیمسئولیتی می‌گذارید.
فراموش نکنید هر چقدر مشکل فرزندتان را دقیق‌تر مشخص کنید، راحت‌تر می‌توانید آن را حل کنید.
روش مسئولیت‌پذیر کردن کودک
برای مسئولیت‌پذیر کردن فرزندتان گام‌های زیر را اجرا کنید.
گام ۱: دیدگاه و نظر خودتان را درباره مسئولیت‌پذیری به صورت مشخص برای فرزندتان توضیح دهید.
در زمانی که با فرزندتان تنها هستید نظر خودتان را درباره مسئولیت‌پذیری و اهمیتی که برای آن قائل هستید، به صورت مشخص برای او توضیح دهید. پدری می‌گفت که مسئولیت‌پذیری آنقدر برای من مهم است که یک روز با همه اعضای خانواده یک بعدازظهر وقت گذاشتیم و جملات و شعارهایی درباره اهمیت مسئولیت‌پذیری نوشتیم.
ما همیشه حداکثر تلاش خود را می‌کنیم.
ما همیشه سعی می‌کنیم کارهایی که به ما محول شده است را کامل انجام دهیم.
ما همیشه سعی می‌کنیم که وظایفمان را به طور کامل انجام دهیم.
سپس از فرزندم خواستم که این شعارها را روی کاغذی یادداشت کند و در اتاقش نصب کند.
برای اینکه مطمئن شوید که فرزندتان مفهوم مسئولیت‌پذیری را فهمیده است، می‌توانید سوالات زیر را از او بپرسید.
به نظر تو یک فرد مسئولیت‌پذیر چه کارهایی را انجام می‌دهد؟
تو چه وظایفی در خانه داری؟
وظایف سایر اعضای خانواده در خانه چیست؟
اگر وظایفت را در خانه و مدرسه انجام ندهی چه اتفاقی می‌افتد؟
عدم انجام وظایف چه تاثیری روی دیگران دارد؟
گام ۲: مسئولیت‌هایی را به او محول کنید.
یکی از مهم‌ترین اقدامات برای مسئولیت‌پذیر کردن کودکان این است که وظایفی را به آن‌ها محول کنید و از آن‌ها بخواهید که این وظایف را انجام دهد.
راحت‌ترین راه برای انجام این کار این است که کارهایی را در خانه به عهده فرزندتان بگذارید. برای این کار می‌توانید ابتدا همه کارهایی که می‌خواهید به فرزندتان محول کنید را یادداشت کنید.
سپس وظایف او را به صورت مشخص برایش بیان کنید و پیامدی را برای انجام ندادن هر یک از وظایف تعیین کنید. تک تک مسئولیت‌ها را برای فرزندتان بخوانید و مطمئن شوید که متوجه آن‌ها شده است. بسیاری از بچه‌ها وظایفشان را فراموش می‌کنند و نیاز دارند که به آن‌ها یادآوری شود که چه کاری را باید انجام دهند. برای حل این مشکل می‌توانید وظایف او را روی کاغذ با خط درشت یادداشت کرده و در اتاقش نصب کنید. اگر فرزندتان توانایی خواندن ندارد می‌توانید وظایفش را نقاشی کنید. به فرزندتان بگویید هر کاری را که انجام می‌دهد در لیستش علامت بزند. نکته بسیار مهمی که باید به یاد داشته باشید این است که هیچوقت کاری را که وظیفه فرزندتان است را به جای او انجام ندهید. اگر او بداند که کارهایش را فرد دیگری انجام می‌دهد هیچوقت مسئولیت‌پذیر نمی‌شود.
گام۳: به او یاد دهید که چطور تصمیمات مسئولانه بگیرد.
بخش مهمی از مسئولیت‌پذیری این است که کودک بتواند تصمیم بگیرد و مسئولیت تصمیماتش را بپذیرد. روش‌های زیر به شما کمک می‌کند که چگونگی گرفتن تصمیمات مسئولانه را به او یاد دهید.
●سوالات اگر آن‌گاه از او بپرسید
برای داشتن انتخاب صحیح و فکر کردن درباره عواقب هر تصمیمی به فرزندتان یاد دهید که قبل از هر انتخابی، سوالات زیر را از خود بپرسد:
اگر من الان این کار را انجام دهم آیا فردا هم به نظرم انجام این کار درست است؟ هفته آینده چطور؟
●قانون تصمیم‌گیری درست را به او آموزش دهید
به فرزندتان بگویید هر وقت می‌خواهد تصمیمی بگیرد این قانون در ذهنش باشد.
هر انتخابی که ممکن است بعدا به خاطر آن پشیمان شوی را حذف کن
● مزایا و معایب انتخابت را بررسی کن
به فرزندتان بگویید که مزایا و معایب انتخاب‌هایش را بررسی کند. می‌تواند مزایا و معایب انتخاب‌هایش را یادداشت کند تا ببیند تعداد کدامیک بیشتر است و بر اساس آن تصمیم‌گیری کند.
گام ۴: بهانه‌ها را نپذیرید
کودکان بی‌مسئولیت معمولا تلاش می‌کنند که با عذرخواهی، دروغ گفتن، توجیه و غیره، بیمسئولیتی را از سرشان باز کنند. بنابراین باید در خانه قوانین جدیدی وضع کنید.
از این به بعد در خانه ما اگر کسی مسئولیتی که به عهده‌اش گذاشته شده است را انجام ندهد با عذرخواهی مسئله حل نمی‌شود و باید به دنبال راهی باشد تا آن را جبران کند.
گام ۵: تنبیهی برای بی‌مسئولیتی‌های آتی او تعیین کنید
اگر فرزندتان علی‌رغم استفاده از روش‌های فوق باز هم به بی‌مسئولیتی‌اش ادامه داد، باید پیامدی برای این رفتارش تعیین کنید. فرزند شما باید یاد بگیرد که هر عملی پیامدی دارد و او باید عواقب بی‌مسئولیتی‌اش را تحمل کند.
برخی از تنبیه‌هایی که می‌توانید برای فرزندتان در نظر بگیرید عبارت‌اند از:
● شما به فرزندتان گفته‌اید وقتی تلویزیون نگاه می‌کند غذا نخورد چون اتاق را کثیف می‌کند. در صورتی می‌تواند اینکار را انجام دهد و پس از غذا خوردن آنجا را مرتب کند.
اگر فرزندتان باز هم علی‌رغم توصیه شما این کار را انجام داد می‌توانید به او بگویید چون پس از غذا خوردن آنجا را مرتب نکردی تا سه روز اجازه نداری در حین تلویزیون دیدن غذا بخوری.
● فراموش کردم که لباس‌های کثیف را در سبد بگذارم
به او بگویید هر روز لباس‌های کثیفش را در سبد نگذارد آن لباس‌ها شسته نمی‌شوند و او مجبور است یا خودش لباس‌هایش را بشوید یا مجددا آن‌ها را بپوشد و یا آنکه تا نوبت بعدی شستن لباس‌ها صبر کند.
گام ۶: کارهای مسئولانه او را تقویت کنید
تغییر همیشه ساده نیست به خصوص اگر بخواهید یک ویژگی را که مدت‌هاست فرزندتان به آن عادت کرده است، تغییر دهید. بنابراین انتظار نداشته باشید که فرزندتان یک دفعه تغییر کند. همچنین هر تغییر کوچک فرزندتان را نیز تشویق کنید.
_____
** برگرفته از کتاب جامع تربیت کودک اثر دکتر میشله بوربا
پایان پیام/ ۶۸۰۳۵
در صورت تمایل به مشاهده اخبار استان ها پیشنهاد داریم از طبقه بندی استانی هاب خبری وبانگاه بازدید نمایید.
| منبع | خبرگزاری فارس |
