شکوه معماری ایرانی در خانه پدر تعلیم و تربیت ایران

خبرگزاری فارس – خراسان‌جنوبی؛ کوبه را محکم بر در می کوبی تا آن سوی در یکی در را باز کند و تو بگویی آقا اجازه. اما حیف و صد حیف که دیگر سال های سال ست یعنی حدود یک قرن است که از این خانه صدایی به گوش نمی رسد.

اینجا کسی برای پدر علم تعلیم و تربیت ایران نمی گوید: برپا، اینجا دفتر و حضور و غیابی نیست تا حاضری اولین وزیر آموزش و پرورش ایران را بزند.

 تعطیلات تابستانی خانه پدر تعلیم و تربیت ایران 

اینجا کسی نیست تا با گچ سفید بر روی تخته سیاه ایران بنویسد که خانه پدر تعلیم و تربیت ایران سال هاست که در تعطیلات تابستانی به سرمی برد خبری از آغاز مهر و هیاهو و شور اشتیاق دانش آموزان در شروع سال تحصیلی یا به بهتر بگوییم ۴ تیرماه ۱۳۰۵ که غلامحسین شکوهی در این خانه پا به دنیا گذاشت نیست.

گویا شور و هیجانی مهر ماه نیز از این خانه که ۵ سالگی استاد این خانه را  رها کرد و به همراه خانواده در پی درس و کتاب رفت نیز رخت بربست. هرچند او مهرآوری برای همه ایران بود اما مهر از خانه اش رفت آن زمان که او از این خانه رفت تا مفتخر شود به پدر علم تعلیم و تربیت ایران زمین.

اینجا سال هاست که دانش آموزان آن پایان دانش آموختگی گرفته اند یعنی از ۵ سالگی استاد شکوهی که از این خانه رفت و از ۹۰ سالگی که استاد برای همیشه چهره در نقاب خاک کشید یعنی اردیبهشت سال ۹۵.

بزرگداشت هفته فرهنگی خوسف بهانه ای شد تا با همراهی جمعی از  خبرنگاران سری به خانه پدر علم تعلیم و تربیت ایران بزنیم و پشت میز خانه ای که غلامحسین شکوهی در آن پا به این دنیا نهاد تا افتخار خراسان جنوبی، ایران و جهان باشد بنشینیم.

دل همه می خواست تا کوبه قدیمی را که بر در قدیمی خانه استاد می کوبیم یکی از فرزندان استاد  در را به رویمان بگشاید اما حیف صد و حیف که این خانه نیز همانند دیگر خانه های تاریخی شهر خوسف خالی از سکنه است و تاریخ آن در حال آوار شدن هرچه که مرمت های جزئی برای رفع خطر بنا از سوی میراث فرهنگی انجام شده اما چون خانه پدر علم تعلیم و تربیت ایران نیز مالک خصوصی دارد میراث بیش از این نمی تواند دخل و تصرفی در این بنا داشته باشد.

 تاریخ معماری خانه های ایرانی

 همین که وارد دالان و ورودی این خانه قدیمی که قدمت آن به عصر قاجار برمی گردد می شویم کتاب تاریخ معماری خانه های ایران جلوی رویمان ورق می خورد  و پا بر ایوان این خانه که می گذاریم بوی کاهگل و خاک های نم خورده جانمان را تازه می کند و چشم و دل را می سپاریم به وسعت باغ چندهکتاری این خانه باغ ایرانی.

 با این که خالی از سکنه است اما در و دیوار، پنجره ها، حوض وسط حیاط، درخت انار آن حرف ها برای گفتن دارند. هر چند خراش های روزگار را  می توان بر در و دیوار خانه پدری پدر علم تعلیم و تربیت ایران دید اما زیبایی های معماری تاریخی ایران تو را به اعصار دورتر می برد و معمارانی که بناهایی بنیان گذاشته اند که با گذشت سال ها هنوز پابرجاند و پابرجا خواهند ماند.

حیاط خالی، خانه خالی، زیر زمین آوار و ترسناک، باغ آن سوی حیاط خانه خزان زده، در و پنجره ها باز و همسایه ای که محصول زرشکش را به خانه ها روی ایوان آورده تا خشک شود چرا که مکانی امن تر از خانه پدری پدر علم تعلیم و تربیت ایران به طور حتم سراغ نداشته است.

دلت نمی خواهد از ایوان که به باغ چند هکتاری انار، زرشک، گل نرگس و… نظر می‌افکنی کسی بگوید وقت رفتن است و مدت ها بمانی به دورست ها و زیبایی آن بنگری. در زیبایی خانه های بالا ایوان غرق شوی، نه دلت می خواهد کمی در خانه ای که استاد پا به دنیا نهاده و ۵ سال اول زندگیش را در آن گذارنده مهمان مادر و پدر استاد باشی ساعتی با آن ها همکلام شوی از فخر پدر و مادر نه فخر ایران زمین بشنوی.

همه در تکاپو اند تا با گذشته پر افتخار پدر تعلیم و تربیت ایران عکس های یادگاری بگیرند تا در آرشیوها به یادگار بماند برای آیندگان.

زنگ پایان حضور

زنگ پایان حضور که به صدا در می آید هر چند می خواهی ساعتی در خانه ها و ایوان این خانه قدیمی تاریخ معماری ایرانی ورق بزنی و چند سطر از صفای آن با حوض وسط حیاط و درخت اناری که چون ریشه در تاریخ تعلیم و تربیت ایران داشته دوباره روییده و زنده است بنگاری اما باید بروی چرا که وقت رو به اتمام است.

آن طور که علی صالحی، مسوول میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوسف اظهارداشت: پیگیری ها  برای ثبت خانه دکتر غلامحسین شکوهی پدر علم تعلیم و تربیت ایران در فهرست آثار ملی ادامه دارد.

پیگیری برای ثبت ملی خانه شکوهی

به گفته وی خانه شکوهی دارای ویژگی های معماری، فرهنگی و سنتی است که به همین دلیل پیگیر ثبت آن در فهرست آثار ملی کشور هستیم.

وی بیان کرد: این بنای زیبا که به عنوان یک خانه باغ تاریخی است دارای فضاهای تابستان نشین مشرف به باغی زیبا و زمستان نشین است.

از دیگر بخش های آن می توان به یک ایوان با پوشش تاق و تویزه، سردر ورودی و هشتی اشاره کرد که با کاهگل و گچ اندود شده است.

مسوول میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوسف از مرمت این بنا در سال ۹۸ خبرداد و گفت: دکتر شکوهی در این خانه به دنیا آمده و تا ۵ سالگی در آن زندگی کرده‌اند.
به گفته  صالحی قدمت این بنا نیز به عصر قاجار برمی گردد.

 

دکتر شکوهی که بود؟

استاد زنده یاد غلامحسین شکوهی با عنوان «پدر علم تعلیم و تربیت نوین ایران» شناخته می‌شود. او اولین وزیر آموزش و پرورش نظام جمهوری اسلامی ایران بود و مدرک دکترای علوم تربیتی داشت و به دلیل سابقه ۶۰ ساله در تعلیم و تربیت و امور پژوهشی، لقب چهره ماندگار تعلیم و تربیت ایران را به خود اختصاص داد. شکوهی، چهارم تیر سال ۱۳۰۵ در خوسف متولد شد.

تحصیلات اولیه را در مدرسه شوکتیه بیرجند گذراند و پس از دوره دانشسرای مقدماتی، در بیرجند به حرفه معلمی پرداخت. پس از دیپلم، برای ادامه تحصیل وارد دانشسرای عالی تهران شد و سال ۱۳۳۵ در رشته آموزش و پرورش ابتدایی لیسانس گرفت و سپس به عنوان شاگرد اول دانشسرای عالی با بورس دولتی به سوئیس رفت و در سال ۱۳۴۱ در رشته تعلیم و تربیت، دکتری گرفت.

دکتر شکوهی در دولت موقت به عنوان اولین وزیر آموزش و پرورش بعد از انقلاب منصوب شد در سال ۱۳۷۲ به دلیل ناراحتی ریوی و آلودگی هوای تهران، به زادگاه خود بازگشت و با درجه استادی در دانشگاه بیرجند به فعالیت آموزشی و پژوهشی ادامه داد و پس از ۵۷ سال تدریس، در سال ۱۳۷۹ با رتبه ۲۶ استادی بازنشسته شد ولی تدریس را رها نکرد و در دانشگاه‌های بیرجند و تربیت مدرس تهران به تدریس ادامه داد.

از جمله آثار این استاد برجسته در بخش تالیف، «روش آموختن حساب و هندسه»، «مبانی اصول آموزش و پرورش» با ۲۷ نوبت تجدید چاپ، «تعلیم و تربیت و مراحل آن» با ۲۰ مرتبه تجدید چاپ و در بخش ترجمه «تعلیم و تربیت» تالیف امانوئل کانت و «مربیان بزرگ» تالیف ژان شاتو است. او همچنین بیش از ۶۰ مقاله در نشریات علمی داخلی و دو مقاله در مجله های معتبر خارجی منتشر کرد.

سخن پایانی: شکوه ایران زمین را در خانه پدری غلامحسین شکوهی پدر علم تعلیم و تربیت ایران به تاریخ می سپاریم امید که خانه اولین وزیر آموزش و پرورش ایران زمین با کاربری مناسب به روزهای اوج و شکوهش در خوسف بازگردد.

پایان پیام/