افزایش قیمت نفت چه تأثیری بر جمهوری آذربایجان خواهد داشت؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، اگرچه در بازارهای جهانی در مورد قیمت نفت جمهوری آذربایجان افزایش جزئی مشاهده می‌شود، اما رسانه‌های خارجی می‌نویسند با وجود درگیری‌ها در خاورمیانه، در هفته‌های اخیر تغییر محسوسی در نرخ رشد قیمت نفت مشاهده نشده است.

بر اساس پیش‌بینی‌های اخیر بانک جهانی، در صورت تشدید درگیری‌ها در خاورمیانه، قیمت نفت ممکن است از 150 دلار در هر بشکه فراتر رود.

بانک جهانی محاسبه کرده که تنها یک سال پس از افزایش قیمت‌ها در نتیجه مداخله روسیه در اوکراین، جنگ‌های جاری در منطقه می‌تواند منجر به افزایش بیشتر قیمت انرژی و مواد غذایی شود.

در حال حاضر قیمت نفت در بازار جهانی حدود 90 دلار آمریکا در هر بشکه ثابت است و پیش‌بینی می‌شود قیمت آن کاهش یابد.

با این حال، بانک جهانی هشدار می‌دهد که این پیش‌بینی می‌تواند به سرعت تغییر کند.

بر اساس بدترین سناریوی ارائه شده توسط بانک جهانی، در صورت شعله‌ور شدن درگیری‌ها، ممکن است وضعیتی مشابه با بحران نفتی دهه 1970 ایجاد شود که می‌تواند قیمت نفت را بین 140 تا 157 دلار در هر بشکه افزایش دهد.

قیمت نفت آذربایجان در بازارهای جهانی بر بودجه دولتی این کشور نیز تأثیرگذار است. از آنجایی که بخش قابل‌توجهی از درآمد بودجه آذربایجان از فروش نفت به دست می‌آید، دولت آذربایجان هنگام تهیه پیش‌نویس بودجه، قیمت یک بشکه نفت را کمتر از قیمت مورد انتظار در بازار جهانی پیش‌بینی می‌کند. در سال جاری متوسط ​​قیمت هر بشکه نفت در بودجه این کشور 60 دلار محاسبه شد.

در جریان جنگ یوم کیپور در اکتبر 1973، کشورهای عربی تولیدکننده نفت به رهبری مصر و سوریه صادرات خود را به آمریکا و سایر کشورهای حامی اسرائیل قطع کردند که قیمت‌ها را بسیار بالا برد.

ایندرمیت گیل، اقتصاددان ارشد بانک جهانی می‌گوید: آخرین درگیری در خاورمیانه پس از جنگ روسیه با اوکراین رخ داد که بزرگترین شوک به بازارهای کالا از دهه 1970 بود.

به گفته وی، جنگ روسیه و اوکراین تأثیر مخربی بر اقتصاد بین‌الملل داشت که امروز نیز ادامه دارد.

ایندرمیت گیل افزود که سناریوی «شوک انرژی دوگانه» که بر عرضه نفت و گاز تأثیر می‌گذارد، در دهه‌های اخیر بی‌سابقه است و سیاست‌گذاران را ملزم به هوشیاری می‌کند.

قیمت گاز در اروپا در این ماه افزایش یافت زیرا سرمایه‌گذاران نگران بودند قطع خط لوله در نزدیکی نوار غزه به عرضه جهانی ضربه بزند.

با این حال، بازارهای نفت تاکنون تحت تأثیر این درگیری قرار نگرفته اند.

این روزها طرح بودجه سال 2024 در مجلس ملی آذربایجان مطرح است و قیمت نفت نیز بر پیش‌بینی هزینه‌ها در پروژه بودجه تأثیرگذار است.

این برای آذربایجان که منبع اصلی اقتصاد و بیش از نیمی از درآمدهای بودجه سالانه آن صادرات نفت و گاز است چه معنایی دارد؟ و چه تأثیری بر درآمد و جمعیت در آذربایجان خواهد داشت؟

«سناریوی بد» بانک جهانی برای آذربایجان «خوب» است

فیروزه نهمادوا، تحلیلگر امور اقتصادی می‌گوید که پیش‌بینی سناریوی بد بانک جهانی در واقع امکان خوبی برای آذربایجان است.

به گفته وی، در حالی که قیمت نفت بالا است، دولت آذربایجان وجوه بیشتری دریافت می‌کند و بیشتر آن به پروژه‌های سرمایه‌گذاری و احیای مناطق آزادشده از اشغال اختصاص می‌یابد.

الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان گفته است: در 3 سال گذشته 7 میلیارد دلار آمریکا برای بازسازی مناطق آزادشده از اشغال ارمنستان از بودجه آذربایجان هزینه شده است.

علی‌اف در سخنرانی خود در اجلاس دهمین سالگرد سازمان کشورهای ترک در آستانه قزاقستان همچنین گفت که سال آینده حداقل 2.4 میلیارد دلار آمریکا برای احیای مناطق آزادشده از اشغال اختصاص خواهد یافت.

اگر بحران خاورمیانه تشدید نشود، بر اساس پیش‌بینی‌های فعلی، قیمت عمده‌فروشی در بازار نفت به 81 دلار در هر بشکه کاهش خواهد یافت. به گفته بانک جهانی، این یک سناریوی خوب است.

بانک جهانی اعلام کرد، اقتصاد جهانی نسبت به درگیری‌های قبلی در خاورمیانه در وضعیت بهتری قرار دارد.

فیروزه نهمادوا بر این عقیده است که اقتصاد آذربایجان اکنون نسبت به سال‌های بحران و کاهش ارزش، ثبات بیشتری دارد.

نهمادوا معتقد است: اقتصاد آذربایجان مبتنی بر فروش مواد خام طبیعی مانند نفت و گاز است و متنوع نیست. این صنعت از نظر قیمت نیز زمینه ثابتی نیست. فکر می‌کنم بدون توجه به افزایش یا کاهش قیمت حامل‌های انرژی در بازار جهانی، تغییر شدید قیمت آن‌چنان تأثیر منفی بزرگی مانند سال‌های 2014-2016 که دوره بدی برای آذربایجان محسوب می‌شد، نخواهد داشت.

به گفته وی، سناریوی خوب بانک جهانی برای آذربایجان نیز بد نیست زیرا دولت در سال‌های اخیر از رقم محتاطانه مربوط به قیمت نفت در بودجه استفاده می‌کند.

در بودجه دولتی سال جاری آذربایجان، قیمت هر بشکه نفت در بازار جهانی 60 دلار آمریکا تعیین شد که این رقم در لایحه بودجه سال آینده بدون تغییر باقی ماند. این در حالی است که طی 10 ماه پایانی سال 2023 میانگین قیمت نفت آذربایجان در بازارهای جهانی بالای 74 دلار بوده است.

رشد بودجه آذربایجان به دلیل تورم کاهش می‌یابد

با این حال، بانک جهانی همچنین تأکید کرد که اقتصاد جهانی پس از جهش قیمت انرژی در سال گذشته هنوز در مرحله بهبود است.

قیمت‌های بالای انرژی می‌تواند منجر به تورم بالا شود، همان‌طور که پس از حمله روسیه به اوکراین اتفاق افتاد که می‌تواند بر قیمت سایر کالاها تأثیر بگذارد.

پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین، در آوریل سال گذشته، شاخص قیمت مواد غذایی سازمان ملل میانگین قیمت غلات، روغن نباتی، محصولات لبنی، گوشت و شکر را اعلام کرد. بر اساس این شاخص، قیمت مواد غذایی به بالاترین سطح طی 60 سال گذشته محاسبات رسیده است.

بر اساس این شاخص، قیمت روغن نباتی 23 درصد و حبوبات 17 درصد افزایش قیمت داشت. شکر 7 درصد، گوشت 5 درصد و لبنیات که کمتر تحت تأثیر جنگ قرار گرفتند، تنها 3 درصد افزایش یافت.

روان آقایف، اقتصاددان در سخنرانی خود در شبکه تلویزیون توپلوم گفت که در نرخ رشد اسمی بودجه آذربایجان که نیمی از آن از درآمدهای صادرات نفت و گاز تشکیل شده است، با نگاهی به پیش‌نویس بودجه سال 2024، کاهشی مشاهده می‌شود.

به گفته وی تورم یکی از دلایل اصلی کاهش درآمدهای بودجه بوده و با توجه به تورم در سال‌های اخیر بودجه رشد داشته است.

بر اساس اطلاعات رسمی، تورم در آذربایجان طی سه سال گذشته دورقمی بوده است. میانگین تورم سالانه 10.9 درصد در ژانویه تا سپتامبر 2023 ثبت شده است.

نظر اتاق محاسبات به لایحه بودجه سال آینده آذربایجان نشان می‌دهد که میانگین تورم سالانه 5.3 درصد برای سال آینده پیش‌بینی شده است.

آیهان کوسه، معاون اقتصادی بانک جهانی می‌گوید: اگر افزایش قیمت نفت ادامه پیدا کند، این امر ناگزیر به معنای افزایش قیمت مواد غذایی خواهد بود. اگر شوک جدی در قیمت نفت ایجاد شود، تورم قیمت مواد غذایی بالا را در بسیاری از کشورهای در حال توسعه افزایش خواهد داد و تا پایان سال 2022، بیش از 700 میلیون نفر – حدود یک‌دهم جمعیت جهان – دچار سوءتغذیه بودند.

این سازمان نگران است که تشدید این درگیری اخیر خطرات امنیت غذایی را نه‌تنها در منطقه بلکه در سراسر جهان افزایش دهد.

در سناریوی بهتر توصیف شده توسط بانک جهانی، پیش‌بینی می‌شود که عرضه جهانی نفت بین 500 هزار تا 2 میلیون بشکه در روز کاهش داشته باشد که یک کاهش جزئی است.

در این صورت قیمت نفت بین 93 تا 102 دلار آمریکا در هر بشکه متغیر خواهد بود.

فیروزه نهمادوا معتقد است که اگر قیمت نفت کاهش یابد، تأثیر جدی بر درآمد آذربایجان خواهد داشت، اما به نظر او، وضعیت به دور از خطر است.

این تحلیلگر می‌گوید بر اساس آمار صادرات آذربایجان، دولت به تدریج در تلاش است تا وابستگی خود را به صنعت نفت کاهش دهد و بر صادرات گاز، تولید سایر مواد معدنی و تمرکز بر تولید فرآورده‌های نفتی تمرکز کند.

درآمد حاصل از فروش نفت در حال کاهش است

فرید مهرعلی‌زاده، تحلیلگر اقتصادی می‌گوید: مردم آذربایجان عقیده دارند که درآمدهای نفتی به مردم نمی‌رسد، اما یکی از دو پرداختی که حقوق و مستمری دریافت می‌کنند از بودجه نفت و گاز است.

منبع اصلی مالی آذربایجان وجوهی است که از فروش نفت و گاز به صندوق دولتی نفت جمع‌آوری می‌شود که هر ساله بخشی از آن به بودجه دولتی واریز می‌شود.

از ژانویه تا اکتبر 2023، درآمد حاصل از فروش نفت استخراج‌شده از بلوک آذری-چراغ-گونشلی (AÇG) به صندوق دولتی نفت آذربایجان بالغ بر 5 میلیارد و 865.8 میلیون دلار بوده است. درآمدهای صندوق نفت از پروژه AÇG نسبت به ژانویه تا اکتبر 2022 معادل 29.5 درصد معادل 2 میلیارد و 460.2 میلیون دلار کاهش داشته است.

کاهش درآمدهای صندوق نفت آذربایجان از پروژه AÇG ناشی از دو عامل کاهش 15 درصدی قیمت نفت و همچنین کاهش حدود 14 میلیون بشکه‌ای تولید در منطقه مورد قرارداد است.

کمترین قیمت روغن برند آذری لایت تولید آذربایجان در بازار جهانی 15.81 دلار آمریکا در 21 آوریل 2020 و حداکثر قیمت 149.66 دلار آمریکا در جولای 2008 بوده است.

در آذربایجان، نفت عمدتاً در چارچوب توافقنامه توسعه بلوک میدان آذری-چراغ-گونشلی (AÇG) تولید می‌شود. سهم شرکت دولتی نفت آذربایجان (SOCAR) در این قرارداد 25 درصد است.

انتهای پیام/