اظهارات مشاور اردوغان درباره دلایل تداوم فساد در ترکیه طی ۴۰۰ سال

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، این روزها در ترکیه، اخبار و گزارش های فراوانی در مورد فساد مالی و رسوایی های بانکی منتشر می شود. فسادی که حتی بزرگترین باشگاه های فوتبال ترکیه نیز به آن آلوده شده اند.

چهره مشهور ورزشی ترکیه یعنی فاتح تریم که او را به عنوان امپراتور فوتبال این کشور می شناسند، میلیون ها دلار از پول یک صندوق مالی ورزشی را در اختیار زنی به نام سچیل ارزان گذاشته تا در دنیز بانک ترکیه سرمایه گذاری کند. اما این کارمند عالیرتبه بانک مزبور، به جای آن که پول را وارد سیستم مالی کند، هر بار فیش ساده ای به تریم داده و پول را از طریق چند حساب دیگر در اختیار شبکه مالی گسترده ای از نزول خورهای محلی گذاشته تا با سود کلان، پول را در اختیار افراد بگذارند.

بخش مهم دیگری از پول ها را هم به خارج فرستاده و 43 بار در یک مدت کوتاه، به بلغارستان سفر کرده است! این واقعه تنها چند روز پس از آن افشا شده که فساد مالی شبکه گسترده دیلان پولات نیز منهدم شد و گزارش ها نشان داد که این شبکه ده ها میلیون دلار براری مافیای مواد مخدر پولشویی کرده بود.

در همین حال، چندین حمله خشونت آمیز، تیراندازی و تسویه حساب روی داده که نشان دهنده عمق نفوذ و گستردگی رقابت شبکه های مافیا در ترکیه است.

بسیاری از رسانه ها تلاش کردند تا سچیل ارزان را به عنوان یک کارمند ساده نشان دهند که با حرص و آز و توانایی پنهانکاری بانکی، از پول یک صندوق مالی ورزشی سوء استفاده کرده است. ولی اسماعیل سایماز روزنامه نگار مشهور ترکیه اعلام کرد که او روابط نزدیکی با حزب عدالت و توسعه دارد و معتمد این حزب در یک صندوق مالی بزرگتر است!

مجموع این رویدادها باعث شده که بحث درباره این افراد در رسانه ها، فضای مجازی و افکاری عمومی ترکیه بالا بگیرد. اما یکی از سیاستمداران مشهور ترکیه، معتقد است که کشاندن بحث به این سطح نازل، یک خطای راهبردی و خطرناک است و باید بنیاد مشکلات را دریافت.

بیماری تاریخی ترکیه و سه سطح تحلیل

جمیل چیچک، هم اکنون از اعضای هیات عالی رتبه مشاوران نهاد ریاست جمهوری ترکیه است. اعضای این هیات، همگی سابقه ریاست پارلمان را در کارنامه دارند.

او از سیاستمدارانی است که از ابتدای فعالیت سیاسی خود، در مقام وکیل مدافع، شهردار و نماینده پارلمان با اربکان و مسعود ییلماز همراهی کرده و سپس به عنوان یکی از اعضای موسس حزب عدالت و توسعه با اردوغان و گل همراه شده است.

چیچک وزیر دادگستری، معاون نخست وزیر، وزیر دولت و رئیس پارلمان بوده و علاوه بر تجارب سیاسی و اجرایی مهم، تسلط شگرفی بر مسائل مربوط به دولت در سایه، نفوذ و خطرات امنیتی دارد.

جمیل چیچک در مصاحبه با احمد تاشگتیرن تحلیلگر روزنامه قرار، درباره وقایع اخیر ترکیه گفته است: «ما برای ارزیابی این وضعیت، با 3 نوع تحلیل و رویکرد متفاوت مواجه هستیم. سطح نخست تحلیل این است که همه از افراد حرف می زنند. شب و روز می گویند فلان شخص چند صد میلیون دلار دزدیده یا مرتکب جرایم گسترده شده است. این سطحی ترین و خطرناکترین نگرش تحلیل است. چرا؟ چون کل ترکیه را درگیر سطحی گری و سخنان تهی و بی معنی می کند و فقط حول محور شایعه و اخبار زرد ادامه پیدا می کند. اما سطح دوم که اندکی بالاتر و بهتر است، همان گستره ای است که نه در مورد افراد، بلکه در مورد خود رویداد و واقعه صحبت می کنیم. به عنوان مثال، می بینید که همه درباره فساد مالی حرف می زنند. به باور من، این نیز سطحی است و باید تلاش کنیم به سطح نخست تحلیل برویم. یعنی به جایی که درباره اصول، علل و پس زمینه ها صحبت کنیم».

چیچک در ادامه درباره یک بیماری مزمن و تاریخی به نام «شکل گرفتن بخشی به نام بخش خارج از اسناد ثبت شده» حرف می زند.

او معتقد است که بخش دولتی و بخش خصوصی، مسیر روتین و مشخصی برای کار و فعالیت دارند. اما چیزی که آن را باید به نام «بخش خارج از اسناد» نامگذاری کرد، همان کنشگر قدرتمندی است که با پول و امکانات گسترده، به راحتی بدون آن که نقش و مسئولیت سیاسی و اجرایی داشته باشد، در همه امور دخالت می کند و در همه جا دست دارد.

این بخش متنفذ و با تجربه در سه حوزه فعال است:

الف) اقتصاد.

ب) سیاست.

ج) مذهب.

این کنشگر «غیررسمی»، در تجارت و مناقصه و مزایده، سود کلانی به جیب می زند و ردی هم بر جا نمی گذارد. چرا که کار و امورات خود را از طریق مجاری غیرمستقیم و غیرمرتبط پیش می برد. در همین حال، با نهادهای سیاسی و اجرایی نیز وصل می شود و کاری می کند که همه چیز در مسیر اهداف حوزه غیررسمی پیش برود.

جمیل چیچک معتقد است که سیاست های سرکوبگرانه ای که در آغاز قرن بیستم، علیه ساختارهای مذهبی ترکیه و تکایا و طریقت ها انجام شد، باعث شد بخش هایی از این نهادها، به شکل زیرزمینی پیش بروند و دارای سازماندهی نهانی و مخوف شوند.

چندی پیش، یک طریقت غیررسمی، بدون ترس از قانون و نهادهای امنیتی، در قلب آنکارا و استانبول تظاهرات برگزار کرد و کسی نتوانست جلودارش شود. چرا؟ به این دلیل که مطمئن است برخی چهره ها را با خود همراه کرده و حاشیه امنیتی ایجاد کرده است.

از نظر جمیل چیچک، دولت ها در تاریخ معاصر ترکیه، همواره به روی نفوذ بخش غیررسمی باز بوده اند و شکل گیری نهاد قدرتمند شاگردان فتح الله گولن نیز ریشه در همین واقعیت داشته است. جنبشی که از یک گروه دینی کوچک به یک جامعه و ساختاری موازی تبدیل شد که حتی از دولت نیز بزرگتر بود و در سطح بین المللی ده ها میلیارد دلار سرمایه و صدها نهاد زیرمجموعه خود را مدیریت می کند.

ترکیه کشور مردمان فریب خورده

جمیل چیچک رئیس سابق پارلمان ترکیه و عضو کنونی نهاد مشاورین عالیرتبه ریاست جمهوری در وصف وضع و حال ترکیه می گوید: «ترکیه کشوری است که  مردمانش در سه حوزه مهم سیاست، دین و تجارت، فریب خورده اند».

وی در ادامه به فعالیت طولانی مدت پژوهشی خود در پارلمان ترکیه اشاره می کند و می گوید: «در کل دوران عثمانی، ما کتاب هایی به نام سیاست نامه داشته ایم. من 25 جلد از این کتاب ها را به دقت بررسی کردم. اینها آثاری هستند که غالباً، بر اساس نوعی آسیب شناسی سیاسی و اجرایی تدوین شده اند و مجموعه ای از راهکارها و توصیه های خردمندانه را در اختیار پادشاه و دربار می گذارند تا موانع و مشکلات رفع شوند. اکثر رساله های سیاسی موسوم به سیاست نامه از زمان سلطان سلیمان نوشته شده اند. چیزی که من متوجه شدم این است که همه این اسناد، نهایتاً به شش هفت راهکار و خط مشی مهم اشاره می کنند. به عنوان مثال، بیشترین تاکید سیاست نامه های ما، دربرگیرنده نهیب و هشدارهایی درباره ظلم و بی عدالتی، خطرات رشوه و فساد مالی و بی اعتنایی به شایسته سالاری و خطرات ناشی از انتصاب افراد بی مایه و فاسد بوده است! متاسفانه، بیش از 400 سال می گذرد و ما هنوز در مورد همان مشکلات صحبت می کنیم! در ترکیه چیزی عوض نشده و هنوز هم با مشکلاتی همچون بی عدالتی، رشوه و بی کفایتی کارگزاران روبرو هستیم».

به باور رئیس اسبق پارلمان ترکیه، این کشور از حیث برخورداری از متون قانونی و حقوقی مناسب، مشکلی ندارد و نمی توان ترکیه را کشوری نامید که در امورات حساس، خلا قانونی دارد.

مشکل اصلی، عدم اجرای قوانین و فقدان مجازات بازدارنده برای افرادی است که به راحتی قانون را دور می زنند.

جمیل چیچک می ‌گوید: «در واقع، ما هیچ کمبودی در مورد قوانین هم نداریم. اما قوانین توسط دست های پنهان و ساختارهای ثبت نشده دور زده می ‌شوند و ما به درازای قرن ‌ها نتوانسته ‌ایم بر این وضعیت اسفناک غلبه کنیم».

بیان سخنان انتقادی مهم از جانب حقوقدان و سیاستمداری که هنوز هم ردای مشاوری اردوغان را بر دوش دارد، تا حد زیادی مایه تعجب است. چرا که بلنت آرنچ از دیگر روسای سابق پارلمان ترکیه و عضو سابق هیات مشاورین نهاد ریاست جمهوری، به خاطر بیان انتقادات خود، ناچار به استعفا شد. با این حال، جمیل چیچک در بیان انتقادات خود تهور زیادی نشان داده و حتی در یک برنامه تلویزیونی، آشکارا اعلام کرده که حزب عدالت و توسعه  باید خطاهای خود را بپذیرد و در چندین حوزه، توبه و استغفار کند.

انتهای پیام/