آمریکا چه پروژه‌هایی در جمهوری آذربایجان دارد؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم این روزها در رسانه‌های نزدیک به دولت جمهوری آذربایجان می‌خوانیم که آژانس توسعه جهانی آمریکا (USAID) در آذربایجان آشوب می‌کند.

البته رسانه‌های نزدیک به دولت آذربایجان دلایل خود را برای این موضوع دارند: سامانتا پاور، رئیس آژانس توسعه جهانی آمریکا، پس از عملیات ضد تروریستی آذربایجان، درباره «آواره شدن 100 هزار ارمنی» صحبت کرد. پیش از این هیچ رئیس USAID در مورد صدها هزار آذربایجانی که در اثر اشغال اراضی آذربایجان توسط ارمنستان از خانه و کاشانه خود آواره شده‌اند به این شکل و قالب صحبت نکرده و اشغالگر را محکوم نکرده است. دولت آذربایجان نیز از این امر ناراضی است.

علاوه بر این، «جیمز اوبراین» دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در امور اروپا و اوراسیا نیز در بیانیه‌ای ضمن انتقاد از مقامات آذربایجان در مورد ارمنستان، گفت که سفر مقامات عالی‌رتبه آذربایجان به آمریکا لغو شده است و روابط دوجانبه نمی‌تواند مانند گذشته باشد. این رویکرد دولت آمریکا در جمهوری آذربایجان، یک‌جانبه و ناعادلانه ارزیابی شد.

یکی دیگر از دلایل نارضایتی مقامات آذربایجان از آمریکا این مسئله است که AbzasMedia که رهبران آن به اتهام قاچاق و تحقیق در مورد نقض قوانین و پرونده‌های فساد در جمهوری آذربایجان دستگیر شده‌اند، از آژانس توسعه جهانی آمریکا کمک مالی دریافت کرده و حمایت مالی می‌شد.

با این حال، دولت آمریکا تنها به رسانه‌های منتقد یا مخالف در جمهوری آذربایجان کمک مالی اختصاص نداده است.

تحقیقات نشان می‌دهد که آژانس توسعه جهانی آمریکا پروژه‌هایی را نیز در آذربایجان به همراه دولت اجرا کرده است. سازمان‌های دولتی و وزارتخانه‌ها نیز کارمندان خود را با کمک‌های مالی آمریکا برای آموزش به خارج از کشور فرستاده‌اند و حتی مقامات عالی‌رتبه دولتی نیز در چارچوب برنامه‌های آمریکا در این کشور تحصیل کرده‌اند.

این سؤال مطرح می‌شود که آژانس توسعه جهانی آمریکا (USAID) چیست؟ چه کارهایی در جمهوری آذربایجان انجام می‌دهد و چه پروژه‌هایی را با مسئولان این کشور اجرا می‌کند؟

1. آژانس توسعه جهانی آمریکا (USAID) چیست؟

آژانس توسعه جهانی آمریکا یا به اختصار USAID به عنوان یکی از بزرگترین سازمان‌های کمک‌کننده در جهان معرفی می‌شود، اما هدف اصلی آن، توسعه نفوذ در حکمرانی کشورها، وابسته کردن کشورها، دریافت مواد اولیه، ایجاد بازار برای صنایع آمریکا و افزایش قدرت دلار است.

این موسسه برنامه‌هایی را در همه زمینه‌ها از کشاورزی، بهداشت و آموزش گرفته تا حکومت‌داری، دموکراسی و حقوق بشر اجرا می‌کند و عمدتاً از بودجه دولتی آمریکا تأمین می‌شود.

آژانس توسعه جهانی آمریکا دارای دفاتر نمایندگی در بیش از 80 کشور و بیش از 100 برنامه است.

2. در جمهوری آذربایجان چه پروژه‌هایی را اجرا می‌کند؟

طبق وب‌سایت آژانس توسعه جهانی آمریکا، این موسسه از سال 1991 در جمهوری آذربایجان با دولت آذربایجان، بخش خصوصی محلی و جامعه مدنی متعهد به بهبود زندگی آذربایجانی‌ها کار می‌کند.

در گزارش‌های اخیر USAID مشاهده می‌شود که آذربایجان در سال‌های اخیر توجه بیشتری به توسعه کشاورزی، کارآفرینی زنان، کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، افزایش مهارت‌های جوانان و ایجاد مراکز منابع زنانه در مناطق داشته است.

به عنوان مثال، بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی آژانس، در سال گذشته حدود 3 میلیون دلار برای توسعه بخش خصوصی اختصاص داده است. در مقایسه، 300 هزار دلار برای پروژه‌های مربوط به حقوق بشر هزینه کرده است.

3. پروژه‌های مشترک دولت آذربایجان و USAID چه مناطقی را پوشش می‌دهد و چقدر بودجه اختصاص یافته است؟

بر اساس وب‌سایت این آژانس، از سال 1991، USAID 431 میلیون دلار در کمک‌های بشردوستانه، بخش بهداشت، اصلاحات اقتصادی و مدیریتی در آذربایجان سرمایه‌گذاری کرده است.

USAID پروژه‌های مختلفی را با دولت آذربایجان در زمینه‌های بهبود حکومت، تنوع اقتصادی، بهداشت، مهاجرت و آموزش اجرا می‌کند.

در وب‌سایت این موسسه نوشته شده که با کمیته دولتی مشکلات خانواده، زنان و کودکان و وزارت امور داخله در زمینه پیشگیری و مبارزه با قاچاق انسان همکاری می‌کند.

USAID گزارش می‌دهد که با Azersu OJSC، آژانس حمل‌ونقل باکو، اداره پلیس راهنمایی و رانندگی باکو و سایر سازمان‌های دولتی در چارچوب پلتفرم آنلاین کنترل عمومی که به مدت دو سال اجرا می‌کند، همکاری می‌کند.

علاوه بر این، با حمایت USAID، وزارت بهداشت، آژانس دولتی بیمه‌های اجباری پزشکی و TABIB یک سری وبینار در چارچوب پروژه «اقدامات واکنشی به همه‌گیری در آذربایجان» برگزار کردند.

از سال 2020، USAID چهار میلیون دلار برای حمایت از تلاش‌های آذربایجان برای مبارزه با کووید-19 اختصاص داده است.

«جیدف جی سینگ» رئیس سابق نمایندگی آژانس توسعه جهانی آمریکا در آذربایجان، سال گذشته در مصاحبه با خبرگزاری‌ها گفت که از سال 2019، همکاری با وزارت اقتصاد، AZPROMO و سایر نهادها در چارچوب برنامه «حمایت از بخش خصوصی» در آذربایجان انجام شده است.

پلتفرم توسعه و نوآوری حرفه‌ای PROGRO که توسط آژانس دولتی اشتغال زیر نظر وزارت کار و حمایت اجتماعی از جمعیت آذربایجان ایجاد شده است، توسط USAID حمایت مالی می‌شود. هدف این پلتفرم ارتقای مهارت‌های حرفه‌ای جوانان است تا بتوانند به نیازهای بازار کار پاسخ دهند.

4. چرا دولت آذربایجان از آژانس توسعه جهانی آمریکا عصبانی است؟

در 21 نوامبر، آژانس توسعه جهانی آمریکا اعلام کرد که بیش از 4 میلیون دلار برای ارائه کمک‌های بشردوستانه به 100 هزار ارمنی که قره‌باغ را ترک کرده‌اند، اختصاص داده است. سامانتا پاور، رئیس این سازمان، در حساب کاربری خود در پلتفرم ایکس نوشت که آن‌ها تصمیم گرفتند پس از آخرین عملیات ضد تروریستی که توسط آذربایجان انجام شد، به پناهندگان ارمنی کمک‌های بشردوستانه اختصاص دهند.

حکمت حاجی‌اف دستیار رئیس‌جمهور آذربایجان پس از پست خود در سکوی ایکس از آمریکا انتقاد کرد.

وی گفت: با وجود پاکسازی قومی بیش از یک‌میلیون پناهنده آذری در نتیجه اشغال 30 ساله ارمنستان بر اراضی آذربایجان، آمریکا در کنار دولت اشغالگر ارمنستان ایستاد.

حکمت حاجی‌اف در پاسخ گفت: نقاب‌ها را بردارید. دیگر جایی برای فعالیت آژانس توسعه جهانی آمریکا در آذربایجان وجود ندارد.

پس از آن، رسانه‌های نزدیک به مقامات آذربایجان، USAID را به فعالیت‌های «تحریک‌آمیز» متهم کردند و برخی رسانه‌های مستقل و فعالان فمینیست را به همکاری با این نهاد متهم کردند.

سوینج واقیف‌قیزی، اولوی حسنلی و محمد ککالوف، روسای AbzasMedia، در پی اتهامات رسانه‌ای بازداشت شدند. این روزنامه‌نگاران به قاچاق با فعالیت‌های حرفه‌ای خود متهم شده و دوران زندان خود را سپری می‌کنند.

اما آمریکا تنها به دلیل اظهارات سامانتا پاور خشم آذربایجان را برانگیخته نکرد.

جیمز اوبراین، دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در سخنرانی خود در کنگره آمریکا در 15 نوامبر گفت که روابط دوجانبه با آذربایجان نمی‌تواند مانند گذشته باشد و واشنگتن دیدارها و تماس‌های دوجانبه در سطح عالی با باکو را به تعویق انداخته است.

وی گفت: ایالات‌متحده تا زمانی که مذاکرات صلح بین دو کشور پیشرفت نکند، دوره معافیت از اصلاحیه 907 که کمک‌های مستقیم به آذربایجان را ممنوع می‌کند، تمدید نخواهد کرد.

باکو با «سوگیری» خواندن اظهارات این مقام آمریکایی، در 16 نوامبر اعلام کرد که سفرهای بلندپایه از این کشور را لغو کرده است.

الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان در گفتگوی تلفنی با آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا ناراحتی خود را از این سخنرانی پنهان نکرد و گفت که این اظهارات و اقدامات اخیر به روابط جمهوری آذربایجان و آمریکا آسیب جدی وارد کرده است.

5. کدام مقامات عالی‌رتبه آذربایجان در آمریکا تحصیل کردند؟

علاوه بر خط USAID، برنامه‌هایی نیز وجود دارد که توسط کمک‌های مالی آمریکا در زمینه آموزش جمهوری آذربایجان تأمین می‌شود.

از اواخر دهه 1990، ده‌ها آذربایجانی هر ساله در چارچوب برنامه‌های آموزشی FLEX، ادموند ماسکی، هوبرت هامفری، فولبرایت و سایر برنامه‌های آموزشی کوتاه‌مدت و بلندمدت در آمریکا تحصیل می‌کنند یا تحت آموزش قرار می‌گیرند.

امروزه فارغ‌التحصیلان تحصیل کرده در آمریکا نه‌تنها شامل مقامات میانی و پایین در مؤسسات دولتی مختلف آذربایجان، بلکه وزرا یا سایر مقامات عالی‌رتبه نیز می‌شوند.

از جمله میکائیل جباروف وزیر اقتصاد، سمیر نوریف رئیس اداره ریاست جمهوری، رشاد نبی اف وزیر توسعه دیجیتال و حمل‌ونقل، امین امرالله اف وزیر آموزش‌وپرورش، وسال حسین اف رئیس اداره مهاجرت و جیحون کاراموف رئیس اداره آموزش حرفه‌ای.

امین شایق ابراهیم اف، دیپلمات سابق آذربایجان می‌گوید که زمانی که در وزارت امور خارجه کار می‌کرد با کمک‌های مالی دولت آمریکا در برخی دوره‌ها شرکت می‌کرد و حتی بسیاری از دیپلمات‌ها و نمایندگان نهادهای دیگر نیز این کار را انجام داده‌اند.

او در حساب X خود نوشت که به یاد ماندنی‌ترین دوره در زندگی او یک دوره استراحت 3 ماهه در سال 2008 در مرکز مارشال در باواریا، ایالات‌متحده آمریکا بود.

6. چرا جلسه سفارت آمریکا با فارغ‌التحصیلان آذری تحصیل‌کرده این کشور لغو شد؟

به مناسبت سی‌امین سالگرد برنامه FLEX و بیستمین سالگرد برنامه Hubert H. Humphrey، انجمن فارغ‌التحصیلان تحصیل‌کرده در ایالات‌متحده یک جلسه جشن فارغ‌التحصیلانی در ایالات‌متحده را در 27 نوامبر در یکی از هتل‌های معروف باکو برنامه‌ریزی کرد.

اما این نشست در پی اتهامات رسانه‌های نزدیک به دولت آذربایجان مبنی بر تلاش این نهاد برای ایجاد «شبکه جاسوسی» در آذربایجان لغو شد.

سفارت آمریکا دلیل به تعویق افتادن این دیدار را فاش نکرد. سفارت ایالات‌متحده تنها به خبرنگاران گفت که انتظار می‌رود بیش از 400 مهمان از اقشار مختلف از جمله بخش‌های دولتی، آموزشی، غیرانتفاعی و خصوصی در این نشست شرکت کنند و آن‌ها منتظر تغییر برنامه‌ریزی هستند.

7. اتهام «جاسوسی» چگونه مورد استقبال قرار گرفت؟

لقب «جاسوس آمریکا» باعث ایجاد «ناامیدی» در میان برخی از فارغ‌التحصیلان آذربایجانی تحصیل‌کرده آمریکا شده است.

آن‌ها می‌گویند که ما در مکان‌های مختلف کار می‌کنیم، در مؤسسات دولتی یا در بخش خصوصی، ما با عزت به کشور خود خدمت می‌کنیم.

این فارغ‌التحصیلان تحصیل کرده در آمریکا اعلام می‌کنند که نه‌تنها به این دلیل که ما را جاسوس می‌خوانند، بلکه به این دلیل که انجمن فارغ‌التحصیلان آذربایجانی هیچ بیانیه‌ای نداده است، ناامید هستیم.

آن‌ها معتقدند که در میان آذربایجانی‌هایی که در آمریکا تحصیل می‌کنند، وزرا و مقامات بلندپایه دیگری نیز وجود دارند و چنین اتهامی نمی‌تواند باعث نگرانی نشود.

امین ابراهیم اف، دیپلمات سابق، از واکنش بد فارغ‌التحصیلان آذربایجانی تحصیل‌کرده در آمریکا به لقب «جاسوس» تعجب نکرد و گفت: دولت آذربایجان به روسیه نزدیک است. آن‌ها ظاهراً به ایالات‌متحده پیام می‌دهند. در مقیاس جهانی‌تر، همه این‌ها در چارچوب درگیری غرب و روسیه در منطقه اتفاق می‌افتد.

8. آیا جمهوری آذربایجان به آژانس توسعه جهانی آمریکا نیاز دارد؟

آژانس توسعه جهانی آمریکا در برنامه 2020-2025 خود «آذربایجان: استراتژی همکاری برای توسعه کشور» اعلام کرد که آذربایجان مانند سایر کشورهای شریک به کمک مالی USAID نیاز ندارد.

با ادامه اعمال قدرت روسیه در منطقه، اهمیت جمهوری آذربایجان برای امنیت ملی آمریکا در حال افزایش است.

با ایجاد اعتماد و تمرکز بر مشارکت، دسترسی و نفوذ USAID در دولت آذربایجان می‌تواند به تقویت روابط آمریکا و آذربایجان کمک کند.

انار ممدلی، فعال حقوق بشر آذری می‌گوید: تا زمانی که آژانس توسعه جهانی آمریکا در آذربایجان است، این می‌تواند نشانگر آشتی سیاسی و همکاری در روابط آذربایجان و آمریکا باشد. فعالیت‌های USAID در آذربایجان در 10 سال گذشته کاملاً محدود بوده است، من فکر می‌کنم خروج آن از این کشور از نظر مالی تأثیری بر جامعه آذربایجان نخواهد داشت، اما وجود این نهاد در آذربایجان معنای نمادین سیاسی دارد.

وی افزود: کشورهایی که نسبت به آمریکا «نگرش منفی» نشان می‌دهند، USAID را از کشورشان اخراج کردند و ایستادگی آذربایجان در برابر کشورهایی که همکاری خود را با USAID متوقف کرده‌اند، مانند روسیه و بلاروس، وجهه آن را در منطقه خراب خواهد کرد.

در سال 2012، روسیه و در سال 2021، بلاروس همکاری با آژانس توسعه جهانی آمریکا را متوقف کردند و آن‌ها را از کشور اخراج کردند.

انتهای پیام/