فرش همدان، از زندان تا اسپانیا

خبرگزاری فارس-همدان، سولماز عنایتی: فراز به فراز، دانه به دانه بافتن روی ریشه و تار و پود زندگی را بخوانید، رج به رج امید بافتن و کسب روزی حلال را هم بخوانید و گره روی گره؛ گره باز کردن‌ها را به تماشا بنشینید.

بخوانید داستان گوشه دنجِ پشت حصار، دار بلند و آمال رنگ گرفته را، حکایتی که خط به خط دیوار زندان گواه می‌دهد، صدای دفه هم هست هر بار که چنگ می‌اندازد به تار و پود ساز کار و اشتغال می‌نوازد و پیام‌آور امید می‌شود.

اصلا بخوانید، کنجی مردان و زنانی گرفتار که غبار صد قفس بر بال پروازشان افتاده دل و دست راهی رنگ و نقش و دار کردند و لحظاتشان را آغشته به کار، کاری درآمیخته با دیرینگی «همدانا» و رد پای آبا و اجدادی.

و بخوانید عده‌ای عزم جزم کردند و در پی ساختن ویرانه‌های گذشته افتادند، حتی از فکر بلند «جواد حبیبیان» بخوانید، عضو فعال در عرصه فرش و فرش‌بافی همدان که رفیق شفیق اسیران دربند شده و دل به دلشان داده تا طرحی نو دراندازند و دنیا را متحیر سازند.

حدیث حصارها

حدیث گوشه دنج و حصار بلند و همت بلندتر از حصار را خواندید؟ حکایت پر پرواز دادن شانه به شانه دار برافراشته قالی، اندیشه دستگیری از هم‌نوع و ایجاد شغل را می‌گوییم.

اگر مشتاق هستید حدیث نوعدوستی و دستگیری از مددجویان زندان همدان را به «جواد حبیبیان» عضو هیأت رئیسه انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف استان همدان بسپاریم.

او هم دستمان را بگیرد و با خود به مهمانی گل‌های قالی‌های همدانی ببرد‌ و از ب‌ بسم‌الله گریزی به گوشه‌ای از این دیار که ساعت زندگی بازایستاده بزند و بگوید: «قریب به ۳۵ سال است با فرش و فرش‌بافی سروکار دارم و در کنار تولید، صادرات هم پیشه کرده‌ام، اما سوای فرش‌بافی و تولید، در زندان مرکزی همدان کارگاهی راه انداختم یعنی تعدادی از مددجویان زندان مشغول به فرش‌بافی شدند که شمارشان بیش از ۱۰۰ نفر است این تعداد از زندانیان به واسطه قالی قدیمی همدان در زندان مشغول به کار شدند، همه ماجرا همین است.

از بافت پشتی گرفته تا ذرع نیم و دو ذرعی حتی قالی بزرگ پارچه آن هم با نقشه‌های قدیمی احیا شده؛ یک تیم از کارشناسان خبره دست به دست هم دادند تا نقشه فرش قدیمی همدان بازآفرینی شود، قدم بعد به کمک مددجویان رج به رج نقش گل و لچک و ترنج درافتاده و هنر اصیل نمایان شده است.

قالی‌های قدیمی با طرح و رنگ قدیمی حتماً صفای دیگر دارد حالا اگر به توان تاریخ این کهنه دیار برسد به علاوه دستگیری از عده‌ای گرفتار چه می‌شود! مخلص کلام تولید قالی با احیای نقشه‌های قدیمی و اشتغالزایی گرفتاران در بند که به هر سبب از نعمت آزادی محروم شدند مجموعه‌ای است از زیبایی‌ها که خداوند گوشه‌ای از این مجموعه را قسمت ما کرده آن هم هماهنگی بین زیبایی‌هاست.»

یک دار و دو دار نه! کلی دار

آقای قالیباف دلش را به نقش و نگار فرش همدانی و باز کردن گره‌های زندگی مددجویان از زن و مرد گرفته تا پیر و جوان گره ‌زده، نقل او را در این باره بخوانید: «گفتنی از قالی پرنقش و نگار همدان بسیار است، اما امروز این هنر تاریخی از دل زندان می‌جوشد و قالی‌های کوچک و بزرگ با هزار و یک متقاضی متولد می‌شوند، قالی‌هایی با ابعاد ۶ در ۶ یا ۶ در ۴ که در همدانا بی‌سابقه است.

نگفته نگذرم که مددجویان هم با قوت تمام کار را پیش گرفتند و ساعت‌های تنگنا را به اشتغال گره زدند تا جایی که علاوه بر زندان مرکزی در بند نسوان هم قالی‌بافی رونق گرفته و ۲۵ خانم مشغول شدند؛ انگار که کار توام با آموزش رفوگری، انواع و اقسام گره‌بافی، بافندگی و گلیم‌بافی به ایجاد درآمد و کسب مهارت و امید ختم می‌شود.

البته که قصه فرش‌بافی در زندان قصه یک دار و دو دار نیست بلکه فرش‌هایی هم که دچار آسیب، پارگی و زدگی شدند هم شسته می‌شوند و تکه تکه، در نهایت قالی چهل تکه دستبافت آماده می‌شود کاری که مشتری خاص دارد و ضرب در کلی مزایای قالی دستباف با قیمت مناسب می‌شود.»

زندان با ماهی چند میلیون درآمد

حبیبیان ادامه کلامش پیوند ‌خورده به زنجیره تولید و معجزه هنر کهن این کهنه دیار، باز هم همراه باشید و بخوانید حرف و حدیث‌اش را: «ایجاد شغل به واسطه قالی قدیمی همدان و بافندگی یک سر قصه و راه‌اندازی زنجیره تولید این حرفه کهن سر دیگر ماجراست، اگر بخواهم خلاصه کنم باید بگویم از پشم‌ریسی، قالی‌بافی، تکه‌دوزی و قالیشویی شغل داریم حالا هر کدام از مددجویان به فراخور شرایط می‌توانند دست به کار شوند و روزی حلال درآورند، در این میان مددجویان گاهی ماهانه چند میلیون و شاید بیشتر از این رقم‌ها درآمد دارند.

با حساب سرانگشتی سر جمع در این زنجیره تولید ۱۵۰ نفر از مددجویان مشغول به کار شدند، می‌دانید که کار برای مددجویان پشت حصار و میله‌های بلند زندان نوعی آزادی است.

بلاشک طرح اشتغال در زندان بیشتر از آنچه فکر کنید در مسیر رشد و توسعه است، چون قرار دارد از زندان تویسرکان، ملایر و نهاوند سر درآورد همین طور به کارگاه‌های قالی‌بافی خانواده زندانیان؛ قضیه از این قرار است که اگر مساعدت شود و تسهیلات سرمایه در گردش تعلق بگیرد اشتغال در زندان شهرستان‌های استان هم اجرا و از سمت دیگر کارگاهی برای درآمدزایی خانواده زندانیان برپا ‌شود.

تا اینجا که گفتم، مربوط به مددجویان گرفتار در بند بود، ولی زندانیانی که آزاد می‌شوند هم با گواهینامه‌های قالی‌بافی و رفوگری که دریافت کردند، می‌توانند در خانه یا در کارگاه‌های خارج از زندان فعال شوند و حرفه فرش‌بافی را ادامه دهند این طرح تمام و کمال پای اشتغال مددجویان داخل و بیرون از زندان ایستاده‌‌.

به عبارتی فرش تاریخی همدان امروز بابی شده برای رزق حلال عده‌ای گرفتار، حالا برخی در دوران محکومیت و برخی دیگر پایان این دوران دلشان را به قالی همدان خوش کردند و رج به رج امیدوار شدند مثل ۲۵ مددجویی که در قالیشویی مشغول به کار هستند.»

فرش همدان، از زندان تا اسپانیا

آقای قالیباف از بیخ دل حرف دارد و با کلمات قلنبه و سلمبه هم کاری ندارد، مابین حرف‌های دلی نفسی چاق کرد و نقل جدیدی از رج به رج بافتن‌های امید گفت: «بیمه قالی‌بافی برای مددجویان و خانواده‌های مشغول به کار گل طلایی این دروازه است بماند در این گل کاشتن‌ها حمایت و کمک‌های مسئولان کلی نقش داشته و همه هدف درآمدزایی به دور از بزه و خلاف است.

این هدف بلند البته به جایی رسیده که آوازه کسب درآمد و هنر مددجویان تا ینگه دنیا رفته و بازار داخل و خارج مشتری پروپاقرصِ هنر دست مددجویان شدند، البته قالی‌ها با درجه‌های مختلف تولید می‌شوند و بازارهای مختلف دارند اما هدف صادراتی حتما پیگیری می‌شود درست مثل قالی بزرگ پارچه ۶ در ۶ که از سوی هتلی در اسپانیا سفارش داده شده.

 بعد از تحویل این قالی به آن ور آبی‌ها باز هم سفارش صادراتی هست که با هنرمندی مددجویان افتخار کشور می‌شود و رونق بازار فرش ایران.»

برکت گره‌های قالی

حبیبیان این بار سفره خاطراتش را باز و شماری از خاطره‌هایش را گزینش کرد و کلمه به بغل گفت: «پدرم سال‌های زیادی از عمرش آرام و قرارش به فرش‌های قدیمی و قالی‌بافی بسته بوده و هنوز هم هست، بعد از چندین و چند سال بنده به تاسی از پدر عجین با قالی و قالی‌بافی و همکار با زندان شدم و این برکت زندگی ماست.

 همین بس است که افرادی در تنگنای اقتصادی کمک خرجی درمی‌آورند و امیدوار می‌شوند، به گمانم ما وسیله شدیم برای خشنودی کلی انسان، از لبخند پدر و فرزند تا آرامش همسران و مادران مددجویان، البته که این موارد جزء کوچکی از یک کل بزرگ است ولی کفایت می‌کند.

راستش جور دیگر دیدن در این کار مصداق دارد، مصداقی که خاطره خوب بنده شده؛ یک مددجو در زندان استادکار این حرفه شده بود و با خلاقیت نماد عدالت را در چهار، پنج قطعه کوچک بافت و به مراکزی مثل قوه قضاییه ارسال کرد خیلی خلاق و هنرمند بود، سودای سرش بعد از آزادی جبران خطاهای گذشته بود.

با هم رفاقت کردیم و کلی درد دل، دست آخر قول دادم بعد از آزادی دار قالی و مواد اولیه در اختیارش قرار بدهم تا کسب و کارش رونق بگیرد، این بنده خدا امروز ۱۵ سال در این مجموعه به عنوان یکی از بهترین استادکارهای قالی‌بافی کار می‌کند و امین بنده شده، این یکی از خاطرات زیبای همکاری با مددجویان است، حتما از این موارد به وفور پیدا می‌شود.

حتی یک زندانی داشتم که درگیر اعتیاد بود با این حال دست به کار شدم و کمک رساندم برای ترک، زمان آزادی در قالیشویی مشغول به کار شد اما باز به دام اعتیاد افتاد، چند باری کمپ و ترک کارگر نیفتاد و نشد که نشد.

ولی من عزم جزم کرده بودم این بنده خدا به زندگی برگردد، خلاصه چهار دوره است که مصرف افیون را کنار گذاشته و فرجی در روزمرگی‌هایش اتفاق افتاده تا جایی که بناست شب یلدا دوباره خانه و زندگی مشترکش پا بگیرد و از سر نو شروع کنند.

واقعا همه این گفته‌ها و شنیده‌ها مصداقی است از اینکه هر چه کشت و کار کنی همان را برداشت می‌کنی، الهی همه مسیرها ختم به خیر شود و وسیله‌های خدا راهگشا باشند.»

گل‌های قالی شادی می‌آفرینند

آقای قالیباف حسن ختام کلامش از برکت یاد و تفسیری از دستگیری کرد و ادامه داد: «کار برای مددجویان برکات خاص دارد، اصلا باید خاص باشی تا برکت ویژه هم نصیبت شود خصوصا که دستگیری از گرفتار سفارش شده بزرگان است. از طرفی هم شاد کردن دل و امیدوار کردن ناامید منشا سرازیر شدن خیر و برکت می‌شود.

انگار از هر سمت نگاه کنی هر چه هست خیر است و خوشی، از بسترسازی برای شغل مددجویان گرفته تا نان حلالی که سر سفره زن و فرزندانشان می‌رود و هزار و یک ماجرای پنهان دیگر.»

پایان پیام/89033/