آنکارا – آتن، راهی دراز برای پایان اختلافات

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، سفر رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به آتن و دیدارهای جداگانه او با کریاکوس میچوتاکیس نخست‌ وزیر و کاترینا سالکلاروپولو رئیس جمهور یونان، بازتاب گسترده ای در رسانه های آنکارا و آتن داشت.

اردوغان که به منظور شرکت در پنجمین نشست شورای عالی همکاری ترکیه و یونان به آتن رفته بود، در نشست خبری مشترک با نخست وزیر یونان اعلام کرد که این دو کشور همسایه قصد دارند دریای اژه را به «دریای صلح و همکاری» تبدیل کنند.

رئیس جمهور ترکیه افزود: «امیدواریم مسائل میان دو کشور را بر اساس گفتگوهای سازنده، حسن همجواری، حقوق بین‌الملل و تلاش‌ مشترک، حل و فصل کنیم».

بسیاری از روزنامه های نزدیک به حزب حاکم ترکیه همچون صباح، حریت و آکشام، با تیترهایی همچون بهار صلح در اژه، سفر اردوغان به یونان را به عنوان یک نقطه عطف تلقی کردند. اما  برخی روزنامه ها نظیر آیدینلیک ارگان رسانه ای حزب کمونیستی وطن، از سخنان اردوغان انتقاد و اعلام کردند که تا زمانی که یونان از ادعاهای خود در مورد جزایر عقب نشینی نکند، نباید حُسن نیت نشان داده شود.

بخش ارتباطات نهاد ریاست جمهوری ترکیه، با انتشار یک بیانیه، اعلام کرده که امضای یادداشت تفاهم پایبندی به آداب حُسن همجواری و توسعه روابط دوستانه بین آنکارا و آتن، اهمیت بالایی دارد.  

در این بیانیه به این نکات اشاره شده است: «ترکیه و یونان، تصمیم گرفته اند، به منظور توسعه روابط، رایزنی‌ مستمر و سازنده درباره مذاکرات سیاسی و اقدامات مثبت و اعتمادساز را دستور کار داشته باشند. طرفین همچنین بر اهمیت تشویق دستور کار مثبت اقتصادی و تجاری بین ترکیه و یونان  تاکید کرده و تصمیم گرفتند از انتشار هرگونه بیانیه، ابتکار یا اقدامی که صلح در منطقه را به خطر اندازد، خودداری کنند.

رسانه‌ های یونان سفر رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه به آتن و دیدار با مقامات بلندپایه یونانی را به عنوان یک نقطه عطف جدید و صفحه نوینی در روابط میان دو کشور قلمداد کردند.

روزنامه «کاتیمرینی» یونان چاپ آتن با سرتیتر توافق برای صلح پایدار، سفر اردوغان به آتن و بیانیه مشترک دو کشور را راهی برای مذاکرات سازنده و حل مسائل بغرنج دانست. همچنین روزنامه «تا نئا» دیگر روزنامه مشهور آتن، کل صفحه اول خود را به سفر اردوغان به یونان اختصاص داد و کلمات “صلح، اژه، اقلیت، لوریون، قبرس و لوزان را به زبان ترکی درج کرده و از آنها به عنوان کلمات کلیدی شکل دهنده فصل نوین روابط دو کشور نام برد.

امیدواری اردوغان و برخی واقعیت های ژئوپولیتیک

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در نشست خبری مشترک در کنار نخست‌وزیر یونان اعلام کرد:«قصد داریم با انجام اقدامات مشترک، الگویی برای جهان باشیم. ما درباره دریای اژه و مدیترانه شرقی تبادل نظر کردیم و از وزرای خارجه خود خواستیم تا پیرامون این مسائل گفتگو کنند. بین ترکیه و یونان هیچ مشکل غیرقابل حلی وجود ندارد. تنها کافی است که بر تصویر بزرگ تمرکز کنیم، نباید از آنهایی باشیم که می توانند از دریا بگذرند اما در برکه‌ غرق می ‌شوند».

اردوغان درباره قبرس نیز گفت: دست یافتن به راه‌ حلی عادلانه، دائمی و پایدار برای مسئله قبرس بر اساس واقعیت ‌های جزیره به نفع کل منطقه خواهد بود».

مرور اجمالی سخنان اردوغان، نشان دهنده این واقعیت است که او، تاکید ویژه ای بر مساله قبرس دارد. اتفاقاً این همان موضوعی است که با ادعای اردوغان یعنی عبارت «بین ترکیه و یونان هیچ مشکل غیرقابل حلی وجود ندارد»، در تضاد کامل است. چرا؟

به این دلایل:

الف) ترکیه در مورد جزیره قبرس، اعتقاد راسخی به ضرورت به رسمیت شناخته شدن دولت «جمهوری ترک قبرس شمالی» دارد. ترکیه در این پرنده، حامی و پشتیبان بخش ترک نشین جزیره قبرس است و در 5 دهه گذشته، میلیاردها دلار برای چنین هدفی هزینه کرده است. اما یونان، در طرف مقابل است و از بخش روم نشین جزیره یعنی بخش یونانی قبرس حمایت می کند. بنابر این یونان و ترکیه در این ماجرا، دارای تضاد منافع عمیق و پایدار هستند.

ب) بخش روم نشین یا جنوب جزیره قبرس، عضو اتحادیه اروپا است و به عنوان یک دولت رسمی از سوی سازمان ملل و کشورهای جهان، اعتبار کامل دارد. اما دولت قبرس ترک را فقط آنکارا به رسمیت می شناسد. چنین چیزی به این معنا است که یونان، تنها زمانی می تواند بخش ترک نشین را به رسمیت بشناسد که بخواهد یک تنه در برابر تمام اتحادیه اروپا بایستد و منافع ملی خود را نادیده بگیرد!

البته در کنار «سنگ بزرگ قبرس» اختلافات دیگری نیز بر سر راه روابط آنکارا – آتن وجود دارد که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:

1.ریشه دار بودن فعالیت بسیاری از مهره های پ.ک.ک در خاک یونان به خاطر روابط قدیمی با احزاب چپ یونانی.

2.حضور مخفیانه برخی از اعضای فراری شبکه فتح الله گولن در یونان.

3.اختلافات مرزی دریایی بر سر جزایر که دارای ابعاد فنی و حقوقی پیچیده است.

4.همکاری مخفیانه یونان با رژیم صهیونیستی به منظور مهار قدرت ترکیه در مدیترانه.

5.فعالیت جدی لابی یونان در کنگره و سنای آمریکا به منظور تداوم تحریم تسلیحاتی ترکیه و عدم فروش جنگنده های اف 16 به آنکارا.

حالا سوال اینجاست: آیا با وجود لیست دور و دراز اختلافات و تنش ها، اردوغان واقعاً به دنبال آن است که معضلات کنار نهاده شوند؟ پاسخ منفی است.

بدون شک، تیم اردوغان، درک واضح و روشنی از اختلافات عمیق و پایدار بین ترکیه و یونان دارد. اما امیدوار است که با یک نگرش تاکتیکی و عملگرایانه، دست کم به صورت موقت، راهی پیدا کند تا با کاستن از میزان اختلاف و تنش با یونان، به طور تدریجی، اختلافات با اتحادیه اروپا را نیز کم کند و مسیر برای استفاده ترکیه از امتیازات اتحادیه گمرکی هموار شود و در مورد صدور ویزا نیز، با ترک ها سخت گیری نشود.

واضح است که چنین چیزی به معنی پایان اختلافات و امیدوار شدن به عضویت در اتحادیه نیست و صرفاً برخی امتیازات موقتی و نسبی را به دنبال می آورد.

در پایان باید گفت، اختلافات عمیق و تاریخی بین یونان و ترکیه، بخشی از معضلات مهم حوزه سیاست خارجی ترکیه به شمار می آیند و شواهد نشان دهنده این است که حتی در صورتی که حزب عدالت و توسعه از قدرت کنار برود، باز هم اختلافات مرزی پیچیده ای بین آنکارا و آتن وجود دارد که گذار از آنها دشوار و زمان بر خواهد بود.

انتهای پیام/