نیروگاه‌ها چقدر در آلودگی هوا نقش دارند؟

به‌گزارش ایسنا، از بین ۱۴۱ نیروگاه بزرگ کشور تنها ۱۶ نیروگاه قابلیت و امکان مصرف سوخت مازوت دارند و از سوی دیگر هیچکدام از نیروگاه‌های فعال استان تهران و دیگر کلانشهرها مازوت مصرف نمی‌کنند؛ همچنین در کل کشور فقط ۱۶ نیروگاه بخاری وجود دارد و بقیه نیروگاه‌ها گازی و سیکل ترکیبی هستند که اساساً امکان مصرف مازوت را ندارند. از بین این ۱۶ نیروگاه نیز مخزن سوخت دو نیروگاه بعثت و اصفهان سال‌هاست پلمب و از دسترس استفاده خارج است.

آنطور که ساناز جعفرزاده – مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی به ایسنا گفته از ابتدای سال تاکنون هیچ یک از نیروگاه‌های داخل کلان‌شهرهای کشور از مازوت استفاده نکرده‌اند. ولی هم‌اکنون شاهد آلودگی شدید هوای شهرهایی همچون تهران و اصفهان هستیم،  عدم شناسایی درست بخش‌های اثرگذار اصلی در این حوزه موجب اتخاذ راهکارهایی برای برون‌رفت از این وضعیت خواهد شد که اثرگذاری مناسبی نخواهد داشت.

وی  با تاکید بر اینکه هم اکنون هیچ نیروگاهی در تهران از مازوت استفاده نمی‌کند و حدود ۱۰ درصد نیروگاه‌های کشور امکان استفاده از سوخت مازوت را دارند و نیروگاه‌ها در مراکز پر جمعیت از سوخت گاز و یا گازوییل استفاده می کنند، گفت: با توجه به اینکه ۹۰ درصد تولید برق کشور توسط نیروگاه‌های حرارتی تامین می‌شود، پیش بینی ذخیره‌سازی سوخت زمستان این نیروگاه‌ها از قبل انجام شده و با صرفه‌جویی مشترکان در مصرف برق و گاز مشکلی در تامین برق وجود نخواهد داشت.

شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران نیز درباره توزیع و مصرف مازوت در نیروگاه‌ها موضع‌گیری و اعلام کرد: استدلالی مبنی بر غیر استاندارد بودن سوخت‌های تولیدی در کشور وجود ندارد.

شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران اعلام کرده که در این زمینه تنها تامین‌کننده سوخت جایگزین است تا در شرایط قطعی گاز تامین پایدار برق به مخاطره نیفتد. این سوخت جایگزین بر اساس قانون شامل نفت‌گاز و نفت کوره می‌شود و همواره تلاش شده تا نفت‌گاز (گازوئیل) سوخت اصلی باشد و نفت کوره (مازوت) تنها در شرایط اضطرار مورد استفاده قرار گیرد.

باید به این موضوع نیز توجه داشت که  مصرف اصلی سوخت نیروگاه‌های کشور گاز است و گاز به عنوان سوختی پاک و بدون آلاینده در دنیا شناخته می شود اما نیروگاه‌ها در فصل زمستان با کمبود سوخت گاز به دلیل اولویت مصرف خانگی، مجبور به استفاده از گازوئیل به عنوان سوخت دوم می‌شوند.

این سوخت دوم نه تنها به نیروگاه‌ها بلکه به همه صنایع نیز تعلق می گیرد، اما به دلیل کمبود سوخت دوم نیز نیروگاه‌ها و صنایع مدت کوتاهی مجبور به مصرف مازوت هستند که درصد بالای گوگرد موجود در مازوت باعث می شود این فراورده نقش بسزایی در آلایندگی داشته باشد و هزینه گوگردزدایی از فراورده هم که باید از مبدا یعنی پالایشگاه‌ها صورت بگیرد نیز انجام نمی شود و بدین ترتیب مازوت به عنوان سوختی مخرب و متهم ردیف اول آلایندگی هوا محسوب می شود.   

اما همانطور نکته مهم تر این است که از بین کل صنایع و مجتمع‌های صنعتی که همزمان با نیروگاه‌ها در حال سوزاندن سوخت‌های قابل دسترس پالایشگاه‌های کشور هستند، ۱۰ درصد نیروگاه‌های کل کشور مازوت‌سوز هستند و به اعتقاد کارشناسان محیط زیست، جرم مولکولی و ضریب نهایی بازده گوگرد موجود در مازوت تا ۵ کیلومتر تاثیرگذار است و با این تحلیل کارشناسی باید گفت که نیروگاه‌های موجود در کشور که در حال حاضر امکان مصرف مازوت دارند، بیش از ۵ کیلومتر تا نزدیکترین شهر فاصله دارند.

 براساس ترازنامه انرژی ۸۰ درصد ذرات معلق تولیدشده در کشور مربوط به بخش حمل‌ونقل بوده، سهم بخش نیروگاهی در تولید ذرات معلق حدود هفت درصد است، براساس گزارش سیاهه انتشار سازمان حفاظت محیط زیست درباره سهم منابع ثابت و متحرک در آلایندگی هوا نیز مشخص شده که در شهر تهران سهم منابع متحرک در آلودگی هوا ۵۹ درصد، در تبریز ۵۷ درصد، در اهواز ۷۲ و در اراک ۵۰ درصد بوده است.

ترازنامه انرژی کشور سهم هر بخش در تولید ذرات معلق را براساس حوزه مصرف انرژی و نوع سوخت مشخص کرده است که طبق اطلاعات این ترازنامه سهم سوخت مازوت در تولید ذرات معلق ۱.۹ درصد بوده و این رقم در حالی است که سهم گازوئیل در تولید ذرات معلق که عمدتا نیز در بخش حمل‌ونقل استفاده می‌شود، حدود ۷۶ درصد است.

براساس تقسیم‌بندی حوزه مصرف‌کنندگان انرژی نیز سهم حوزه حمل و نقل در تولید ذرات معلق ۸۰ درصد و سهم بخش نیروگاهی فارغ از هر نوع سوخت مصرفی تنها هفت درصد است، با این وجود امسال به‌ میزان مصرف مازوت نیروگاه‌های حرارتی نسبت به سال گذشته در زمان مشابه  ۲۹ درصد کاهش یافته، این میزان مصرف نیز در نیروگاه‌های خارج از کلانشهرها و بافت شهری و بدون تاثیر روی سکونتگاه‌های پذیرنده آلودگی اتفاق افتاده است.

درواقع تنها نمی‌توان یک منبع و آن هم نیروگاه‌ها را دلیل اصلی آلایندگی شهرها برشمرد. استفاده از سوخت و منشأ آلایندگی در دیگر حوزه‌ها به ویژه خودرو و سیستم حمل و نقل نیز وجود دارد که می‌تواند دلیل بارزی بر آلودگی شهرها باشد. اینکه در ابتدای سال و در شرایط آب و هوایی بهار و تابستان نیز شهرها آلایندگی را تجربه می‌کنند این موضوع به دیگر عامل یعنی سوخت خودروها بویژه در سیستم حمل و نقل شهری نیز ناشی می‌شود.

نیمی از خودروهای سبک و سنگین در کشور به دلیل غیراستاندارد بودن و یا بعضا فرسوده بودن، گازهای آلاینده‌ای را ناشی از سوختن در فضا منتشر می کنند که در صورت  وزش باد و جابه‌جایی هوا، آلایندگی کمتری به ثبت می‌رسانند اما با شروع روزهای سرد سال به دلیل حاکمیت پدیده اینورژن (وارونگی هوا) این جابه‌جایی کمتر بوده و شاخص آلایندگی از مرز ناسالم نیز عبور می‌کند.

نیاز مصرف برق کشور در زمستان نصف ظرفیت منصوبه صنعت برق است که این امکان را فراهم می‌کند واحدهایی که راندمان کمتری دارند یا ملاحظات زیست محیطی در مورد آن‌ها وجود دارد، در این فصل برنامه تعمیرات داشته باشند و برای پیک مصرف سال آینده آماده شوند با این حال لازم است دولت عزم جدی برای از رده خارج کردن نیروگاه‌های قدیمی و جایگزینی آن‌ها با نیروگاه‌های سیکل ترکیبی داشته باشد.

انتهای پیام