چالش دفاعی آنکارا، آیا ترکیه جنگنده دست دوم می‌خرد؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، بسیاری از جنگنده های نیروی هوایی ارتش ترکیه منسوخ و زمینگیر شده اند و این کشور عضو ناتو، برای خرید جنگنده جدید، با موانع و چالش های عمده ای روبروست. طوری که حتی حاضر است جت جنگنده تولیدی اروپا را هم خریداری کند، اما برای نهایی شدن این معامله نیز، با مانع و مشکل روبرو شده است.

رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه، چند روز پیش آشکارا اعلام کرد که هنوز در مورد خرید جنگنده اف 16 از آمریکا، پاسخ روشنی دریافت نکرده است.

او در سفر به آلمان نیز در قابل گلایه همین حرف را زده بود. در همین حال، ژنرال یاشار گولر وزیر دفاع ترکیه نیز گفته است، ترکیه مایل به خرید اف 16 از آمریکا است. اما از آنجایی که هنوز پاسخی دریافت نشده، موضوع خرید جنگنده اروپایی نیز مطرح شده است.

جت جنگنده یوروفایتر یک هواپیمای کنسرسیوم اروپایی است که توسط انگلیس، آلمان، اسپانیا و ایتالیا تولید می شود. بنابراین اجماع کامل و تایید این چهار کشور برای فروش جنگنده مزبور به کشورهای دیگر،  الزامی است.

یاشار گولر اعلام کرده که فعلاً انگلیس و اسپانیا از این فروش حمایت می کنند و این کشورها برای متقاعد کردن آلمان تلاش می کنند. اما راضی کردن آلمان کار سختی است و عربستان سعودی هم نتوانسته از این کشور جنگنده بخرد.

با وجود فشارهای مختلف و تلاش  لابی سعودی، شولز صدر اعظم آلمان اعلام کرده که فروش به عربستان سعودی در آینده نزدیک انجام نخواهد شد.

ترکیه با انگلیس همکاری دفاعی خوبی در زمینه هوانوردی دارد و با اسپانیا نیز در زمینه تبادل دانش فنی مهندسی سکوهای دریایی روابط نزدیکی دارد و انتظار می رود که این همکاری، اثر مثبت بگذارد، اما با توجه به رویکرد آلمان، این قرارداد به سرعت منعقد نخواهد شد.

نیاز ترکیه و ناز آمریکا

مقامات دولت اردوغان، بارها اعلام کرده اند که به خاطر موقعیت ژئوپولیتیک ترکیه و اختلافات مرتبط با یونان و تحولات شرق مدیترانه، نیاز فزاینده ای به خرید هواپیمای جنگنده وجود دارد، اما آمریکا، حاضر نیست به ترکیه هواپیما بفروشد و با وجود مذاکرات بسیار، کنگره آمریکا هنوز هم معتقد است که فروش جنگنده به ترکیه، یک خطای راهبردی است و باید از چنین معامله ای پرهیز شود.

به همین خاطر، این روزها در محافل سیاسی و خبری ترکیه، مطالب و اظهارنظرهای فراوانی در مورد روابط آنکارا – واشنگتن مطرح و منتشر می شود.

یکی از مهمترین این دیدگاه ها، اشاره به این واقعیت عینی است که اگر چه ترکیه خود را عضو پیمان نظامی ناتو و متفق آمریکا و اروپا می داند، اما طرف مقابل چنین نگرشی ندارد و بسیاری از سناتورهای آمریکایی، آشکارا اعلام کرده اند که از دید آنها، ترکیه یک متفق قابل اعتماد نیست و نمی تواند تامین کننده و محافظ منافع مشترک ناتو باشد.

کوتاه آمدن از اف 35 و تمنای اف 16 و یوروفایتر

ترکیه در سال 2000 میلادی، به عنوان یکی از شرکای ساخت و خریداران جنگنده اف 35 به شکلی مغرورانه، پیشنهاد شراکت در ساخت جت جنگنده اروپایی را رد کرد، اما حالا برای خرید همان جنگنده، دست به دامن آلمان شده است.

چه شد که ترکیه از سطح کشوری که قرار بود یکی از 3 تحویل گیرنده نخست جنگنده پیشرفته اف 35 لاکهید مارتین باشد، حالا تبدیل به کنشگری شده که نه تنها از خرید اف 35 و اف 16 محروم شده، بلکه حتی ممکن است گزینه ای همچون خرید هواپیمای جنگنده دست دوم را نیز در دستور کار قرار دهد؟

چرا زودتر به فکر مقامات آنکارا نرسید که در طرح تولید فانتوم اروپایی نیز شریک شوند و همه تخم مرغ های خود را در سبد آمریکا نگذارند؟

رفعت اونجل از محققین دانشگاه فنی خاورمیانه در ترکیه و از متخصصین استراتژی هسته ای، تسلیحات و سیاست های دفاعی در پاسخ به این سوال می گوید: «دلایل مختلفی وجود دارد که چرا یوروفایتر تا به امروز، گزینه اصلی خرید جنگنده برای نیروی هوایی ترکیه نبوده است. زمانی که در اوایل آغاز قرن 21 چند کشور اروپایی، قدم در راه تولید مشترک جنگنده نهادند، از ترکیه نیز دعوت کردند که شریک طرح باشد. اما آنکارا این دعوت را به راحتی و با اطمینان خاطر رد کرد. چرا که به دلیل همکاری دفاعی طولانی مدت با واشنگتن و شریک بودن در طرح F-35 خود را از شراکت در تولید یک جنگنده سطح پایین تر، بی نیاز می دید. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که  نیروی هوایی ترکیه نزدیک به چهل سال تجربه استفاده از جنگنده کلاسیک F-16 دارد و اغلب جنگنده های ما، متشکل از اسکادران های اف 16 بوده و همواره خرید این هواپیماهای جنگی از ایالات متحده را در اولویت قرار داده است».

متخصص دفاعی ترکیه در ادامه می نویسد: «ترکیه در اکتبر 2021 میلادی درخواستی شامل سفارش 40 فروند جنگنده اف 16 از نوع Block 70/72 و 80 کیت مدرنیزاسیون به آمریکا ارسال کرد و از مقامات پنتاگون خواسته شد، هر چه سریع تر به این درخواست پاسخ داده شود. اما حالا پس از سپری شدن مدت  زمانی طولانی، هیچ پیشرفت مشهودی حاصل نشده است. با آن که رابرت منندز، رئیس سابق کمیته روابط خارجی سنای آمریکا، به عنوان اصلی ترین مخالف ترکیه، پست خود را به اتهام فساد از دست داد، باز هم وضعیت ما تغییر نکرد. همچنان که می دانیم، در جریان حمله روسیه به اوکراین، یک بار دیگر توان ترکیه برای ناتو مشخص شد و نقش سازنده ترکیه در طول جنگ، دولت بایدن را به حمایت از فروش اف 16 به آنکارا تشویق کرد. با این حال، تداوم مشکلات مختلف در روابط ترکیه و آمریکا مانع پیشرفت می‌شود».

متخصص دفاعی ترکیه، بدون آن که اشاره ای به چند و چون دلایل واقعی تمایل ترکیه به خرید اف 16 کند، به طور مستقیم سراغ این موضوع رفته که از سال 1980 میلادی و دوران کودتای ژنرال کنعان اورن، ترکیه همیشه دوستدار اف 16 بوده است!

اما واقعیت این است که تصمیم دولت اردوغان برای سفارش خرید اف 16 در سال 2021 میلادی، با هدایت تیمی از مشاورین لابی گر آمریکایی صورت گرفت.

آنان به ژنرال خلوصی آکار وزیر وقت دفاع ملی ترکیه توصیه کردند: «حالا که به خاطر خرید سامانه موشکی اس 400 از روسیه، از خرید اف 35 محروم شده اید و شما را از لیست خریداران و تولیدکنندگان بیرون انداخته اند، بهتر است به جای درخواست بازگرداندن پول جنگنده های نسل پنجم، به خرید اف 16 راضی شوید. چیزی از این بهتر گیرتان نمی آید!»

چنین شد که تیم اردوغان تصمیم گرفت اف 16 بخرد و ورود جنگنده های صفر کیلومتر اف 16 به ترکیه، قبل از انتخابات 2023 میلادی صورت بگیرد و حزب عدالت و توسعه نیز از چنین معامله ای نهایت استفاده سیاسی را ببرد.

اما چنین نشد و گروهی از لابی گران یونانی و ارمنی، کاری کردند که بسیاری از اعضای کنگره آمریکا، فروش جنگنده اف 16 به ترکیه را به عنوان تهدید منافع ملی آمریکا و متحدانش، ارزیابی کنند.

سناریوی مطلوب ترکیه کدام است؟

ارزیابی تحولات دو سال اخیر، نشان دهنده این است که ترکیه تا حد قابل توجهی، از خرید جنگنده اف 16 از آمریکا، نومید شده است. با این حال، گهگاه، باز هم رویای قدیمی خود را مطرح می کند.

در واقع، رویای مطلوب ترکیه، این است که 40 فروند اف 16 از آمریکا بخرد و 25 فروند فانتوم اروپایی؛ اما ظاهراً اقناع آلمان نیز، آسان تر از اقناع آمریکا نیست.

بنابراین سناریوی احتمالی دیگر، این است که ترکیه، خرید جنگنده دست دوم از کشورهای دیگر را روی میز بگذارد. اما خرید سوخوی روسی برای تسلیح و تجهیز نیروی هوایی ترکیه، گزینه ای است که پیامدهای سیاسی جدیدی برای ترکیه خواهد داشت و دست کم در شرایط کنونی، اردوغان نمی خواهد یک بار دیگر، ریسک بزرگی همچون خرید سامانه اس 400 را تکرار کند.

انتهای پیام/