آیین «یلدا» یا «شو چله» در خراسان‌جنوبی

خبرگزاری فارس- خراسان جنوبی؛ آخرین شب ازفصل پاییزیا به عبارتی شب اول دی ماه هرسال معروف به شب چله و به قول امروزی ها شب یلدا است.

از گذشته های بسیار دور ایرانیان در این شب مراسمی برگزارمی کردند. آیین های شب چله در هریک از شهرهای کشورمان ممکن است متفاوت باشد اما وجه مشترک مراسم این شب در کل ایران، دورهمی های فامیلی و حضور در خانه بزرگترها زیرکرسی و دید بازدیدها، برگزاری جشن های ازدواج و عروسی و در یک کلام صله رحم و احترام به والدین و بزرگترهای خاندان است که مورد تأکید دین مبین اسلام نیز است.

در شهرستان فردوس هم در شب چله از قدیم مراسم و آیین های مشابه با سراسر کشور و البته با مختصری تفاوت برگزار می شده و هم اکنون هم کم و بیش همان رسم و آداب گذشته دربین مردم و به خصوص قدیمی ترها جریان دارد.

علاوه بردید و بازدید ها،کف زنی، پروار کشی،قورمه خوری، آجیل خوری و بردن هدیه برای عروس خانم ها و جشن و شادمانی از جمله آیین های شب چله است که از گذشته های دور درفردوس مرسوم بوده است.

برای اطلاع جوانترها باید گفت  که چله بزرگ از اول دی ماه شروع و تا دهم بهمن ماه به مدت ۴۰ روز است و چله کوچک نیز از دهم بهمن ماه تا پایان بهمن ماه به مدت ۲۰ روز است و اینکه گفته می شود شب چله بلند ترین و طولانی ترین شب سال است حرف درستی است اما تفاوتش با شب قبل درحد دو دقیقه است.

 

پروار کشان

 جشن پروار کشی و قورمه خوری در گذشته مرسوم بوده اما گرانی افسارگسیخته گوشت حسرت قُورمه خوردن  را به دل خیلی ها گذاشته است پولدارها اگر بخواهند به روال قدیم پروارکشی کنند برای  درست کردن قرمه باید یک بره نرینه را خریداری و ذبح کنند و گوشت هایش را قورمه کنند و قورمه ها را در دیگ ریگی (چدنی) تفت بدهند و سپس نان‌های محلی را با روغن های داغ آغشته و با قورمه های سرخ شده نوش جان کنند البته قورمه خوری برای خانواده به تنهایی دلچسب نیست و بهتراست افراد دیگری را هم از قوم وخویش ها دعوت کنند و مقداری هم برای یکی دو خانواده نیازمند ببرند تا ازپرخوری آسیب نبینند.

 

کف زنی

کف زنی ازدیگر مراسمی است که درشب چله اجرا می شود .لازمه آن ،خرید چند تکه بیخ (چوبک) ویک تغار (ظرف سفالی بزرگ) و مقداری شیره انگور است که با یک دسته گز (چند شاخه نازک بوته گز) پس از جوشاندن بیخ ها و خنک شدن،آنقدر زده می شود تا کف سفید رنگ آن سفت شود و بعد مقداری شیره انگور یا شکر به آن افزوده می شود و افراد خانواده و فامیل و وابستگان باهمدیگر میل می کنند.

البته برای اینکه همراه با جشن و سرور باشد قبل از اینکه شیره به آن افزوده شود افراد شوخ طبع مقداری از کف ها را بر سرو صورت یکدیگر می مالند و شادی می کنند.کف زنی هزینه چندانی ندارد و همه خانواده ها از عهده هزینه آن بر می آیند.

سفره یلدای

 

شب چله ای عروس

مورد بعدی هدیه برای عروس خانم ها است که خانواده هایی که برای پسرشان نامزد انتخاب کرده اند و مراسم عقد هم برگزار شده باید سرکیسه را شل کنند و بسته به توان خود از طلا گرفته تا البسه وانواع آجیل ومیوه، به خصوص هندوانه و مهمتر از همه با بسته بندی های شکیل و تزیین آجیل ها، این هدایا را در خانواده عروسشان، تقدیم عروس خانم کنند.  البته  طبیعی است که خانواده عروس خانم هم متقابلا به خرج بیفتند.

نکته مهم این است که همه مردم فردوس برای حفظ فرهنگ اصیل شب چله باید سعی کنند تا آیین های برگزاری شب چله به انحراف کشیده نشود و آداب و رسوم شهرهای بزرگ با هزینه های گزاف برمردم تحمیل نشود.

بایدتوجه داشت که خوبی و لذت شب چله به ساده و بدون تشریفات برگزار کردن آن است والا بیم آن می رود که هزینه های گزاف شب چله که در این دوره و زمانه مرسوم شده خاطره  تلخی را در اذهان مردم تداعی کند و کار به جایی برسد که با شنیدن نام چله، لرزه براندامشان بیفتد بنابراین ازتشریفات زائد باید پرهیز کرد و در حذف این تشریفات باید عروس خانم ها و آقا دامادها پیشگام شوند واجازه ندهند که والدینشان متحمل هزینه هایی همچون خرید طلاهای گران قیمت، انواع میوها و آجیل ها و به خصوص تزیین و میوه آرایی و… شوند.

پروار کشان

پایان و چند توصیه قرآنی

کلام آخراینکه حالا که قورمه ها، آجیل ها، میوه ها وکف بیخ ها را نوش جان کردید اطلاع داشته باشید که خداوند بعد ازهرخوردنی مأموریتی را کنار آن قرارداده و در چند جای قرآن که فرموده: «کُلوا» (بخورید) بلافاصله یک عملی را هم ازبندگانش خواسته است دریک عبارت پس از«کُلوا» عبارت اَنفقوا آمده یعنی بخورید وانفاق کنید، دریک جا پس ازخوردن، خواسته است عمل صالح انجام دهید و در آیه ای دیگرفرموده، پس ازخوردن اسراف نکنید وبه زنبورعسل هم که فرموده «کُلی من کل الثمرات » یعنی شهد گل ها را بنوش، ازاو خواسته باید عسل بسازد، امید است که ماهم نسبت به انجام مأموریت ها پس از خوردن ها عمل کنیم.

پایان پیام/