یک دقیقه بیشتر در کنار هم؛ شبی از جنس مهربانی

خبرگزاری فارس، شیراز، راضیه نجار: از دور رفتارهایش را زیر نظر داشتم، چشمانش برقی زد و بسته را باز کرد، اول دستکش‌ها را پوشید و به بسته نگاهی انداخت و آن را درون پاکت کهنه‌ای که کنار تیرک چراغ‌برق خیابان بود گذاشت و به ادامه کارش مشغول شد‌.

کمی جلو رفتم و صدایش کردم، پسرجان! به سمتم برگشت و گفت چه رنگی؟ گفتم نرگس می‌خواهم. یک بسته گل نرگس خریدم و پرسیدم بسته یلدایی‌ات را باز نمی‌کنی؟! من از دور دیدم هدیه گرفتی! لبخندی زد و گفت شب در کنار خانواده‌ام…

گرچه شیراز را به بهار و اردیبهشت و عطر بهار نارنجش می‌شناسند، اما کافی است تا در برگ‌ریزان پاییز سری به باغ‌های معروف این شهر بزنی و در کوچه پس کوچه‌های قصردشت قدم بگذاری و صدای خش‌خش برگ‌ها را با گوش جان احساس کنی!

پاییز شیراز جلای دیگری دارد، رمز و رموز پاییز با رنگ‌های دلبرانه زرد و نارنجی، انارهای ترک خورده سرخ و ملس و خرمالوهای قصردشتی و بوی سرمست کننده نرگس حال و هوای دیگری به این فصل می‌دهد.

همه جا شلوغ است و پر رفت‌وآمد، میوه‌فروش‌ها بساط‌شان رونق بیشتری گرفته و آجیل و شیرینی فروش‌ها کسب و کارشان سکه شده، یکی نقل و نبات و پشمک می‌خرد و دیگری میوه‌های رنگارنگ.

هندوانه شب یلدا

یک دقیقه بیشتر کنارهم بودن

آخر یک دقیقه بیشتر کنار هم بودن ارزش دارد، این روزها که فضای مجازی و گوشی تلفن همراه فاصله بیشتری میان افراد ایجاد کرده فرصت کمتری برای دورهمی‌ها و شب‌نشینی‌ها فراهم است، رفت و آمدها رنگ باخته و برخی سنت‌ها دارد به فراموشی سپرده می‌شود و شب یلدا در واپسین روز پاییز گرمای محبت را در روزهای سرد پاییز و زمستان نوید می‌دهد، نوید روشنی خورشید و روزهایی که دقیقه به دقیقه بلندتر خواهند شد.

شب یلدا یا شب چلّه یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است که در ۹ آذر ۱۴۰۱ ثبت میراث جهانی شده‌ است.

در این جشن، طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها در نیم‌کرهٔ شمالی، که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته می‌شود و اساسا شب چله به میان غروب آفتاب ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در ۱ دی (نخستین روز زمستان) گفته می‌شود.

از شاهنامه‌خوانی تا تفال به خواجه اهل راز

برای شیرازی‌ها در شب یلدا علاوه بر شاهنامه‌خوانی که در جای جای کشورمان رسمی دیرینه است، تفال به حافظ شیرازی جایگاه خاصی دارد.

خانواده‌های ایرانی معمولاً در این شب، انواع میوه‌ها که رایج‌تر از همه هندوانه و انار است را مهیا کرده و دور هم میل می‌کنند.

شب یلدا در گاه‌شماری ایرانیان باستان از سال ۵۰۲ پیش از میلاد در زمان داریوش یکم به تقویم رسمی ایرانیان باستان راه یافت.

 چله و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است‌و مردم روزگاران دور و گذشته، که کشاورزی، بنیان زندگی آنان را تشکیل می‌داد و در طول سال با سپری شدن فصل‌ها و تضادهای طبیعی خوی داشتند، بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند.

مردم در جغرافیای ایران به‌ویژه در حوزه تمدن زاگرس بیش از سه هزار سال پیش با پدیده‌های خورشیدی مانند بزرگ‌ترین شب- بزرگ‌ترین روز – اعتدال بهاری و اعتدال پاییزی آشنا بودند و از یک دوره ای این ایام ویژه یا پدیده خورشیدی جنبه تقدس و دینی به خود گرفته‌ است.

مردم به‌ویژه در تمدن زاگرس در دوره یکجانشینی (شهرنشینی) متوجه شدند که در بعضی ایام و فصول روزها بسیار بلند می‌شود و در نتیجه در آن روزها، از روشنی و نور خورشید بیشتر می‌توانستند استفاده کنند.

این اعتقاد پدید آمد که نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موافق بوده و با تاریکی و ظلمت شب در نبرد و کشمکش هستند.

مردم دوران باستان و از جمله اقوام آریایی، از هند و ایرانی – هند و اروپایی دریافتند که کوتاه‌ترین روزها، آخرین روز پاییز و شب اول زمستان است و بلافاصله پس از آن روزها به تدریج بلندتر و شب‌ها کوتاهتر می‌شوند، از همین رو آن را شب زایش خورشید(مهر) نامیده و آن را آغاز سال قرار دادند کریسمس مسیحیان نیز ریشه در همین اعتقاد دارد.

حالا این سنت در روزگار کنونی رنگ و بوی دیگری گرفته است و عطر محبت می‌پراکند.

بسته‌های اهدایی یلدا

گروه‌های جهادی بسیج و سپاه که در همه مناسبت‌ها به یاد افراد بی‌بضاعت هستند چند سالی است در مناسبت یلدا هم سفره مهربانی می‌گسترانند و محرومان را هم در شب یلدا دور هم جمع می‌کنند.

انها با برگزاری بدنامه‌های مختلف معنویت را چاشنی این جشن و سنت کهن می‌کنند تا عطر و بوی متفاوتی را در این شب رقم بزنند.

 

یلدای شهدایی

 

شاید جیب خالی دل و دماغی برای با هم بودن‌ها باقی نگذارد اما همین اقدامات زیبا علاوه بر زنده نگه داشتن این سنت‌ها امید و انگیزه‌ای هم به مردم بی بضاعت می‌بخشد و آن را هم در کانون گرم خانواده گرد هم جمع می‌کند.

بدون شک تهیه یک بسته کوچک میوه و اجیل به تنهایی هزینه چندانی برای افراد پردرامد ندارد اما می‌تواند شادی‌بخش و امیدآفرین یک خانواده باشد.

انار  شب یلدا

شبی به دور از تجمل

در میان این هیاهو اما برخی تجملات را ترویج می‌کنند و با هزینه‌های آنچنانی و انتشار عکس‌های لاکچری در شبکه‌های اجتماعی اصل این سنت اصیل و دیرینه را به حاشیه می‌برند.

درحالی که برای باهم بودن و مهربانی کردن نیازی به تجمل و تشریفات و هزینه‌های آنچنانی نیست.

پایان پیام/ن