مرثیه‌ای برای یک کارخانه تاریخی ایران که اسیر اختلافات شد/ کلاف سرگم "ریسباف اصفهان" کجاست؟

به گزارش وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از اصفهان، کارخانه ریسباف، دومین کارخانه ریسندگی اصفهان است که در سال 1311 راه‌اندازی و در سال 1381 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید، این کارخانه تحت مالکیت بانک ملی ایران بوده و به دلیل کشمکش‌های بین بانک ملی و سازمان میراث فرهنگی در وضعیت بلاتکلیف قرار گرفت.

این مجموعه تاریخی با بیش از 74 هزار مترمربع وسعت بیش از 90 سال قدمت در حالی‌که بیش از 48 هزار مترمربع بنای تاریخی در آن واقع‌ شده، متأسفانه در حال تخریب تدریجی است.

ماجرای کارخانه ریسباف و واگذاری آن چند سالی است که مهمان صفحه‌های رسانه‌ها شده، بعضی وقت‌ها پررنگ‌تر و بعضی وقت‌ها از کمرنگی دیده نمی‌شود و در حال خاک خوردن بود و تا مادامی که به یاد داریم هربار درگیر گیرودار تعیین تکلیف از سوی چند سازمان ذی‌نفع و متولی بوده است.

با مرور تاریخی بر سرگذشت این اثر ارزشمند تاریخی، موضوع تغییر کاربری این کارخانه قدیمی به موزه تاکنون 5 استاندار را به خود دیده است، نخستین ‌بار در دولت نهم استاندار وقت اصفهان اعلام کرد قصد خرید کارخانه و تبدیل آن به موزه بزرگ اصفهان را داشت اما به نظر می‌رسد در نهایت توافقی با یکی از بانک‌ها حاصل نشد تا این اتفاق عملیاتی شود. حتی شهردار وقت اصفهان در تاریخ 6 آذر 93 اعلام کرد که شهرداری برای احداث موزه صنایع دستی در کارخانه ریسباف در سال جاری بودجه‌ای تعیین کرده اما به دلیل پیشنهادی از سوی وزارت راه و شهرسازی در این ارتباط فعالیت خود را متوقف کرد.

رفت‌وآمد رسانه‌ای کارخانه ریسباف ادامه داشت و هر از گاهی صحبت از این بنای تاریخی از سوی مسئولان به میان می‌آمد تا آنکه در دی 95 قرارداد واگذاری کارخانه ریسباف اصفهان از سوی یکی از بانک‌ها به وزارت راه و شهرسازی با حضور آخوندی وزیر وقت راه و شهرسازی، زرگرپور، استاندار وقت اصفهان و مدیرعامل یکی از بانک امضا شد تا واگذاری این کارخانه و اجرای عملیات تغییر کاربری و تبدیل آن به موزه در شکل رسمی به حرکت خود ادامه دهد. اکنون از ثبت این امضاء سال‌ها‌ست که می‌گذرد ….

مالک بانکی کارخانه ریسباف باید درباره کاربری آن تصمیم بگیرد

با توجه به آنکه یکی از محورهای این تعیین تکلیف‌ها به اداره کل راه‌وشهرسازی باز می‌گردد، علیرضا قاری‌قرآن، مدیرکل راه‌وشهرسازی استان اصفهان در سال 1399 درباره دلیل عدم تحویل این کارخانه این گونه پاسخ داد: موانع در مورد مباحث حقوقی و قراردادی است، شرکت بازآفرینی خریدار اینجا بوده کاری به اداره‌کل هم ندارد اما گویا موضوع تحویل هنوز به انجام نرسیده است. فعلاً مالکیت کارخانه در اختیار یکی از بانک‌ها است و این بانک باید در مورد آن پاسخگو باشد. اگر چه یک سری معامله و تعهدات در این زمینه انجام شده اما قرارداد هنوز نهایی نشده است.

وی تصریح کرد: موضوع اصلی مباحث حقوقی بین طرفین است. بخشی از تعهدات انجام نشده و منجر به تحول و تغییر نشده است. تعهدات باید انجام شود و اگر شرکت اینجا را به صورت قطعی خریداری کند، قاعدتاً محوریت استان می‌شود و در اختیار اداره‌کل قرار می‌گیرد. 

مدیرکل راه‌وشهرسازی استان اصفهان درباره تعریف کاربری و تبدیل کارخانه به موزه گفت: کاربری به مالک برمی‌گردد و او باید در این زمینه تصمیم بگیرد. البته هنوز تصمیمی انجام نشده چون مالکیت نداشته است. قبل از هر تصمیمی باید مالکیتش مشخص شود زیرا در حال حاضر مالک کارخانه ریسباف یکی از بانک‌ها است و این بانک می‌تواند هر تصمیمی بگیرد، بنابراین اگر مالک تغییر کرد، هر اتفاق با تصمیم مالک صورت می‌گیرد.

تعلل‌های تصمیم‌گیری کارخانه ریسباف کارش به مدیریت استان کشید 

اما سیدرضا مرتضوی، استاندار اصفهان در شهریور 1401با اشاره به اهمیت تغییر کاربری کارخانه ریسباف و تبدیل آن به موزه در طرح تفصیلی شهر اصفهان اظهار داشت: پیش از این مذاکراتی برای ایجاد یک موزه در حد و اندازه‌های شهر اصفهان انجام شده اما از طرفی پیشنهاداتی مبنی بر راه‌اندازی کارخانه نوآوری در اصفهان مطرح است.

استاندار اصفهان کارخانه ریسباف را مزیت خوبی برای استان اصفهان در قالب موزه می‌داند و می‌گوید: شهرداری اصفهان با استفاده از ظرفیت مشاور، طرح اولیه موزه فاخر شهر و استان اصفهان را در مساحت 75 هزار متری کارخانه ریسباف تنظیم و آماده کند.

استاندار اصفهان با بیان اینکه زمین این کارخانه بیش از 6 هکتار است و مالکیت این زمین در اختیار بانک ملی قرار داشت، افزود: از سال‌های گذشته تلاش‌های بسیاری در استان شده بود تا این کارخانه به موزه اصفهان تبدیل شود و این موضوع توسط استانداران قبلی نیز پیگیری شده بود.

او همچنین عدم توافقات لازم بین سازمان‌ها و مجموعه‌های ذی‌ربط را عامل محقق نشدن اهداف عالیه در این بنای تاریخی می‌داند که در این باره می‌گوید: متاسفانه این تعلل‌ها باعث شد تا بخشی از مجموعه نیز دچار خسارت‌هایی شود اما در نهایت با پیگیری‌های مدیریت استان و پشتیبانی تعدادی از نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی و معاونان رئیس جمهور و مساعدت تعدادی از دستگاه‌ها و با برگزاری جلسات مکرر و مستمر در نهاد ریاست‌ جمهوری، موضوع تبدیل کارخانه ریسباف به موزه اصفهان در کمیسیون حقوقی و قضایی هیئت دولت مطرح و مورد پیگیری قرار گرفت.

وی اضافه کرد: در این راستا جلسات کارشناسی با حضور نمایندگان میراث فرهنگی، استانداری اصفهان، معاونین وزارت و تعدادی از نمایندگان مجلس برگزار شد و این موضوع در نهاد ریاست جمهوری به تصویب رسید که براساس این مصوبه حق بهره‌برداری زمین کارخانه، از وزارت اقتصاد به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی جهت احداث موزه بزرگ اصفهان واگذار شد.

قول مساعد وزیر برای تعیین تکلیف کارخانه تاریخی ریسباف

در بازدیدی که عزت الله ضرغامی، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به همراه هیئت همراه در آذرماه 1402 از کارخانه تاریخی ریسباف داشت، او قول مساعد برای همکاری‌های لازم جهت تعیین تکلیف وضعیت این کارخانه تاریخی داد.

حالا پس از قول وزیر بیشتر گمان به آن می‌رود که تعیین وضعیت این کارخانه تاریخی سرعت بخشیده شده و این مجموعه تاریخی را بیش از پیش به آینده که همه سازمان‌های ذی‌نفع آن را موزه می‌نامند نزدیک شده است.

کارخانه ریسباف رسما تحویل میراث فرهنگی اصفهان شد

اکنون به تازگی مهران زینلیان، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان در 27 آذر ماه 1402 از این کارخانه تاریخی تازه‌ترین اخبار را می‌دهد و می‌گوید: در راستای اجرای مصوبه هیئت وزیران و شورای تأمین استان اصفهان در خصوص واگذاری کارخانه ریسباف که از اماکن تاریخی و میراث گردشگری استان و کشور محسوب می‌شود، پس از جلسات متعدد، جلسه‌ای در محل کارخانه با حضور نمایندگان اداره کل میراث فرهنگی، بانک ملی، فرماندار اصفهان و سایر دستگاه‌های مرتبط برگزار شد.

وی ادامه داد: طی صورت جلسه این نشست، کارخانه ریسباف رسماً به اداره کل میراث فرهنگی استان تحویل شد تا با مشارکت بخش‌های عمومی و خصوصی نسبت به مرمت، نگهداری و بهره‌برداری موزه منطقه اصفهان در این کارخانه اقدام شود.در این نشست تأکید شد در کوتاه‌ترین زمان ممکن درب این مجموعه بر روی مردم و علاقمندان بازگشایی شود.

هیچ سندی مبنی بر انتقال مالکیت ریسباف به میراث فرهنگی صادر نشده است 

به دنبال این خبر و پس از پیگیری‌های صورت گرفته از سوی خبرنگار خبرگزاری تسنیم اصفهان، حمیدرضا محققیان مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: هنوز انتقال مالکیت موزه ریسباف به میراث فرهنگی انجام نشده است و طبق مصوبه هیأت وزیران یک دستور به میراث فرهنگی اصفهان مبنی بر نگهداری و جلوگیری از تخریب ابلاغ شده که یک سری رایزنی برای انجام این اقدامات با استانداری انجام صورت پذیرفته است.
وی افزود: طبق مصوبه اخیر قرار است در این چند روز بحث مرمت و نگهداری از این موزه انجام شود ولی تا کنون هیچ سندی مبنی بر اینکه انتقال مالکیت موزه ریسباف به میراث فرهنگی اصفهان انجام شده باشد صادر نشده است.

عقب‌گرد بانک ملی برای انتقال مالکیت 

ساغر حمیدی، مدیر امور موزه‌ها و اموال منقول اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان گفت: این موزه تحت مالکیت بانک ملی بود و قراربود طی مصوبه هیئت دولت در تیرماه امسال مالکیت آن جهت تبدیل به موزه منطقه‌ای به میراث فرهنگی منتقل شود ولی تاکنون بانک ملی اقدامی نکرده است و پیگیر هستند که مالکیت این موزه در اختیار خودشان بماند.

وی ادامه داد: این موزه یک بنای ثبتی است و متروکه شده و به آن رسیدگی نمی‌شود و بخش‌هایی از آن ممکن است در معرض تخریب قرار بگیرد و امکان ورود ما در گذشته وجود نداشت و دو هفته پیش شورای تأمین استان اصفهان مصوبه‌ای را برای رفع خطر ابلاغ کرد که به‌صورت کارگاهی تحویل میراث فرهنگی شود که بتواند اقدامات اضطراری را برای رفع خطر انجام دهد ولی بحث حقوقی انتقال مالکیت هنوز انجام نشده است.

حالا صحبت از یک تاریخ برای حفاظت از یک اثر تاریخی و ثبتی است. شاید زمان آن رسیده که مسئولان متولی و دخیل در حل معضل این اثری که هر روز بیش از پیش به ویرانی نزدیک می‌شود برای حفظ هویت ایرانی اسلامی‌مان گردهم آیند و جدا از منافع فردی، دغدغه حفظ هویت یک ملت و کشور را در رأس دغدغه خود به منظور تعیین تکلیف نهایی این اثر تاریخی قرار دهند.

انتهای پیام/163/.