کودکان پرجنب‌و‌جوش بیش فعال‌اند یا بازیگوش؟
| تعریف‌های متعددی از اختلال بیش فعالی شده که گاه تاکید بر تحرک بیش از حد عادی است و گاه روی حواس‌پرتی و کم‌توجهی است، در مواردی نیز بر تکانش‌گری کودکان که بروز رفتارهای ناگهانی است، تاکید می‌شود. |
وبانگاه به نقل از خبرگزاری فارس:
خبرگزاری فارس چهارمحال و بختیاری؛ همه انسان‌ها در مقاطعی از زندگی خود ممکن است بی‌توجهی یا عدم تمرکز را تجربه کنند؛ اما نشانه‌های اختلال کم‌توجهی را می‌توان به مراتب گسترده‌تر از اینها دانست، در زمان‌های گذشته زندگی‌ها ساده‌تر بود و جامعه انسان‌ها را به چالش نمی‌کشید پس اختلال‌ها هم چندان به چشم نمی‌آمدند.
امروزه بیش فعالی از جمله اختلالات رشدی کودکان محسوب می‌شود که شیوع آن روز به روز در حال افزایش است به طوری که نتایج آمارها از ابتلا سه کودک از هر ۲۰ کودک خبر می‌دهد، این عارضه یکی از شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی در کودکان زیر هفت سال به شمار می‌آید.
یکی از عوامل تاثیر‌گذار در میزان فراوانی این اختلال، جنسیت عنوان شده به طوری که بیان شده است پسران در حدود سه برابر بیشتر از دختران با آن درگیرند.
یکی از خصوصیات بارز کودکان بیش فعال رها‌کردن کارها در نیمه راه یا عدم توانایی برای انجام درست کارها است، پس هر چقدر این کودک در بزرگسالی نیروی متخصصی باشد ولی نتواند کارها و وظایف خود را به درستی انجام دهد به مرور شغلش را از دست می‌دهد.
نباید به هر کودک پر جنب‌و‌جوشی لقب بیش‌فعال داد زیرا بین این دو تفاوت‌های بسیاری وجود دارد
میترا شهبازی‌فر موسس و مدیر مرکز‌مشاوره ارزیابی و درمان اختلالات یادگیری در کودکان در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس در شهرکرد گفت: تعریف‌های متعددی از اختلال بیش فعالی شده که گاه تاکید بر تحرک بیش از حد عادی است و گاه روی حواس‌پرتی و کم‌توجهی است، در مواردی نیز بر تکانش‌گری کودکان که بروز رفتارهای ناگهانی است، تاکید می‌شود.
وی افزود: به طور کلی اختلال بیش فعالی یک الگوی پایدار و مستمر در عدم توجه و همچنین رفتارهای تکانشی است که شدیدتر و شایع‌تر از آن چیزی است که معمولا در کودکان هم سال و سطح رشد مشابه دیده می‌شود.
به تمام کودکان پرجنب‌و‌جوش می‌توان برچسب بیش فعالی زد؟
شهبازی‌فر ادامه داد: برای اینکه بتوانیم به کودکی بیش فعالی و کم‌توجهی را برچسب بزنیم توجه به چند نکته الزامی است اول اینکه باید برخی از نشانه‌ها قبل از سن هفت سالگی ظاهر شود، هر چند در بسیاری از موارد سال‌ها پس از بروز نشانه‌ها اختلال تشخیص داده می‌شود، نکته بعد اینکه علائم این اختلال باید در ۲ زمینه مختلف مثلا در خانه و مدرسه وجود داشته باشد، عملکرد و کارایی فرد باید در زمینه‌های خانوادگی، اجتماعی، تحصیلی، شغلی و بسته به میزان رشد، مختل شده باشد.
سن بروز بیش فعالی
وی اضافه کرد: شیوع این اختلال معمولا در سنین قبل از دبستان بارزتر است و می‌توان گفت در جوامع غربی بین ۲ تا ۲۰ درصد در مدارس ابتدایی و به طور متوسط سه تا هفت درصد کودکان ابتدایی و سنین پیش از بلوغ را در بر‌می‌گیرد.
کارشناس ارشد مشاوره و درمانگر کودکان بیش‌فعال گفت: این اختلال معمولا از سن سه سالگی شروع می‌شود ولی عموما تا مرحله پیش‌دبستانی و مدرسه که نیاز به تمرکز، توجه و حواس جمع دارد تشخیص داده نمی‌شود، و یا تشخیص قطعی آن دشوار است. در اغلب موارد کودکان قبل از هفت سالگی یا با ورود به مدرسه نشانه‌های این اختلال را در رفتار خود بروز می‌دهند.
کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی، به‌راحتی دچار حواس‌پرتی می‌شوند
عدم تمرکز از شایع‌ترین علائم بیش فعالی
وی اظهار کرد: افراد مبتلا به این عارضه نمی‌توانند برای مدتی طولانی روی انجام کار یا موضوع واحدی تمرکز کنند، این افراد به‌راحتی وظایف محول شده را فراموش کرده یا ترتیب انجام آنها را از خاطر می‌برند. کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی، به‌راحتی دچار حواس‌پرتی می‌شوند، در واقع هر اتفاق کوچکی می‌تواند تمرکز آنها را با مشکل مواجه کند.
شهبازی‌فر بیان کرد: این افراد به‌سختی می‌توانند برای مدتی هم که شده آرام و بی‌تحرک باشند، افراد مبتلا به نقص توجه، غالباً نمی‌توانند منتظر به پایان رسیدن صحبت‌های سایرین بوده و دائماً حرف دیگران را قطع می‌کنند.
علل به‌وجود آمدن بیش‌فعالی
وی در ادامه عنوان کرد: عوامل مختلفی از جمله شرایط قبل از تولد، حین تولد و پس از تولد، همچنین عوامل ژنتیکی، عوامل مربوط به رشد، آسیب‌های مغزی، عوامل عصبی ـ فیزیولوژیکی و عوامل روانی ـ اجتماعی نقش بسزایی در بروز این اختلال دارد.
بیش فعالی بزرگسالان چگونه است؟
بیش فعالی بزرگسالان معمولا از عدم درمان این اختلال در زمان کودکی ناشی می‌شود. بر اساس مطالعات حدود ۶۰ درصد از کودکان مبتلا به این عارضه به شکل مناسب درمان نشده و در دوران بزرگسالی هم همچنان از تبعات آن رنج می‌برند.
افسردگی، احتمال بروز خطرات فیزیکی جدی ناشی از حواس‌پرتی و ناآرامی، مشکلات خانوادگی و ارتباطی، ناتوانی در بیان احساسات، احتمال از دست دادن شغل، روابط خانوادگی و حرفهای فرد را دچار اختلال می‌کند.
نکات مهم ویژه معلمان درباره دانش آموزان بیش فعال
ـ نیمکت یا صندلی کودک بیش فعال را کنار پنجره یا جایی که ممکن است باعث حواس‌پرتی او شود، قرار ندهید.
ـ بهتر است محل نیمکت او را کنار میز خود یا در ردیف اول تعیین کنید.
ـ اگر راست دست است، او را جلوی کلاس در سمت راست بنشانید، این‌کار کمک می‌کند تا او کمتر حواسش پرت شود.
ـ این قبیل دانش‌آموزان با روش‌های عملی بهتر یاد می‌گیرند تا با روش سخنرانی معلم.
ـ هر چه نکته‌های جدیدتر در تدریس به کار ببرید برای این دانش‌آموزان بهتر است.
ـ به آنها یاد بدهید مرتب این خودگویی را تمرین کنند؛ صبر کن! کمی بیشتر دقت کن! حالا انجام بده! این روش رفتارهای تکانشی او را کاهش می‌دهد.
ـ تکلیف‌های طولانی و بزرگ را برای او به قسمت‌های کوتاه و کوچک‌تر تقسیم کنید.
ـ او را زود به زود تشویق کنید، او به پاداش‌های پیاپی در زمان‌های کوتاه نیاز دارد.
ـ تماس چشمی خود را با او به طور مستمر حفظ کنید.
ـ در جاهای مهم با حالت‌ها و حرکت‌های خود به او بفهمانید که کدام قسمت درس مورد تاکید است.
ـ بهتر است نیمکت او انفرادی باشد. اگر ممکن نیست به او صندلی انفرادی بدهید، دست کم تعداد نفرات را در نیمکت او کمتر کنید.
ـ سعی کنید از رنگ‌ها و به خصوص مواد دیداری ( مثل نقاشی، مجسمه، عکس و فیلم) و مواد لمسی (مثل گچ، کاغذ خمیر و مانند اینها) بیشتر استفاده کنید.
ـ تکالیف جلسه بعد را بیش از یکبار یادآور شوید و به خصوص تاکید کنید که منظورتان چیست، همچنین از او بخواهید آنها را در دفتر یادداشت خود بنویسد.
ـ به او یاد بدهید که چگونه از حرفهای معلم یادداشت‌برداری کند، در برخی موارد که مشکل دانش‌آموز شدید است، می‌توانید جاهای مهم هر مبحث را خودتان به او نشان دهید یا زیر آنها خط بکشید.
ـ این دانش آموزان به جنب‌و‌جوش بیشتری نیاز دارند، گاهی به او اجازه بدهید که به حیاط برود و دوباره به کلاس برگردد.
ـ به او یاد بدهید که چگونه می‌تواند با رنگ‌های مختلف کارهایش را سازمان‌دهی کند.
ـ او را سرزنش نکنید.
ـ برخی روش‌های تقویت حافظه را به او یاد بدهید، مانند: تصویرسازی ذهنی، ربط دادن موضوع‌ها با یکدیگر، داستان‌سازی،کشیدن شکل برای مطالبی که خوانده، نوشتن کارها در تقویم یا برنامه زمانی.
ـ این اختلال را به هوش کودک نسبت ندهید.
معلم به هر میزان با دانش‌آموز بیش‌فعال با ملایمت، مهربانی، صبر و حوصله و منطق برخورد کند، نتیجه بهتری می‌گیرد
ـ از «نام کوچک» دانش آموزان در زمان «پرسیدن درس»، توجه دادن آنها به صحبت‌ها و تدریس خود استفاده کنید، صدا کردن اسم هر شخصی شوک‌آور و بیدار‌کننده است.
ـ در اطراف نیمکت دانش‌آموز بیش فعال حرکت کنید و سعی کنید از کتاب دانش‌آموزان و مخصوصا دانش‌آموز مورد نظر استفاده کنید، کتاب را بر ندارید، بلکه با انگشت یا خودکار نکات مهم را نشان دهید (از خط‌کش استفاده نکنید چرا که وحشت‌آور است) این مسأله او را روی درس متمرکز می‌کند.
ـ هیچ گاه درباره شیطنت ها، ناآرامی‌ها و اشتباهات او با کسی صحبت نکنید و یا حداقل نزد خود آنها مسأله را بازگو نکنید چرا که این مسأله آنها را ناآرام‌تر، پرخاش‌جو و عصبی می‌کند و از آن پس رفتارشان را هدفمند کرده و به قصد آزار، شیطنت خواهند کرد.
ـ تا جایی که می‌توانید عزت نفس و اعتماد به نفس آنها را افزایش داده و به آنها شخصیت بدهید.
ـ اگر در کلاس یا منزل خطایی از آنها سر زد، آنها را تنبیه نکنید؛ بلکه غیرمستقیم خطای آنها را با نقل حکایت گوشزد کنید.
ـ به هر میزان با آنها با ملایمت، مهربانی، صبر و حوصله و منطق برخورد کنید، نتیجه بهتری خواهید گرفت.
ـ سعی کنید دانش‌آموزی آرام و ترجیحا زرنگ را در کنار او بنشانید (کودک بیش فعال، باهوش و سریع است)، نگذارید ۲ دانش آموزان بیش فعال در کنار یا نزدیک هم بنشینند.
ـ نقش معلم یار به او بدهید.
تغذیه چه نقشی در بروز بیش فعالی دارد؟
میترا شهبازی مدیر مرکز مشاوره و ارزیابی و درمان اختلالات یادگیری در کودکان در این خصوص با اشاره به اینکه تغذیه در بروز بیش فعالی نقش بسیاری دارد، گفت: کمبود اسیدهای چرب ضروری، کمبود ویتامین ب۶، کمبود آهن، منیزیم و روی می‌تواند نشان‌دهنده تاثیر تغذیه در بروز بیش فعالی باشد.
وی ادامه داد: کمبود آهن میزان دقت و تمرکز را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد که با مصرف مکمل آهن ۳۰ درصد رفتارها در این کودکان بهبود پیدا می‌کند.
وی افزود: غلظت اسیدهای چرب امگا۳ و امگا۶ در کودکان بیش‌فعال پایین‌تر از میزان طبیعی است و کمبود این موارد تشنگی زیاد را نشان می‌دهد، به همین علت کودکان بیش فعال بیش از حد آب می‌خورند.
تخم‌مرغ عسلی، نان و کره و مربا به خصوص مربای گل‌محمدی در کنار چای کم‌رنگ که با یک قاشق شیره‌انگور شیرین شده صبحانه خوبی برای کودک بیش فعال است.
در میان وعده‌ها سیب، انار و گلابی را به خاطر داشته باشید. در وعده‌های غذا علاوه بر پروتئین کافی، سبزی‌جات را حتما لحاظ کنید.
یکی از خصوصیات بارز کودکان بیش فعال رها‌کردن کارها در نیمه‌راه یا عدم توانایی برای انجام درست کارها است
غذاهای نا‌مناسب برای کودکان بیش‌فعال
کارشناس ارشد مشاوره و راهنمایی با اشاره به ممنوعیت مصرف شکر در کودکان بیش فعال ادامه داد: هر چند شکر به عنوان عامل خاصی برای بروز بیش فعالی مشخص نشده اما مطالعات کنترل شده نشان می‌دهد که تاثیر منفی شکر بر روی رفتار ثابت شده است.
وی افزود : بهتر است در رژیم غذایی کودکان بیش فعال کمتر شکر و مواد خوراکی مشابه مانند کیک، شیرینی، شکلات، آب میوه‌های صنعتی قرار گیرد تا علائم و رفتارهای ناشی از آن افزایش نیابند.
شهبازی‌فر اظهار داشت: از جمله مواد خوراکی مضر برای اختلال بیش فعالی غذاهای بسته‌بندی شده حاوی رنگ‌های صنعتی است که می‌توان به کمپوت‌ها، سس‌ها، آدامس‌ها اشاره کرد همچنین مصرف نوشابه‌های گازدار با به هم ریختن تعادل کلسیم و فسفر بدن کودک موجب تشدید علائم رفتاری اختلال بیش فعالی می شود.
وی اضافه کرد: بهتر است از مصرف زیاد آنتی‌بیوتیک‌ها توسط کودکان بیش فعال نیز جلوگیری شود زیرا سبب بر هم زدن تعادل باکتری‌های مفید در بدن کودک می‌شود که نتیجه آن تشدید رفتارهای بیش فعالی است.
طب سنتی کودک بیش فعال را باهوش و پرانرژی معرفی می‌کند که گاهی با انجام فعالیت‌های مخاطره‌آمیز سبب آزار اطرافیان می‌گردد
راهکارهای درمانی موثر بر اختلال بیش فعالی در طب سنتی
طب سنتی کودک بیش فعال را باهوش و پرانرژی معرفی می‌کند که گاهی با انجام فعالیت‌های مخاطره‌آمیز سبب آزار اطرافیان به ویژه والدین می‌گردد، به عقیده اطبا طب سنتی چنان چه پدر یا مادری از نظر طبع بدنی گرم مزاج باشد، احتمال اینکه نوزاد متولد شده آنها، در کودکی دچار بیش‌فعالی شود دور از ذهن نیست.
البته طبع خود کودک نیز در بروز این اختلال موثر است به طوری که بیان شده کودکان بیش فعال اغلب، صفراوی مزاج هستند که طبعی خشک و گرم معرفی شده است.
در طب سنتی برای شناخت کودک بیش فعال از علائم ظاهری کمک می‌گیرند به‌طوری که بیان شده اغلب آنان دارای پوستی خشک و گرمای بالا هستند، تحریک‌پذیری که در رفتار آنها مشهود است از گرمای بالا بدن آنها نشات می‌گیرد.
کُندُر
از اثرات مثبت مصرف کندر می توان به بهبود حافظه و درمان آلزایمر، تصفیه و خوش‌بو کردن هوا، کاهش استرس، اضطراب و رفع تیک‌های عصبی اشاره کرد.
اثرات مثبت کندر به حدی زیاد اعلام شده که برخی نیز به زنان باردار توصیه می‌کنند برای تولد کودک با هوش حتما آن را مصرف کنند که البته چنین کاری را پزشکان نه تنها توصیه نمی‌کنند بلکه از ماه سوم بارداری خوردن آن ممنوع اعلام کرده‌اند زیرا اثرات آن بر افزایش احتمال بیش‌فعالی گزارش شده است.
زعفران
نتایج مثبت مصرف زعفران در طب سنتی مانند داروی ریتالین گزارش شده است که دارای خواص ضد افسردگی و تقویت حافظه است، اگر چه اثرات مثبت زعفران بر کسی پوشیده نیست ولی به همین منظور پژوهش‌های بسیاری صورت گرفته است که اثبات کرده‌اند مصرف زعفران نه تنها مفید بلکه فاقد عوارض دارو‌های شیمیایی هم چون حالت تهوع، درد معده و بی‌اشتهایی نیز است.
گیاه دارویی بابونه
استفاده از بابونه به دلیل داشتن خاصیت آرامش‌دهندگی و کاهش استرس برای کودکان بیش فعال بسیار توصیه می‌شود، می‌توان این گیاه را به صورت دمنوش یا چای به کودک بیش فعال داد و تاثیر مثبت آن را بر خلق‌و‌خو و تمرکز او دید.
هسته انگور
هسته انگور دارای خواص بسیاری است از جمله می‌توان به محافظت از مغز در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد و سموم، افزایش سرعت جریان خون و تقویت مویرگ‌ها اشاره کرد.
هم چنین نتایج تحقیقات از اثرات مثبت آن بر بیش فعالی کودکان حکایت دارد که می‌توان آن را به صورت دمنوش، روغن هسته آن در آشپزی یا انگور تازه به کودک داد.
بادرنجبویه
بادرنجبویه با خاصیت آرام‌کنندگی، کاهش درد، تحریک پذیری و علائم افسردگی یکی از مهم‌ترین گیاهان موثر بر بیش فعالی شناخته می‌شود که می‌توان آن را به صورت دمنوش روزانه ۲ تا سه نوبت استفاده کرد و شاهد تغییرات مثبت بود.
نتایج مثبت مصرف زعفران در طب سنتی مانند داروی ریتالین گزارش شده است
در پایان لازم است بگوییم، نباید به هر کودک پر جنب‌و‌جوشی لقب بیش فعال داد، زیرا بین این دو تفاوت‌های بسیاری وجود دارد، از جمله اینکه کودک بیش فعال به قدری انرژی دارد که قادر نیست بدون تحرک و در حال سکون بر جایی بنشیند و تمایل عجیبی به انجام کار خرابی دارد به حدی که والدین را کلافه می‌کند.
پایان پیام/ی
در صورت تمایل به مشاهده اخبار استان ها پیشنهاد داریم از طبقه بندی استانی هاب خبری وبانگاه بازدید نمایید.
| منبع | خبرگزاری فارس |
