سخنگوی شورای نگهبان: بررسی صلاحیت‌ها طبق شنیده‌ها نیست

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری فارس، هادی طحان‌نظیف عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان دوشنبه شب (26 دی 1402) میهمان برنامه تلویزیونی «فرامتن» در شبکه افق سیما بود تا به ارائه توضیحاتی در مورد بررسی صلاحیت‌های داوطلبان دوازدهمین انتخابات مجلس شورای اسلامی که روز جمعه 11 اسفند به همراه ششمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری برگزار خواهد شد، بپردازد و به سوالات مجری این برنامه پاسخ دهد.

طحان‌نظیف در ابتدای این برنامه در پاسخ به سوال نخست مجری که در رابطه با اظهارنظر وزیر کشور در خصوص عدم احراز 30 درصد داوطلبان به خاطر کمبود زمان بود، گفت: آنچه وزیر کشور بیان داشت راجع به هیات‌های اجرایی بود که البته خود ایشان توضیحاتی در این باره دادند.

وی سپس عنوان کرد که طبق قانون سه مرحله برای بررسی صلاحیت‌های داوطلبان انتخابات مجلس شورای اسلامی پیش‌بینی شده که مرحله نخست «هیات‌های اجرایی» بود. این هیات‌ها که مستقل از شورای نگهبان هستند و اعضای آن 11 نفر شامل 3 عضو حقوقی (فرماندار، نماینده دادگستری و رئیس ثبت احوال) و 8 نفر شخصیت حقیقی است، 15 روز فرصت داشتند تا به بررسی صلاحیت‌ها بپردازند. نتایج بررسی آن‌ها 2 ماه پیش اعلام شد.

سخنگوی شورای نگهبان مرحله دوم بررسی صلاحیت‌ها را «هیات‌های نظارت» اعلام کرد و گفت: این هیات‌ها با شورای نگهبان نسبتی دارند؛ چراکه اعضای هیات مرکزی نظارت بر انتخابات توسط اعضای شورای نگهبان انتخاب می‌شوند و اعضای هیات مرکزی به انتخاب 5 عضو هر هیات نظارت در هر یک از استان‌ها می‌پردازند.

وی خاطرنشان کرد: هیات‌های نظارت برای بررسی صلاحیت‌های داوطلبان 50 روز زمان داشتند که نتایج بررسی آن‌ها در روز 14 دی ماه اعلام شد. آن کسانی که نسبت به نتایج اعلام شده از سوی هیات‌های نظارت اعتراض داشتند به مرحله سوم یعنی «شورای نگهبان» شکایت کردند. در مرحله شورای نگهبان، اعضای شورا به بررسی صلاحیت‌های داوطلبانی که اعتراض کرده‌اند، خواهند پرداخت.

طحان‌نظیف در جمع‌بندی این بخش از صحبت‌هایش گفت: اتفاقا هیات‌های نظارت نسبت به انتخابات‌های گذشته به دلیل اصلاح قانون انتخابات، زمان بیشتری برای بررسی‌ صلاحیت‌ها داشتند. از این رو تعداد عدم احراز صلاحیت‌ها در این دوره از انتخابات به طور محسوسی کاهش یافت. در انتخابات مجلس گذشته بیش از 4 هزار و 500 داوطلب در مرحله هیات‌های نظارت صلاحیت‌شان احراز نشد، اما در این دوره علی‌رغم اینکه بیش از 21 هزار نفر ثبت‌نام کردند، کمتر از 10 درصد (کمتر از 2 هزار داوطلب) عدم احراز شدند. پیش‌بینی می‌شود در مرحله شورای نگهبان این تعداد کمتر نیز بشود.

شورای نگهبان مرجع تجدیدنظر نهایی بررسی صلاحیت‌هاست

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به سوال دوم مجری این برنامه عنوان کرد: دلیل تعدد مراحل بررسی صلاحیت‌ها، حفظ حقوق مردم و داوطلبان است. این موضوع برای قانون‌گذار اهمیت داشته است. سه مرحله برای بررسی صلاحیت‌ها پیش‌بینی شده تا بررسی‌ها دقیق انجام گیرد و فرصتی منطقی برای داوطلبان وجود داشته باشد تا به ارائه اسناد و مدارک خود بپردازند.

طحان‌نظیف یادآور شد: آن کسانی که نسبت به نتایج اعلامی از سوی هیات‌های اجرایی اعتراض داشتند به هیات‌های نظارت شکایت کردند و آن کسانی که نسبت به نتایج اعلام شده از سوی هیات‌های نظارت اعتراض داشتند به شورای نگهبان شکایت کردند که ما اکنون در حال بررسی شکایات در شورای نگهبان هستیم و شورای نگهبان مرجع تجدیدنظر نهایی و قطعی بررسی صلاحیت‌هاست.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان درباره زمان آغاز تبلیغات انتخابات مجلس نیز گفت: تبلیغات انتخاباتی 8 روز قبل از رای‌گیری آغاز خواهد شد و داوطلبان به مدت یک هفته فرصت خواهند داشت تا به تبلیغات بپردازند.

«پیش‌ ثبت‌نام» در راستای سیاست‌های کلی انتخابات بود

سومین سوال مجری برنامه تلویزیونی «فرامتن» در خصوص چرایی میزان ثبت‌نامی‌ها در انتخابات مجلس کشورمان نسبت به سایر کشورها و مطلوب بودن یا نبودن آن بود که سخنگوی شورای نگهبان بیان داشت: این موضوع به لحاظ علمی قابل بررسی و پژوهش است. در انتخابات این دوره از مجلس، حدود 25 هزار نفر ثبت‌نام کردند که نسبت به دیگر کشورها رقم بالایی است.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان در همین رابطه اظهار داشت: بنده از جهت علمی و در یک مقایسه تطبیقی عرض می‌کنم مثلا برخی کشورها برای ثبت‌نام‌کنندگان ملاک‌های شکلی خاصی تعیین کرده‌اند، مانند اینکه داوطلب باید از تعدادی افراد شناخته‌شده امضا جمع کند یا اینکه آن فرد باید ودیعه‌ای در اختیار دولت قرار بدهد تا در صورتی که حداقل رای مشخص شده را نیاورد ضبط شود اما به هر حال لازم است پژوهش‌های مقایسه‌ای عمیقی در این رابطه در مراکز علمی و دانشگاهی صورت بگیرد.

 طحان‌نظیف با اشاره به اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی که در تابستان سال جاری به سرانجام رسید، عنوان کرد: پیش‌بینی و اجرای مرحله پیش ثبت‌نام برای بررسی شرایط عینی و شکلی متقاضیان داوطلبی نمایندگی مجلس بود. در مرحله پیش ثبت‌نام داوطلبان از دستگاه‌های مربوط نسبت به مدرک تحصیلی، مدرک نظام وظیفه، مدارک هویتی و… استعلام ‌گرفتند و آن دستگاه‌های مرجع موظف بودند که به آن داوطلب پاسخ بدهند. بنابراین در قانون جدید انتخابات بررسی موارد شکلی و عینی داوطلبان به مرحله پیش ثبت‌نام منتقل شد و کسانی که مدارک‌شان از سوی دستگاه‌های مورد استعلام تایید شده بود، توانستند به ثبت‌نام بپردازند.

سخنگوی شورای نگهبان این نکته را هم گفت که مرحله پیش‌ثبت‌نام براساس بند 10 سیاست‌های کلی انتخابات مبنی بر اینکه «شناسایی اولیه توانایی و شایستگی داوطلبان در مرحله ثبت‌نام به شیوه‌های مناسب قانونی و متناسب با هر انتخابات» صورت بگیرد، پیش‌بینی شد.

توضیح در مورد مصادیق عدم التزام

موضوع دیگری که از سوی مجری این برنامه مورد سوال قرار گرفت، بحث عدم التزام به اسلام و نظام جمهوری اسلامی که دکتر طحان‌نظیف اینگونه پاسخ داد: شرایط و موانع کاندیداتوری در انتخابات مجلس شورای اسلامی در مواد 31 تا 33 قانون انتخابات مجلس آمده است.

وی افزود: بندهایی از این مواد به عدم التزام‌ها اختصاص دارد که ما بارها در شورای نگهبان عنوان کرده‌ایم که این بندها می‌تواند جزئی‌تر و ریزتر شود؛ این موضوع تا حدی مطالبه ما و مطالبه مردم است. به هر حال ما باید آنچه در قانون آمده را مبنای عمل قرار دهیم و بدان عمل کنیم.

سخنگوی شورای نگهبان عنوان کرد: معمولا اولین چیزی که از موضوع عدم التزام به اسلام به ذهن متبادر می‌شود این است که فردی واجبات عبادی خود را به جا نمی‌آورد و یا ترک محرمات انجام نمی‌دهد، در حالی که منظور صرفا این موارد نیست.

وی ادامه درباره برخی از مصادیق عدم التزام گفت: به عنوان مثال کسی که از رانتی استفاده می‌کند، یا اینکه از اموال عمومی و دولتی به نفع خود سوءاستفاده می‌کند و یا اینکه اهل زد و بند در پروژه‌های عمرانی است نیز التزام عملی به اسلام ندارد؛ البته این موارد بر مبنای اسناد و مدارک بیان می‌شود. موارد با افراد در میان گذاشته می‌شود. دفاعیات آن‌ها شنیده و در نهایت تصمیم‌گیری می‌شود. یا آن کسی که در یک دوره از انتخابات شرکت کرده و پیروز نشده و در ادامه تلاش داشته تا آشوب و اغتشاش به وجود بیاورد و به خاطر هرج و مرج ایجادشده، به اموال عمومی و خصوصی آسیب وارد شده است، التزام عملی به نظام جمهوری اسلامی ندارد.

پاسخ به یک شبهه درباره نماینده‌های ردصلاحیت‌شده

سخنگوی شورای نگهبان در ادامه این برنامه تلویزیونی به این شبهه معروف مبنی بر اینکه تکلیف صلاحیت آن کسانی که اکنون نماینده مجلس هستند و برای انتخابات مجلس بعد ردصلاحیت شده‌اند، در مقطع کنونی چه خواهد شد؟ گفت: قانون مرزها، حدود و ثغور و صلاحیت‌های دستگاه‌ها را مشخص کرده است.

وی خاطرنشان کرد: براساس قانون انتخابات و حتی قانون اساسی، شورای نگهبان ناظر انتخابات است؛ محدوده نظارت این شورا انتخابات (از مرحله پیش ثبت‌نام تا پس از بررسی صحت انتخابات) است. شورای نگهبان ناظر دوره نمایندگی نیست.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان بیان داشت: در این رابطه قانون نظارت بر رفتار نمایندگان وجود دارد که جمعی از نمایندگان عضو هیاتی در همین رابطه هستند. البته می‌توان بررسی کرد که آیا این قانون خوب است یا نیازمند تقویت می‌باشد.

طحان‌نظیف البته عنوان کرد: در سیاست‌های کلی انتخابات به این موضوع نیز توجه شده و مجلس می‌تواند در این خصوص قانون‌گذاری کند. سیاست‌های کلی انتخابات آسیب‌شناسی نظام انتخاباتی کشور است که این سیاست‌ها برای اجرا باید به زبان قانون و دستورالعمل ترجمه شود.

بررسی صلاحیت‌ها طبق شنیده‌ها نیست

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به یکی از سوالات مجری برنامه این نکته را هم گفت: نهادی که بررسی صلاحیت‌ها را انجام می‌دهد (اعم از هیات‌های اجرایی، هیات‌های نظارت و شورای نگهبان) باید حداقل‌ها را احراز کنند. انتخاب اصلی توسط مردم صورت می‌گیرد؛ اینکه فرد کارآمد است، برنامه‌ای دارد یا خیر و اینکه آیا می‌تواند تغییری در شرایط کشور به وجود بیاورد از سوی مردم مورد بررسی قرار می‌گیرد.

وی در پاسخ به سوال دیگری اظهار داشت: ما در موضوع بررسی صلاحیت‌ها باید براساس اسناد و ادله اظهارنظر ‌کنیم. ما نمی‌توانیم به شنیده‌ها اکتفا کنیم؛ چراکه برای پاسخ به داوطلبان نیز باید اسناد متقن و دقیق داشته باشیم.

در پاسخ به برخی ادعاها بنای مراعات داریم

آخرین موضوعی که در این گفتگوی تلویزیونی مورد بررسی قرار گفت، موضوع اعلام دلایل عدم ردصلاحیت‌ها بود که سخنگوی شورای نگهبان بیان کرد: دلایل ردصلاحیت‌ها طبق قانون به داوطلبان اعلام می‌شود. ما وظیفه و تکلیف داریم که موارد را با افراد در میان بگذاریم.

وی خاطرنشان کرد: اما نسبت به انتشار عمومی آن نیازمند مجوز قانونی هستیم. قانون تاکنون چنین مجوزی به ما نداده است. البته در قانون جدید انتخابات (تبصره 5 ماده 64) اجازه داده شده که اگر به داوطلبی دلایل گفته شد و او اظهارات خلاف واقع بیان کرد و اتهاماتی متوجه شورای نگهبان ساخت، این نهاد حق دفاع دارند.

طحان‌نظیف بیان داشت: اگرچه شورای نگهبان با اظهارنظرهای خلاف واقع اینگونه افراد، در افکار عمومی متوجه آسیب‌هایی می‌شود اما بنای بر مراعات دارد.

پایان پیام/