تیمچه امین الدوله کاشان نمونه فاخر معماری ایرانی اسلامی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس از کاشان، در بافت قدیمی کاشان که پرسه می زنیم در زیبایی‌هایی غرق می شویم که در هیچ جایی پیدا نمی شود، تک تک آجرها و کاشی‌های نهفته حال خوبی به ما می دهد. قدم زدن در کوچه‌های بافت‌ تاریخی شهر کاشان همراه است با بوی نم، کاهگل و خطایی که هر گردشگری را به دوران کودکی می برد انگار دور از هیاهوی زمان به آغوش امن تاریخ بازگشته ایم.

وقتی به خانه های بروجردی و طباطبایی، مسجد آقابزرگ و دیگر بناهای زیبا و تاریخی این شهر نگاه می کنیم زیبایی‌های دنیای کودکانه و صفا و صمیمیت مردمان قدیم تداعی می شود. بناهای تاریخی در شهرها گران‌بهاترین یادگار دوران معماری گذشته هستند که سالیان طولانی از ساخت آنها می­‌گذرد و در گذر زمان دچار فرسودگی می شوند و باید باز­سازی شوند، ترمیم بافت­های تاریخی ضرورتی اجتناب ناپذیر برای حفظ آنها محسوب می شود.

تیمچه امین الدوله یکی از ۱۸ تیمچه بازار کاشان است که روز ۲۹ دی ماه ۱۳۵۸ ثبت ملی شده است خبرنگار فارس در کاشان به این مناسبت گزارشی تهیه کرده است. 

نمایی از سقف زیبای تیمچه امین‌الدوله کاشان

احمد دانایی نیا، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان کاشان در گفت‌وگو با خبرنگار  فارس در کاشان اظهار کرد: شهرستان کاشان با توجه به قدمت چندین هزار ساله دارای بافت تاریخی منحصر به فردی است که با استفاده از ظرفیت این بافت‌های تاریخی می‌توان گردشگران متعدد داخلی و خارجی را جذب کرد و به تبع آن موجب افزایش اشتغال و کارآفرینی می‌شود.

وی افزود: یکی از این بافت‌های تاریخی که در قدیم کاربری تجاری داشته است تیمچه یا کاروانسرا نام دارد، تیمچه یا کاروانسرا فضاهای تجاری هستند که به صورت فرعی به بازار منشعب می شوند و در اصلاح امروزی پاساژ نامیده می شوند.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان گفت: تیمچه ها در گذشته محل فروش کالاهای گرانقیمت از جمله زیورآلات، عتیقه جات و فرش بوده است که به علت مسقف بودن و داشتن درب جداگانه امنیت بیشتری نسبت به بازار داشته است.

دانایی نیا خاطر نشان کرد: بازار کاشان ۱۸ تیمچه یا کاروانسرا دارد که یکی از این تیمچه ها معروف به سرای امین الدوله از جمله آثار فرخ خان امین الدوله در این منطقه است.

وی با اشاره به قدمت این تیمچه بیان کرد: این تیمچه در حدود سال های ۱۲۸۵ قمری در چهارسوق بازار معروف میان چالِ کاشان ساخته شده است.

به گفته وی امین الدوله در جنب چهارسوق بازار کاشان تیمچه‌ای از گچ و آجر تراش و سنگ تراش و کاشی الوان احدات کرده و انواع نجاری‌ها و حجاری‌ها و نقاشی‌ها در آن بکار رفته و تیمچه سرپوشیده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان گفت: این تیمچه از آن جهت که در ۲ طبقه تحتانی و فوقانی عمارت با طرح های بسیار زیبا به دست استادان صاحب نام و زبردست منقوش شده، عقل ناظرین را حیران می کند.

وی اظهار کرد: برای این کاروانسرا دو درب بزرگ یکی وسط چهارسوق شهر و دیگری مقابل معبر بازار ریسمان گشوده می شود.

دانایی نیا گفت: این تیمچه(کاروانسرا) متعلق به ابوطالب ملقب به فرخ پسر میرزا محمدمهدی غفاری نامورترین مرد سیاسی خاندان غفاری که در نوجوانی برای خدمت در دربار فتحعلی شاه قاجار به تهران رفته و در سِمت پیشخدمت شاه به کار گمارده می‌شود، است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان افزود: فتحعلی شاه در سال ۱۲۴۹، به درخواست عباس میرزا نایب السلطنه به فرخ خان درجه سرهنگی داد، فرخ خان از سوی ناصرالدین شاه به امین الدوله ملقب شد.

وی گفت: معماری و ساخت بنای تیمچه امین الدوله را به استاد علی مریم کاشانی نسبت داده اند.

بنای بزرگ و زیبای تیمچه امین الدوله کاشان با ۹۰۰ سال قدمت در سال ۱۳۵۳ ثبت ملی شده است.

نمایی دیگر از روزنه‌های سقف تیمچه امین الدوله کاشان

تیمچه امین الدوله نمونه کاملی از معماری ایرانی اسلامی

مهدی هوشمندی نژاد، کارشناس بافت تاریخی کاشان در گفت‌و گو با خبرنگار‌  فارس در کاشان با بیان اینکه در کنار گردشگران، شهروندان کاشانی نیز لازم است با بافت تاریخی شهرستان کاشان آشنا شوند، اظهار کرد: برای آشنایی هرچه بیشتر شهروندان کاشانی با بافت‌ تاریخی این شهر می‌توان محورهای پیاده روی را در مسیر بافت‌های تاریخی کاشان در نظر گرفت.

وی افزود: احیای بافت‌های قدیمی کاشان موجب می‌شود تا سبک سنتی شهر حفظ شود، بر همین اساس هر سال نسبت به احیای دو تا سه منطقه بافت قدیمی کاشان اقدام می‌کنیم.

کارشناس بافت تاریخی کاشان خاطرنشان کرد: ۵۴۰ هکتار بافت قدیمی حدود ۱۰ درصد فضای شهری کاشان را در بر می گیرد.

هوشمندی نژاد با تاکید بر توسعه گردشگری در کاشان بیان کرد: ما نباید تنها به خانه‌های تاریخی توجه کنیم بلکه باید تمام اماکن تاریخی و قدیمی در مسیر این خانه‌های تاریخی همچون گذرها، حمام‌ها، آب انبارها و غیره را احیا کنیم که این مهم موجب می‌شود برای گردشگران تازگی داشته باشد و بتواند آنها را بیشتر جذب کند.

کارشناس بافت تاریخی کاشان با بیان اینکه اثر تاریخی تیمچه امین الدوله در گذشته با کاربری تجاری ساخته شده لذا در ساخت این بنا به مهندسی و زیبایی آن اهتمام ویژه شده است، خاطرنشان کرد: تیمچه امین الدوله نمونه کاملی از یک اثر فاخر و معماری ایرانی اسلامی است و اینگونه بافت های تاریخی در جذب گردشگر تاثیر بسزایی دارد زیرا کمتر شهری است که این نمونه بناها را داشته باشد.

به گفته وی مادام دیولافوا همسر مارسل دیولافوا مهندس و باستان شناس فرانسوی که اواخر دوره قاجاریه(۱۸۸۴میلادی) به کاشان سفر کرده است،در خاطرات خود در مورد این بنا چنین می نویسد: بازار این شهر وسیع است و سقف آن دارای گنبدهای کوچکی است که بهم پیوسته و جابجا، کاروانسرایی است که مخزن مال التجاره است.

هوشمند نژاد گفت: مادام دیولافوا نوشته این کاروانسراها تاجرنشین اند و غیر از آنهایی هستند که مسافرین در آنها منزل می کنند، اینها دارای بناهای مجلل و مزینی هستند که یکی از بهترین نمونه های آنها کاروانسرای تازه است که تجار ساخته اند و شکل آن مانند منشور مربع القاعده است و در دو طرف آن درب ورودی دارد.

کارشناس بافت تاریخی کاشان افزود: مادام دیولافوا در خاطرات خود تیمچه امین الدوله را اینگونه توصیف می کند تمام بنا با آجر ساخته شده است و نمایش قشنگی دارد در سقف آن هم سه روزنه بزرگ است که به قدر کافی محوطه را روشن می کند، این بنای مهم که پر از مال التجاره های گرانبهاست بهتر از هر گونه احصائیه و محاسبه ای اهمیت تجاری و آبادانی و ترقی شهر را نشان می دهد.

وی اضافه کرد : این خانم فرانسوی همچنین نوشته در این کاروانسرای نو پارچه های ابریشمی و مخمل های عالی دست باف که محصول همین شهر است به فروش می رسد. ترکیب گل و بوته و روزنه های سقف بافت تاریخی در کاشان تو را به آرامش می رساند.

رونق کسب و کار در تیمچه امین الدوله کاشان

مریم که از شیراز به کاشان سفر کرده است در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در کاشان گفت: دیدن بناهای کاشان من را به اعماق فیلم‌های تاریخی می برد.

وی افزود: وقتی به کاشان سفر کردم دیدن این همه زیبایی در کنار هم مرا به یاد ایران قدیم و سریال‌های جذابی که از آن زمان‌ها از تلویزیون نگاه می کردم انداخت و گویا در آن زمان پرسه می زدم.

این گردشگر شیرازی گفت: سقف این بنای زیبا خورشید و انرژی های مثبت را به درون بنا آورده و اهریمن ‌‌منفی را بیرون می کند.

مریم با اشاره به بزرگی درب این کاروانسرا ها و نقش‌های زیبای روی درب گفت: نقش‌های سقف و درب انسان را به یاد حوض نقاشی و ترکیب و موسیقی رنگ ها می برد و برای ساعت‌هایی فارغ از هر هیاهویی به انرژی های دریافتی از این همه هنرمندی و استادی خیره می شوید و با آن به گذشته سفر می کنید.

نمای از پشت بام تیمچه امین الدوله کاشان

وی با بیان اینکه ترکیب گل و بوته و روزنه های سقف بافت تاریخی در کاشان صفا و صمیمیت نقاشی های استادان معماری را جلوه گر می کند گفت: کمتر ‌جایی می توان اینچنین جان و روح را با معماری اصیل ایرانی نوازش کرد و به آرامش رسید.

پایان پیام/۳۸۱۳