حکم دادگاه لاهه علیه اسرائیل از چه جهاتی حائز اهمیت است؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، دیوان بین‌المللی دادگستری جمعه هفته گذشته حکم اولیه خود را درباره شکایت آفریقای جنوبی از اسرائیل درباره اعلام کرد و از اسرائیل خواست تمامی اقدامات لازم را برای جلوگیری از نسل‌کشی در غزه انجام دهد.

این دادگاه همچنین به اسرائیل دستور داد ظرف یک ماه از صدور حکم تمامی اقداماتی که برای جلوگیری از نسل‌کشی انجام داده را به این دادگاه مستقر در لاهه گزارش دهد. دیوان لاهه با وجود این، بر خلاف خواسته آفریقای جنوبی حکمی اضطراری برای توقف جنگ در غزه صادر نکرد.

عده‌ای از تحلیلگران با توجه به اینکه دادگاه فرمانی برای توقف جنگ صادر نکرده آن را کم‌اهمیت دانسته‌اند. با وجود این، برخی از تحلیلگران دیگران این حکم را تاریخی دانسته و روند صدور آن را دارای اهمیت و معناهای زیاد می‌دانند.

اولین و مهم‌ترین نکته در باب اهمیت این حکم همین است که دیوان بین‌المللی دادگستری علیه اسرائیل حکم داده است. در واقع، قضات دادگاه لاهه هیچ‌کدام از استدلال‌های آفریقای جنوبی درباره احتمال ارتکاب نسل‌کشی از سوی اسرائیل را رد نکرده و آن را قابل پیگرد دانسته‌اند.

کارشناسان مسائل حقوق بین‌المللی می‌گویند اینکه دیوان بین‌المللی دادگستری ۳۶ دقیقه ابتدایی بحث خود را به توضیح درباره حق آفریقای جنوبی برای شکایت از اسرائیل اختصاص داد نشان‌دهنده این است که این دادگاه احتمال نسل‌کشی در غزه را رد نکرده است.  به همین جهت حکم اولیه روز جمعه به نوعی تأیید اقدامات نسل‌کشی از سوی اسرائیلی‌ها محسوب می‌شود.

«اونا هاتاوی»، استاد حقوق دانشگاه ییل در مصاحبه‌ای با نیویورکر در همین خصوص گفت: «دیوان بین‌المللی دادگستری رویه‌های خاص خودش را دارد و کسانی که با این رویه‌ها آشنا نیستند ممکن است ندانند چیزی که آفریقای جنوبی خواستار آن بود درخواست برای تدابیر موقت بود. چنین درخواستی به هیچ وجه به معنی آن نیست که دادگاه فوراً حکم صادر کند که نسل‌کشی اتفاق افتاده است یا نه.»

طبق گفته این استدلال دانشگاه، آفریقای جنوبی در شکوائیه خود خواستار آن شده بود که دادگاه با صدور یک حکم موقت اعلام کند که آیا شواهد کافی برای تصمیم‌گیری درباره اینکه نسل‌کشی اتفاق افتاده یا نه وجود دارند یا خیر. 

شکوائیه آفریقای جنوبی که در ۸۰ صفحه تنظیم شده بود حاوی نکات بسیار مفصل و قابل تأملی بود و از دادگاه لاهه می‌خواست اسرائیل را به ارتکاب جنایت نسل‌کشی محکوم کند.

در واقع، انجام تحقیقات درباره چنین موضوعی و صدور حکم در خصوص آن معمولاً به چند سال زمان نیاز دارد. درخواست آفریقای جنوبی در مرحله کنونی این بود که قضات دادگاه اولاً تأیید کنند که احتمال نسل‌کشی درغزه امری محتمل است و این پرونده نیازمند رسیدگی در مراحل بعدتر است و دوم اینکه با صدور یک حکم موقت اسرائیل را از انجام اقدامات نسل‌کشی منع کرده و از حق اساسی فلسطینی‌ها محافظت کند.

دادگاه در واقع هر دو مورد فوق را با 15 رأی موافق در برابر 2 رأی مخالف تأیید کرد. یکی از دو قاضی که رأی مخالف داد اهل اسرائیل است. در این جلسه، قضات دادگاه با قاطعیت ادعای اسرائیل را مبنی بر اینکه اقداماتش برای «دفاع از خود» انجام می شود را رد کردند.

«تارک سیریل عامار»، تاریخدان اهل آلمان که در دانشگاه «کچ» استانبول کار می‌کند در یادداشتی در راشاتودی نوشته است: «این حکم یک پیروزی برای آفریقای جنوبی و برای فلسطین و فلسطینی‌ها و یک شکست سنگین برای اسرائیل است به طوری که حتی دیده‌بان حقوق بشر که یک سازمان تماما حامی غرب است نیز آن را به صراحت بیان کرده است.»

یکی از دلایل دیگری که موجب شده عده‌ای رأی دیوان بین‌المللی دادگستری را کم‌اهمیت قلمداد کنند این است که این دادگاه قدرتی برای به اجرا گذاشتن حکم‌های خودش ندارد. ضمانت اجرای آرای این دادگاه بایستی از طریق تصویب قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل صورت پذیرد و در این شورا هم مشخص است که آمریکا اجازه تصویب هیچ قطعنامه‌ای علیه اسرائیل را نخواهد داد.

با وجود این، حتی از واکنش مقام‌های اسرائیلی هم می‌توان متوجه شد که صدور این حکم تا چه اندازه اعتبار اسرائیل را زیر سوال برده و ادامه جنگ را برای آنها دشوارتر کرده است.

 

انتهای پیام/