تلقی دستگاه اطلاعاتی ترکیه از خطر «راست افراطی» ـ بخش پایانی

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، رشد قابل توجه گفتمان سیاسی و اجتماعی راست افراطی در اروپا و آمریکا، موضوع مهمی است که توجه بسیاری از کشورها را به‌سوی خود جلب کرده است،
ترکیه نیز به‌عنوان کشوری با ظرفیت‌های ملی گرایی تنش‌زا و بستر رشد راست افراطی، رصد و پیگیری این موضوع را در دستور کار قرار داده است.

همچنان که در بخش پیشین گزارش اشاره کردیم، از وقتی که ابراهیم کالن به‌عنوان رئیس سرویس اطلاعاتی میت ترکیه معرفی شده است، پیگیری تحولات مربوط به فعالیت جریانات ملی‌گرا و رصد و امکان‌سنجی تهدیدزا بودن آنان، در دستور کار این سرویس قرار گرفته است و رسماً به‌عنوان یک تهدید، مورد مطالعه قرار می‌گیرد.

ازآن‌جایی که رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه یا آکپارتی، ناچار شده است به‌منظور تشکیل کابینه با تندروترین جریان راست افراطی یعنی حزب حرکت ملی‌گرا ائتلاف کند، سرویس میت، به‌شکل آشکار درباره خطرات ملی‌گرایی صحبت نمی‌کند، حالا مدتهاست که این سازمان جاسوسی، تحت لوای بررسی تهدیدات احتمالی رشد راست افراطی در خارج از ترکیه، همین موضوع را در داخل نیز پیگیری می‌کند.

دو هفته پیش، ابراهیم کالن در جشن نودوهفت‌سالگی تأسیس میت، میزبان اردوغان بود و در مراسمی رسمی، آغاز به کار دانشکده مطالعات امنیت ملی وابسته به سرویس میت را نیز اعلام کرد.

گفته می‌شود که این سرویس، کمیته‌ای از کارشناسان دانشگاهی خود را مأمور کرده است به‌شکل جدی، درباره تهدیدات بالقوه و امکان‌سنجی تنش‌آفرینی راست افراطی در ترکیه، مطالعه کنند.

یکی از گاف‌های مهم این مراسم که همچون یک بمب خبری در ترکیه منفجر شد، این بود که یک رسانه دولتی وابسته به حزب حاکم، در اوج ناشی‌گری، عکس واضحی از اردوغان و ده‌ها مأمور امنیتی رده‌بالای میت را منتشر کرد،
این در حالی بود که قبلاً، دو روزنامه‌نگار مشهور ترکیه، تنها به‌دلیل افشای ناخواسته مشخصات و نشانی منزل پدر یک مأمور اطلاعاتی میت که در لیبی کشته شده بود، زندانی شده بودند. روزنامه سوزجو، انتشار عکس مقامات میت را اقدامی خطرناک دانست و با توصیه یک چهره ملی‌گرای راست افراطی به‌نام پروفسور امید اوزداغ رهبر حزب ظفر، عکس مزبور، از تمام پایگاه‌های خبری و رسانه‌ای ترکیه پاک شد.

ییلدرای اوغور از تحلیلگران مشهور ترکیه درباره نگرش سرویس اطلاعاتی میت به موضوع رشد «راست افراطی» نوشته است: «گاف عجیبی که در انتشار عکس مقامات میت روی داد، توجه همه را به‌سوی خود جلب کرد. در آن عکس، بیش از تمام مأموران اطلاعاتی سیا، ام.آی.فایو و کا.گ.ب. که در طول جنگ سرد 50ساله در معرض دید قرار گرفتند، در یک قاب قرار گرفتند، البته خوشبختانه عکس‌ها به‌سرعت از همه جا پاک شدند، اما ظاهراً جنجال این خبر، اجازه نداد کسی به این موضوع توجه کند که سرویس اطلاعاتی میت، روی چه موضوع مهمی انگشت گذاشته است، بله. میت، به‌شکل رسمی، MİT در دوره جدید امکان رشد «راست افراطی» را به لیست خطرات امنیتی خود اضافه کرد. اگرچه از سه سال قبل، در برخی اسناد دیگر نیز بدان اشاره کرده اما حالا، مسئله جدی‌تر شده است».

در سند سرویس اطلاعاتی میت ترکیه، در بخش گزارش‌های ارزیابی تهدیدات به این موارد اشاره شده است:

شتاب‌گرفتن روند آزمایش‌‌های موشکی مافوق‌صوت.

 توسعه فناوری سایبری.

رقابت کشورها در فضا.

افزایش حملات سایبری.

ایجاد  مناطق خطر جدید بر اساس ابزار اینترنت و واقعیت مجازی.

علاوه بر لیست بالا، رشد ناگهانی جنبش‌‌های راست افراطی از سال 2021 بدین سو، به‌عنوان یک تهدید جدی قلمداد شده است.

خطری به‌نام کنشگر تنها

سرویس اطلاعاتی میت ترکیه، بر این باور است که در نگرش جدید راست افراطی، گاهی یک فرد، می‌تواند نقش یک سازمان را ایفا کند.

ییلدرای اوغور درباره نگاه میت به راست افراطی می‌نویسد: «گزارش میت به‌طور کلی در مورد ظهور راست افراطی در کشورهای غربی و خشونت‌های مبتنی بر قدرت‌نمایی راست افراطی است، اما واقعیت این است که این گزارش، همچنین دارای بخشی در مورد جنبش‌های راست افراطی در ترکیه است، البته نام هیچ فرد و حزب و سازمانی ذکر نشده، اما نمایه‌ای از خطر ترسیم شده است. میت به این شکل به موضوع اشاره کرده است؛ گروه‌‌های راست افراطی سال‌ها در سطح ملی برای محافظت از ملت یا نژاد خود فعالیت کرده‌‌اند، زیرا بر اساس ایدئولوژی ناسیونالیسم ساخته شده‌‌اند، با این حال، به‌موازات پیشرفت‌های فناوری، تعاملات بین‌المللی گروه‌ها، راست افراطی هم به‌تدریج شروع به گسترش کرده است. 20 گروه راست افراطی حتی در دوران کرونا، قدرت ارتباط جهانی خود را از طریق شبکه‌های آن‌لاین تقویت کردند، به‌ویژه از طریق کانال‌های ارتباطی تلگرام. در این فرآیند مشاهده شد که گروه‌‌ها فعالیت‌های مشترکی را سازماندهی می‌کنند، استراتژی‌های مشابهی را توسعه می‌دهند و بر شباهت‌ها به‌جای تفاوت‌های بین خود در مورد درک دشمن مشترک تمرکز می‌کنند. جنبش‌های راست افراطی، گروه سنی 13 تا 18 سال را از طریق بسترهای فضای مجازی مورد خطاب قرار می‌دهند و در پی فرآیندهای تبلیغاتی ایدئولوژیک، قشر جوان را به‌سمت حملات جدید با الگوی خاص کنشگر تنها سوق می‌دهند، این نیز موضوعی است که باید مورد توجه قرار گیرد».

ترکیه، از تهدید قدیم تا تهدید جدید

سرویس اطلاعاتی ترکیه قبلاً و به‌ترتیب از این گفتمان‌ها به‌عنوان خطر امنیتی یاد کرده است:

الف) ارتجاع.

ب) کُردیسم.

ج) کمونیسم.

د) جدایی‌طلبی.

پس از کودتای سال 1960 میلادی و اعدام عدنان مندرس نخست وزیر وقت ترکیه، ژنرال‌های قدرتمند ترکیه، تعاریف تهدید را در سند سیاست امنیت ملی، در جزوه‌ای با عنوان کتاب قرمز تدوین کرده آن را در اختیار شورای امنیت ملی گذاشتند.

در دوران کودتای آرام 28 فوریه و کنار نهادن مرحوم نجم‌الدین اربکان، توجه به ارزش‌های دینی و اسلامی، از سوی ژنرال‌های صاحب‌نظر عرصه امنیت ملی ترکیه، با کُد «خطرات قدرت‌گرفتن مرتجعین» تعریف شد.

در عین حال، پس از آن که یک قاضی، یک شخص ملی‌گرای راست افراطی و یک ارباب مافیای ترکیه در یک خودرو در سوسورلوگ کشته شدند و پرده از رفاقت شبکه فاسد قدرت برداشته شد، به خطرات نفوذ راست افراطی نیز اشاره کردند.

در آن کتاب چنین عبارتی درج شده بود: ناسیونالیسم ترکی، از سوی برخی گروه‌ها عملاً در قامت نژادپرستی دنبال می‌شود. مافیای ایده‌آلیست می‌خواهد از این موضوع سوءاستفاده کند و در نتیجه، این نیز یک تهدید است. پس از قدرت گرفتن حزب عدالت و توسعه در سال 2002 میلادی، رفته رفته تعاریف جدیدی گنجانده شد و در سال 2005 میلادی، تهدیدات راست افراطی از لیست حذف شد و القاعده وارد دفترچه شد، اما اندکی بعد، این کتاب قرمز به‌کلی کنار نهاده شد، حالا یک بار دیگر، شاهد این هستیم که سرویس اطلاعاتی میت ترکیه، در حال سیاهه‌نویسی و لیست‌برداری از تهدیدات امنیت ملی است و در این راستا، خطر راست افراطی را هم جدی گرفته است.

به‌باور ییلدرای اوغور، افزایش آشکار خشم و نفرت در برابر پنج میلیون پناهجو در ترکیه، از مظاهر خطرناک پرورش نسل جدیدی از هواداران پان‌ترکیسم و راست افراطی در این کشور است.

حزب اردوغان از سال 2016 میلادی و از زمان کودتای گولن به بعد، عملاً میدان را بر ظهور و بروز مخالفین بسته است و در نتیجه، راست افراطی می‌تواند در این خلأ، دوباره سربرآورد.

اوغور می‌گوید: «ما در مورد جنبشی صحبت می‌کنیم که هنوز جرم‌انگاری نشده است، اما ممکن است زمانی که جوانان امید خود را به اپوزیسیون فعلی از دست بدهند، این هسته‌های خشونت، خود را سازماندهی کنند و با استفاده از زبان تهدید در رسانه‌های اجتماعی در جنبشی علیه پناهجویان خارجی، در هر نقطه از ترکیه منفجر شوند. این شکل از راست افراطی جدید که از طریق کانال‌های اطلاعاتی و نظری جایگزین در اینترنت تغذیه می‌شود، می‌تواند به‌سرعت به‌صورت افقی سازماندهی شود و با افول جریان اصلی سیاست در ترکیه، فضایی برای خود پیدا کند. متأسفانه بسیاری از مردم، از جمله مورخان، روزنامه‌نگاران و سیاستمداران مشهور، نه‌تنها خطرات این موج را درنیافته‌اند، بلکه ترجیح می‌دهند روی آن موج‌سواری کنند».

در پایان باید گفت؛ ترکیه بین کشورهای منطقه، دارای بیشترین میزان ظرفیت برای تقویت گفتمان ملی‌گرایی با ورژن‌های راست افراطی و تنش‌زاست، در نتیجه طبیعی است که سرویس اطلاعاتی امنیتی این کشور و دانشگاهیان مرتبط با این موضوع، برای کنترل پیامدهای رشد اندیشه راست افراطی در ترکیه، نگرانی بیشتری داشته باشند.

انتهای پیام/+