نگاه ترکیه به تحولات دریای سرخ؛ جستجوی فرصت از دل تهدید- بخش ۱

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، تحولات مهمی که پس از طوفان الاقصی در جهان و منطقه روی داده، زنجیره ای از رویدادهای جدید را به دنبال آورده است. یکی از حوزه های جدیدی که تحولات آن مورد توجه متخصصین روابط بین الملل قرار گرفته، بالا رفتن ظرفیت دفاعی انصار الله در یمن و اثرگذاری آن بر حوزه امنیتی دریای سرخ است. این موضوع توجه محافل رسانه ای و سیاسی ترکیه را نیز به سوی خود جلب کرده است.

روزنامه آنالیز چاپ آنکارا در تیتر و عکس صفحه نخست، به تحولات دریای سرخ توجه کرده و پرسیده است: «آیا ترکیه می تواند بحران روی داده در دریای سرخ را به یک فرصت تبدیل کند؟» این سوال در حالی برجسته شده که در چند سال گذشته، دولت اردوغان توجه ویژه ای به ظرفیت های دریایی ترکیه داشته و در این حوزه، به دنبال قدرت نمایی و اقدامات نمایشی فراوانی رفته است.

دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه، بارها در دریای مدیترانه، رزمایش به راه انداخته و توافق امنیتی ترکیه و لیبی در مدیترانه، تنش دریایی بین ترکیه و فرانسه، عملیات اکتشافی و حفاری ترکیه در سواحل قبرس و چندین موضوع دیگر، از حواشی مهم ترکیه در حوزه سیاست دریایی بوده است.

علاوه بر این، ترکیه در دریای سیاه نیز به دنبال افزایش نفوذ است و حالا می خواهد در دریای سرخ نیز بخت خود را بیازماید.

برای آن که درک روشن تری از اهداف ترکیه در دریای سرخ و دیگر حوزه های آبی داشته باشیم، لازم است در آغاز، نگاهی بیندازیم به تغییر رویکرد نظامی ترکیه نسبت به موضوع افزایش قدرت دریایی در چند سال گذشته.

از کشتی سلطان سلیم تا سریال ناخدا بارباروس

ترکیه به عنوان یکی از اعضای پیمان نظامی ناتو، همواره صاحب یک ارتش قدرتمند و پرجمعیت بوده که البته نیروی زمینی این ارتش، همواره اهمیت بیشتری داشته است. چرا که از سده نوزدهم میلادی، قدرت دریایی امپراتوری عثمانی کاهش پیدا کرد و در حوزه نیروی هوایی نیز هیچگاه به عنوان یکی از قدرتهای مهم ناتو نقش ایفا نکرده است. اما شواهد نشان می دهد که حالا، ترکیه می خواهد به شکلی جدی تر به دریا بنگرد.

پس از کودتای نافرجام سال 2016 میلادی در ترکیه، دولت اردوغان رفته رفته به فکر تقویت نیروی دریایی افتاد و در حوزه های نظری و عملی دست به اقداماتی زد. یکی از این اقدامات، طرح موضوعی به نام وطن آبی و تلاش برای قدرت نمایی در مدیترانه بود.

در دکترین دفاعی ترکیه مفهومی به نام «وطن آبی» یا ماوی وطن برجسته شده که هدف اصلی آن، برخورداری ترکیه از منابع سوخت فسیلی قرار گرفته در میادین کف دریای مدیترانه است. اردوغان برای بها دادن به این سیاست، دستور داد تا چند کشتی پیشرفته اکتشافی و حفاری خریداری و به نام پادشاهان عثمانی همچون سلطان محمد فاتح، سلطان سلیمان، سلطان یاووز و سلطان عبدالحمیدخان نامگذاری شوند و علاوه بر این، به موضوع ساخت زیردریایی و ناو هواپیمابر نیز توجه شود.

یکی از گروه های رسانه ای نزدیک به حزب عدالت و توسعه، با ساخت یک سریال تلویزیونی به نام بارباروس خیرالدین، زندگی یکی از دریاسالاران عثمانی را از شبکه تلویزیونی دولتی تی.آر.تی بر روی آنتن فرستاده و در این سریال، به شکلی اغراق آمیز، سلطان عثمانی به عنوان یگانه فرمانروای دریاها معرفی می شود.

همه اینها، بخش هایی از تلاش ترکیه برای توجه حماسی و ملی گرایانه به موضوع حکمرانی بر دنیای آب های آزاد است. صد البته در کنار عوامل مهمی همچون تجارت و انرژی، نمی توان از بیان این واقعیت غافل ماند که افزایش  ملموس قدرت نیروی دریایی ارتش و نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان دو بازوی آبی جمهوری اسلامی، دولت اردوغان را به این جمع بندی رسانده که در کنار فعالیت های گسترده رقیب قدرتمندی به نام ایران، ترکیه نیز باید نشان دهد که به حوزه دریا توجه ویژه دارد.

غزه، انصار الله و ترکیه

یکی از ابعاد شگرف و غافلگیرکننده رویدادهای پس از طوفان الاقصی، برجسته شدن ظرفیت دفاعی انصار الله یمن در برابر آمریکا و رژیم صهیونیستی بود. نه تنها ترکیه، بلکه کشورهای غربی هم فکرش را نمی کردند که آنها بتوانند تا این اندازه شجاعانه و اثرگذار عمل کنند و معادلات امنیتی و تجاری دریای سرخ را تحت تاثیر قرار دهند.

کشور یونان نیز به عنوان یکی از رقبا و همسایگان ترکیه، نگرش تحلیلی خاصی به دریای سرخ دارد و طی روزهای اخیر، بارها به این اشاره کرده اند که ترکیه می تواند در مقاطع آتی، برگ برنده جدیدی در دست داشته باشد.

رسانه های ترکیه نیز از طرح این موضوع در روزنامه های آتن به وجد آمده و به این تصور دامن می زنند که ادامه تنش در دریای سرخ، نهایتاً به نفع ترکیه است و باعث می شود که در چهارچوب طرح موسوم به «مسیر توسعه»، ترکیه بتواند از بندر بصره عراق تا استانبول و از آنجا از طریق بلغارستان به اروپا، یک خط انتقال حیاتی به راه بیندازد.

آیا ترکیه می تواند انتقام بگیرد؟

شاید تنها روزنامه های آتن بتوانند با سخن گفتن از یک انتقام تاریخی، توجه اندیشکده ها و محافل سیاسی ترکیه را به سرعت به سوی خود جلب کنند.

در یکی از روزنامه های آتن، یک بار دیگر موضوع راه ها و کانال های سده های دور تاریخ مطرح شده و به این شکل به نقش ترکیه نیز اشاره شده است: «ترکیه در حال گرفتن انتقام از تاریخ است. چرا که افتتاح کانال سوئز در سال 1869 میلادی و از دست رفتن اهمیت سابق جاده ابریشم، فروپاشی امپراتوری عثمانی را تسریع کرد. اما حالا فرصت جدیدی به وجود آمده که ترکیه، کانال قدرتمندی برای تجارت و انرژی در اختیار بگیرد».

در ادامه گزارش روزنامه یونانی که در چند پایگاه خبری ترکیه از جمله خبر 7 منتشر شده، به این شکل به موضوع ارتباط تنش های اخیر با منافع آنکارا پرداخته شده است: «تنش در کانال سوئز، زنجیره تدارک و شبکه لجستیک بین المللی را تحت تاثیر قرار داد. برخی از کشورها مسیر تجاری خود را از دریای سرخ تغییر دادند. این باعث شد که قیمت حمل و نقل افزایش یابد. تنها کشوری که در این بحران فرصت جدیدی یافته، ترکیه است. ترکیه دارای یک مسیر لجستیکی امن است و باید بحران دریای سرخ را به یک فرصت تبدیل کند، اما برای این منظور باید در سطح بین المللی کار کند. شاید از برخی جهات، ترکیه نیز به اندازه کشورهای اروپایی از تنش در دریای سرخ آسیب دیده است. اما می تواند با تکیه بر روابط تجاری بین ‌المللی خود از جمله تامین انرژی خارج از کانال سوئز و متکی به جغرافیای نزدیک، منافع جدیدی دست و پا کند».

در بخش بعدی گزارش، به نگرش متخصصین و کارشناسان ترکیه به ظرفیت های دریایی ترکیه، تنش دریای سرخ و اهداف طرح مشترک ترکیه – عراق خواهیم پرداخت.

ادامه دارد….

انتهای پیام/