تصرف «باخموت» و اینک «آودیوکا»؛ روس‌ها تا کجا پیش خواهند رفت؟

‌خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: در آستانه دومین سالروز آغاز جنگ روسیه و اوکراین که پنجم اسفند ۱۴۰۰ (۲۴ فوریه ۲۰۲۲) انجام گرفت، اینک رخداد بزرگ و تعیین‌کننده‌ای در عرصه میدانی رقم خورده‌است.

پس از چهار ماه نبرد سنگین در شهر مهم آودیوکا در شرق اوکراین، فرمانده ارتش اوکراین از خروج سربازان این کشور از این شهر خبر داد. «الکساندر سیرسکی» فرمانده نیروهای مسلح این کشور، بامداد شنبه (۲۸ بهمن) در پیامی فیسبوکی نوشت: برای جلوگیری از محاصره و به منظور حفظ جان نیروهای نظامی، تصمیم گرفتم واحدهای خود را از شهر خارج کنم.

روسیه تلاش برای تصرف این شهر را از ماه اکتبر آغاز کرد و «ولادیمیر پوتین» رییس جمهوری روسیه حدود سه هفته پیش گفت نیروهای این کشور به حومه آودیوکا رسیده‌اند.

نبردهای سنگین در شهر صنعتی آودیوکا با بیش از ۷۰ هزار جمعیت یکی از خونین‌ترین نبردها بوده‌است و با نبرد بسیار شدید ۹ ماه پیش که به اشغال شهر باخموت از سوی نیروهای روسیه منجر شد، مقایسه می‌شود.

باخموت چگونه سقوط کرد؟

اردیبهشت ماه امسال، نیروهای روسیه اعلام کردند کنترل کامل باخموت را در اختیار گرفته‌اند و به درگیری چندین ماهه شدید در این شهر واقع در شرق اوکراین پایان داده اند؛ شهری که تا آن زمان، کانون طولانی‌ترین و خونین‌ترین نبردهای جنگ اوکراین بود.

«یوگنی پریگوژین» فرمانده گروه واگنر روسیه که بعدها در جریان سقوط بالگرد کشته شد، خبر داد که نیروهایش پس از ماه‌ها درگیری شدید توانستند شهر باخموت (باهموت) اوکراین را به طور کامل تصرف کنند؛ اظهارنظری که ابتدا از سوی اوکراین رد شد اما سران کی‌یف در نهایت بر آن مُهر تأیید زدند.

تصرف باخموت یک سکوی پرتاب برای نیروهای روسیه محسوب می‌شد. این شهر یک مرکز حمل و نقل و لجستیک منطقه‌ای در استان «دونتسک» اوکراین است؛ استانی صنعتی و عمدتاً روس‌زبان که مسکو قصد داشت با عملیات ویژه نظامی آن را ضمیمه خاک خود کند.

با تصرف باخموت، ۲ شهر بزرگ‌تر منطقه دونتسک یعنی «کراماتورسک» و «اسلاویانسک» که کرملین مدت‌ها در صدد تصرف آنها برآمده‌ بود، در برد آسان توپخانه نیروهای روسیه قرار گرفتند. مسکو برای تکمیل آنچه «آزادسازی» این مناطق می‌نامید به کنترل این شهرها نیاز داشت.

از آن زمان حمله‌های موشکی مرگبار روسیه به شهر کراماتورسک شروع شد و از راه‌آهن گرفته تا رستوران‌های این شهر ۱۵۰ هزار نفری همواره مورد اصابت موشک قرار گرفتند. همزمان حمله هوایی ارتش روسیه به شهر اسلاویانسک اوکراین با ۶۳ هزار جمعیت نیز ادامه یافت.

«ولودیمیر زلنسکی» رییس‌جمهوری اوکراین این واقعه را پیش‌بینی کرده‌ بود. وی پیشتر در جریان گفت‌وگو با شبکه خبری «سی‌ان‌ان» آمریکا ابراز نگرانی کرده‌ بود که با تصرف باخموت، نیروهای روسیه «راهی هموار» به سوی این ۲ شهر پیدا می‌کنند.

شهر «چاسیو یار» در غرب باخموت، هدف بعدی نیروهای روسیه بود و این دومینوتا جایی پیش رفت که در نهایت اینک به آودیوکا به عنوان یک شهر بسیار مهم و راهبردی رسیده‌است.

اهمیت آودیوکا و تأثیر آن بر معادله جنگ

تصرف آودیوکا که پس از نبردهای خونین چند ماه طی روزهای اخیر به دست روس‌ها افتاده‌ است، بزرگترین تغییر در خط مقدم به طول بیش از هزار کیلومتر به شمار می‌رود. این دستاورد نظامی آشکارا نشان می‌دهد که چگونه پس از شکست ضدحمله اوکراین در سال گذشته، موج جنگ به نفع مسکو تغییر کرده‌است.

از نگاه ناظران، تصرف آودیوکا ضربه‌ای استراتژیک به ارتش اوکراین قلمداد می‌شود، زیرا آودیوکا یک سنگر دفاعی اوکراین در منطقه دونتسک بود که از چندین مواضع کلیدی ارتش محافظت می‌کرد و شهر دونتسک را که در نزدیکی کنترل روسیه قرار داشت در معرض تهدید دائمی قرار می‌داد.

به دست گرفتن کنترل آودیوکا همچنین می‌تواند فرصتی جدید برای روسیه ایجاد کند. نیروهای این کشور در مرحله بعدی می‌توانند شهرهای استراتژیک مانند «پوکروفسک» را که یک مرکز لجستیکی برای ارتش اوکراین است، تحت کنترل خود درآورند.

این پیروزی همچنین روس‌ها را به هدف مهم خود برای تصرف کل منطقه دونتسک نزدیک می‌کند؛ تصرف این شهر راهبردی به ارتش روسیه این امکان را می‌دهد تا در آینده بتواند استان‌های لوهانسک و دونتسک را به طور کامل در اختیار گرفته و یک کمربند حایل امنیتی را دور این مناطق ایجاد و تسلط خود بر آنها را تثبیت کند.

همچنین عقب راندن نیروهای اوکراین از اطراف دونتسک، سبب می‌شود تا اوکراینی‌ها نتوانند به راحتی به مرزهای روسیه نفوذ کنند. ضمن اینکه با تقویت پدافندهای روسی در این منطقه، قدرت مانور حمله‌های پهپادی کی‌یف به عمق خاک روسیه کاهش خواهد یافت.

از این رو آودیوکا را می‌توان به عنوان دروازه ورود به شهر دونتسک دانست. مقام‌های روسی تاکید می‌کنند که مناطق مسکونی این کشور توسط نیروهای اوکراینی، گاهی وقت‌ها از آودیوکا گلوله باران شده‌است. وزارت دفاع روسیه گفت که آودیوکا یک مرکز دفاعی قدرتمند برای نیروهای مسلح اوکراین بود و تصرف آن خط مقدم را از دونتسک دور می‌کند و توانایی اوکراین را برای گلوله‌باران سنگر روسیه کاهش می‌دهد.

از طرفی، تصرف شهر آودیوکا می‌تواند روحیه سربازان روسیه را تقویت و در مقابل، روحیه نیروهای اوکراینی را که از ماه ژوئن در عملیات موسوم به «تهاجم متقابل» تنها به دستاوردهای اندکی دست یافته‌اند، تضعیف کند.

آودیوکا که به خاطر کارخانه بزرگ که سوخت مبتنی بر زغال سنگ به نام «کک» تولید می‌کند، شناخته شده‌است و به لحاظ اقتصادی هم برای روس‌ها دستاورد بزرگی به حساب می‌آید. این شهر به شدت با شبکه‌ای از تونل‌ها و استحکامات بتنی مستحکم شده که می‌تواند به عنوان سکوی پرشی برای پیروزی‌های احتمالی مسکو در آینده باشد.

افزون بر آن، تصرف آودیوکا به عنوان بزرگترین پیشروی ارضی روسیه از زمان تصرف باخموت در ماه می گذشته به شمار می‌رود و می‌تواند به نقطه افتخاری برای پوتین تبدیل شود زیرا او به دنبال پنجمین دوره ریاست جمهوری است که انتخابات آن طی هفته‌های آتی یعنی در ۱۷ مارس (۲۷ اسفند) برگزار می‌شود.

پوتین که در سال ۲۰۱۸ توانست با کسب حدود ۷۷ درصد آرا با فاصله زیادی از رقیبان خود در انتخابات پیروز شود، با تصرف باخموت و اینک آودیوکا، شانس بالایی برای ورود مجدد به کرملین دارد.

مقصر شکست‌های دومینووار اوکراین کیست؟

آن‌چنان که از قرائن بر می‌آید، نیروهای کی‌یف به دلیل ورود کُند گلوله‌های توپخانه‌ای از سوی اتحادیه اروپا و توقف کمک‌های نظامی آمریکا ناشی از درگیری‌های حزبی در کنگره آن کشور، مجبور به عقب نشینی از این شهر راهبردی شده‌اند.

چند روز قبل از سقوط آودیوکا، «جان کربی» سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید با اشاره به کمبود مهمات توپخانه در بین نیروهای اوکراینی گفته‌بود که این شهر در خطر سقوط به دست نیروهای روسیه است.

نشریه «نیوزویک» نیز در گزارشی به همین مساله پرداخت و نوک پیکان اتهام را به سمت غرب نشان رفت و نوشت: در حالی‌که فرماندهان ارتش اوکراین کمبود شدید مهمات را مهمترین عامل شکست کی‌یف در میدان نبرد شهر آودیوکا از زمان عقب‌نشینی از باخموت در تابستان ۲۰۲۳ ارزیابی کرده‌اند، یکی از وزیران امورخارجه کشورهای عضو ائتلاف نظامی ناتو متحدان غربی را مسؤول شکست اوکراین در این شهر دانست.

«مارگوس ساهکنا» وزیر امورخارجه استونی به عنوان یکی از کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ در پاسخ به سوال نیوزویک مبنی بر اینکه آیا تحویل دیرهنگام و اندک مهمات آمریکایی و متحدانش به اوکراین، سبب شکست اخیر در شهر آودیوکا شده‌است یا خیر، گفت: «همه کشورها مسؤول هستند».

البته فرو رفتن غرب به ویژه آمریکا در باتلاق غزه در شکل‌گیری این وضعیت تأثیر چشمگیری داشته که ۲ طیف دموکرات و جمهوری‌خواه را در کنگره آمریکا مقابل یکدیگر قرار داده‌است.

مجلس سنای آمریکا به رهبری دموکرات‌ها اگرچه در نهایت در ساعت‌های اولیه بامداد سه‌شنبه (۲۴ بهمن) لایحه کمک ۹۵ میلیارد دلاری این کشور را به اوکراین، رژیم صهیونیستی و تایوان تصویب کرد اما ماه‌ها است که آنها بر سر کمک به این بازیگران اختلاف نظر جدی دارند.

بعد از بروز اختلاف در کنگره آمریکا بر سر کمک یا عدم کمک به اوکراین در آبان ماه، سناتورهای دموکرات لایحه پیشنهادی جمهوری‌خواهان کنگره مبنی بر ارسال کمک‌های اضطراری به رژیم صهیونیستی و عدم کمک به اوکراین را مسدود کردند.

بنابراین شکست‌های پیاپی اوکراین از این جهت است که اجماع در کنگره آمریکا بر سر ادامه کمک‌ها به کی‌یف از بین رفته‌است. جمهوری‌خواهان دیگر حاضر به کمک به اوکراین نیستند و بر این باورند که باید کمک به رژیم صهیونیستی در اولویت قرار بگیرد. در مقابل دموکرات‌ها همچنان به ادامه کمک‌ها به اوکراین متعهدند.

از این رو پیشتر دموکرات‌های سنای آمریکا لایحه پیشنهادی جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان مبنی بر ارسال کمک‌های اضطراری به رژیم صهیونیستی را مسدود کردند چرا که در این لایحه هیچ کمکی برای اوکراین در نبرد با روسیه در نظر گرفته نشده‌بود.

اینک آمریکا از یک سو بین ۲ بحران بزرگ خودساخته در اوکراین و غزه گرفتار آمده‌است و از سوی دیگر، زلنسکی که به امید حمایت غرب وارد جنگی تمام عیار با روسیه شده‌بود، سنگر به سنگر باید عقب‌نشینی کند و به رغم وعده‌های غرب، همچنان پشت درهای بسته ناتو به انتظار عضویت بنشیند.