حضور ایران در فرآیند رسیدگی به درخواست نظریه مشورتی از دیوان

به گزارش وبانگاه به نقل از خبرگزاری مهر، به دنبال جنایات وحشیانه بی وقفه رژیم اشغالگر قدس و اقدامات مستمر این رژیم در نقض فاحش حقوق بین‌الملل و حقوق بشر در سرزمین‌های اشغالی و عدم توجه آن به قطعنامه‌های سازمان ملل متحد و وتوی قطعنامه‌های متعدد پیشنهادی درباره وضعیت سرزمین‌های اشغالی توسط ایالات متحده آمریکا در شورای امنیت، مجمع عمومی سازمان ملل متحد با تاکید بر میثاق‌های کنوانسیون حقوق کودک و سایر اسناد حقوق بشری در تاریخ ۳۰ دسامبر ۲۰۲۲ قطعنامه ۷۷/۲۴۷ را تحت عنوان «اقدامات اسرائیل که حقوق بشر در سرزمین‌های اشغالی از جمله بیت المقدس را متأثر می‌کند» با ۸۷ رأی موافق، ۲۶ رأی مخالف، ۵۳ ممتنع و ۲۷ غایب تصویب کرد که ضمن محکومیت اقدامات اشغالگرانه رژیم صهیونیستی، از آن رژیم می‌خواهد کلیه اعمال متخلفانه و ناقض حقوق بشر خود از جمله قتل و زخمی کردن غیرنظامیان، حبس و بازداشت خودسرانه و جابجایی اجباری غیرنظامیان و انتقال شهرک‌نشینان به سرزمین‌های اشغالی از جمله بیت المقدس و… را متوقف کند.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد در پاراگراف ۱۸ قطعنامه خود طبق ماده ۹۶ منشور سازمان ملل متحد تصمیم گرفت که از دیوان بین‌المللی دادگستری وفق ماده ۶۵ اساسنامه آن درخواست کند که رأی مشورتی طبق موازین حقوق بین‌الملل، حقوق بین‌الملل بشردوستانه و حقوق بشر و البته قطعنامه‌های مرتبط مجمع عمومی سازمان ملل و شورای امنیت و همچنین نظریه مشورتی ساخت دیوار حال در فلسطین اشغالی (مورخ ۹ ژوئیه ۲۰۰۴) راجع به آثار حقوقی نقض مستمر حق تعیین سرنوشت مردم فلسطین به واسطه اشغال طولانی مدت و ضمیمه کردن سرزمین‌های اشغالی و اتخاذ سیاست‌ها و تدابیر تبعیض آمیز و تأثیر این سیاست‌ها و اقدامات بر وضعیت حقوقی اشغال و همچنین تعهدات سایر دولت‌ها و سازمان ملل در قبال این نقض‌های مستمر، صادر کند.

جمهوری اسلامی ایران و درخواست نظریه مشورتی راجع به فلسطین اشغالی

پس از تصویب قطعنامه ۷۷/۲۴۷ مجمع عمومی سازمان ملل متحد، بلافاصله موضوع تصمیم‌گیری راجع به نحوه مشارکت جمهوری اسلامی ایران در فرآیند رسیدگی به درخواست نظریه مشورتی یاد شده در دستور کار وزارت امور خارجه قرار گرفت که پس از تبادل نظر و هماهنگی با مراجع ذیصلاح، تصمیم بر آن شد که جمهوری اسلامی ایران با رعایت ملاحظات و مواضع اصولی خود در قبال آرمان فلسطین در فرآیند رسیدگی حضور یابد.

بر این اساس وزارت امور خارجه هماهنگ با دستگاه‌های ذیصلاح نقشه راه چگونگی حضور در فرآیند رسیدگی را ترسیم و دیدگاه شفاهی جمهوری اسلامی ایران را با محوریت برگزاری همه پرسی در سرزمین فلسطین طبق منویات مقام معظم رهبری به عنوان دکترین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال فلسطین، تدوین کرد.

دولت جمهوری اسلامی ایران در دیدگاه شفاهی خود ضمن تاکید بر عدم شناسایی اسرائیل، سه موضوع “صلاحیت دیوان برای رسیدگی به درخواست نظریه مشورتی مجمع عمومی”، “اعمال متخلفانه رژیم اسرائیل به ویژه نقض قاعده آمره حق تعیین سرنوشت فلسطینیان به واسطه اشغال طولانی مدت فلسطین، تغییر ترکیب جمعیت فلسطین، تغییر ماهیت و وضعیت شهر مقدس بیت‌المقدس، …” و “تعهدات سایر دولت‌ها و سازمان ملل برای عدم همکاری با اسرائیل و شناسایی نکردن وضعیت ناشی از نقض قواعد آمره حقوق بین‌الملل توسط اسرائیل و پایان دادن فوری و بدون قید و شرط به اعمال متخلفانه رژیم صهیونیستی” را از منظر حقوقی تبیین و تشریح خواهد کرد و نهایتاً تاکید می‌کند که از نظر جمهوری اسلامی ایران، تنها راهکار قانونی، عملی، دموکراتیک و عادلانه برای تحقق مؤثر حق ذاتی تعیین سرنوشت ملت فلسطین، برگزاری رفراندوم ملی در سرزمین فلسطین است.

مبنای حقوقی و سابقه درخواست نظر مشورتی از دیوان بین‌المللی دادگستری

طبق ماده ۹۶ منشور سازمان ملل متحد «مجمع عمومی یا شورای امنیت می‌تواند در هر مسئله حقوقی از دیوان بین‌المللی دادگستری رأی مشورتی بخواهد». همچنین وفق ماده ۶۵ اساسنامه دیوان بین‌المللی دادگستری «دیوان می‌تواند در هر مسئله حقوقی به تقاضای هر سازمان یا نهادی که منشور ملل متحد به او اجازه چنین تقاضایی را می‌دهد یا بر طبق مقررات آن منشور می‌تواند این اقدام را به عمل آورد رأی مشورتی صادر کند».

از آغاز به کار دیوان بین‌المللی دادگستری (۱۹۴۸) تا امروز ۳۰ مورد درخواست نظر مشورتی از جانب سازمان‌ها و نهادهای ذیصلاح مطرح شده است که دولت جمهوری اسلامی ایران بر اساس منافع ملی خود در فرآیند رسیدگی به درخواست دو نظریه مشورتی مطرح شده راجع به «تهدید به استفاده یا استفاده از سلاح هسته‌ای مورخ ۱۹۹۶» و «اعلامیه استقلال کوزوو مورخ ۲۰۱۰» شرکت کرده است. حضور جمهوری اسلامی ایران در فرآیند رسیدگی به درخواست نظر مشورتی آثار حقوقی نقض مستمر حق تعیین سرنوشت مردم فلسطین از جانب رژیم اشغالگر قدس، سومین حضور دولت ایران در فرآیندهای رسیدگی به درخواست‌های نظریه مشورتی از دیوان است.

به موجب برنامه زمان بندی اعلام شده توسط دفترداری دیوان، نماینده جمهوری اسلامی ایران روز پنج شنبه مورخ ۳ اسفندماه ۱۴۰۲ ساعت ۰۰/۱۳ (به وقت ایران) دیدگاه‌های کشورمان را ارائه خواهد داد.