جنگ اوکراین در سال ۱۴۰۲ چگونه پیش رفت؟ ‌

خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: برخلاف سال ۱۴۰۱ که غرب تمرکز تسلیحاتی و تبلیغاتی بر مساله اوکراین داشت، سال ۱۴۰۲ وضعیت به گونه‌ای دیگر رقم خورد. در این سال از شدت کمک مالی و نظامی غرب به اوکراین کاسته شد اما همچنان این حمایت‌ها و مجازات روسیه با ابزار تحریم تداوم داشت.

غرب باوجود اثبات ناکارامدی تحریم، در سال ۱۴۰۲ نیز کماکان به این ابزار متکی بود به عنوان نمونه آمریکا در هفته‌های پایانی سال به مناسبت دومین سالگرد تهاجم روسیه به اوکراین بیش از ۵۰۰ شخص و سازمان روسی را تحریم کرد.

این رشته تحریم‌ها اما برخلاف پیش بینی‌های غرب مؤثر واقع نشده و «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه دوشنبه (۲۳ بهمن) در نشستی درباره مسائل اقتصادی با بیان اینکه تولید ناخالص داخلی روسیه در سال ۲۰۲۳ (۱۴۰۲) تا ۳.۶ درصد رشد داشته است، تاکید کرد: اقتصاد روسیه برخلاف کشورهای اروپا در حال رشد و توسعه است. این رقم بالاتر از میانگین نرخ رشد اقتصادی جهان است که سه درصد می‌باشد.

«ضدحمله بهاره» بزرگترین پروژه نظامی اما ناکام اوکراین

سال ۱۴۰۲ بعد از چند ماه تبلیغات غربی‌ها و جوسازی رسانه‌ای آنها مبنی بر اهمیت و بزرگی ضدحمله بهاره، «ولودیمر زلنسکی» رئیس جمهور اوکراین سرانجام دهم ژوئن (۲۱ خرداد) آغاز این حملات را بدون اشاره به جزئیات آن اعلام کرد.

مقامات و رسانه‌های غربی و اوکراینی از ماه‌ها پیش از عملیات مدام اعلام می‌کردند در حال تجهیز ارتش اوکراین با انواع تسلیحات نظامی پیشرفته هستند تا با انجام «ضد حملات بزرگ» و «بهاره» تکلیف جنگ اوکراین را مشخص کنند و ضمن بازپس‌گیری مناطق از دست رفته، در گفت‌وگوهای صلح احتمالی، در میز مذاکره دست برتر داشته باشند.

خروجی ضدحمله بهاره اوکراین از برآورده نشدن انتظارات اولیه طرف‌های غربی نشان داشت؛ ضدحمله‌ای که کی‌یف اعتقاد داشت حتی می‌تواند شبه‌جزیره کریمه را به این کشور بازگرداند اما در نهایت کی‌یف موفق به بازپس‌گیری سه روستا در منطقه دونتسک در جنوب شرقی این کشور شد.

شکست اوکراین در این ضدحملات صرفاً شکست ارتش اوکراین نبود بلکه فاجعه کامل نظامی برای ناتو و آمریکا بود که با مدرن‌ترین تسلیحات خود در برابر ارتش روسیه صف‌آرایی کرده اما پیشرفت چشمگیری به دست نیاورده‌بودند.

تصرف ۲ شهر راهبردی؛ سنگینی کفه ترازو به نفع مسکو

اردیبهشت ۱۴۰۲، نیروهای روسیه اعلام کردند کنترل کامل شهر «باخموت» را در اختیار گرفته‌اند و به درگیری چندین ماهه شدید در این شهر واقع در شرق اوکراین پایان داده‌اند؛ شهری که تا آن زمان، کانون طولانی‌ترین و خونین‌ترین نبردهای جنگ اوکراین بود.

تصرف باخموت یک سکوی پرتاب برای نیروهای روسیه محسوب می‌شد. این شهر یک مرکز حمل و نقل و لجستیک منطقه‌ای در استان «دونتسک» اوکراین است؛ استانی صنعتی و عمدتاً روس‌زبان که مسکو قصد داشت با عملیات ویژه نظامی آن را ضمیمه خاک خود کند.

با تصرف باخموت، ۲ شهر بزرگتر منطقه دونتسک یعنی «کراماتورسک» و «اسلاویانسک» که کرملین مدت‌ها در صدد تصرف آنها برآمده بود، در تیررس آسان توپخانه نیروهای روسیه قرار گرفتند.

از آن زمان حمله‌های موشکی مرگبار روسیه به شهر کراماتورسک شروع شد و از راه‌آهن گرفته تا رستوران‌های این شهر ۱۵۰ هزار نفری همواره مورد اصابت موشک قرار گرفتند. همزمان حمله هوایی ارتش روسیه به شهر اسلاویانسک اوکراین با ۶۳ هزار جمعیت نیز ادامه یافت.

بعد از تصرف شهر باخموت در ۹ ماه قبل، در روزهای گذشته (اواخر بهمن ماه) شهر صنعتی «آودیوکا» با بیش از ۷۰ هزار جمعیت به تصرف روسیه درآمد؛ تصرف آودیوکا ضربه‌ای استراتژیک به ارتش اوکراین قلمداد می‌شود، زیرا آودیوکا یک سنگر دفاعی اوکراین در منطقه دونتسک بود که روسیه را در معرض تهدید دائمی قرار می‌داد.

همچنین عقب راندن نیروهای اوکراین از اطراف دونتسک، سبب می‌شود تا اوکراینی‌ها نتوانند به راحتی به مرزهای روسیه نفوذ کنند. ضمن اینکه با تقویت پدافندهای روسی در این منطقه، قدرت مانور حمله‌های پهپادی کی‌یف به عمق خاک روسیه کاهش خواهد یافت.

از این رو آودیوکا را می‌توان به عنوان دروازه ورود به شهر دونتسک دانست. مقام‌های روسی تاکید می‌کنند که مناطق مسکونی این کشور توسط نیروهای اوکراینی، گاهی وقت‌ها از آودیوکا گلوله باران شده‌است. وزارت دفاع روسیه گفت که آودیوکا یک مرکز دفاعی قدرتمند برای نیروهای مسلح اوکراین بود و تصرف آن خط مقدم را از دونتسک دور می‌کند و توانایی اوکراین را برای گلوله‌باران سنگر روسیه کاهش می‌دهد.

از طرفی، تصرف شهر آودیوکا می‌تواند روحیه سربازان روسیه را تقویت و در مقابل، روحیه نیروهای اوکراینی را پس از ناکامی ضدحمله بهاره تضعیف کند.

آودیوکا که به خاطر کارخانه بزرگ که سوخت مبتنی بر زغال سنگ به نام «کک» تولید می‌کند، شناخته شده‌است و به لحاظ اقتصادی هم برای روس‌ها دستاورد بزرگی به حساب می‌آید. این شهر به شدت با شبکه‌ای از تونل‌ها و استحکامات بتنی مستحکم شده که می‌تواند به عنوان سکوی پرشی برای پیروزی‌های احتمالی مسکو در آینده باشد.

در مجموع پس از شکست ضدحمله اوکراین در خردادماه ۱۴۰۲ و تصرف ۲ شهر مهم اوکراین از سوی روس‌ها، موج جنگ به نفع مسکو تغییر کرده‌است. به طوری که وزارت دفاع اوکراین روز جمعه (۴ اسفند) در بیانیه‌ای اعلام کرد که نیروهای روسیه پس از کنترل شهر آودیوکا اوکراین، به سمت غرب پیشروی کرده‌اند.

جنگ غزه و به حاشیه رفتن اوکراین

آن‌چنان که از موضع‌گیری‌ها بر می‌آید، ارتش کی‌یف به دلیل ورود کُند گلوله‌های توپخانه‌ای از سوی اتحادیه اروپا و توقف کمک‌های نظامی آمریکا ناشی از درگیری‌های حزبی در کنگره آن کشور، مجبور به عقب نشینی از آودیوکا شده‌اند؛ موضوعی که ارتباط مستقیمی با درگیری غرب با محوریت آمریکا در جنگ علیه غزه دارد.

مجلس سنای آمریکا به رهبری دموکرات‌ها اگرچه در نهایت در ساعت‌های اولیه بامداد سه‌شنبه (۲۴ بهمن) لایحه کمک ۹۵ میلیارد دلاری این کشور را به اوکراین، رژیم صهیونیستی و تایوان تصویب کرد اما ماه‌ها است که آنها بر سر کمک به این بازیگران اختلاف نظر جدی دارند.

بعد از بروز اختلاف در کنگره آمریکا بر سر کمک یا عدم کمک به اوکراین در آبان ماه، سناتورهای دموکرات لایحه پیشنهادی جمهوری‌خواهان کنگره مبنی بر ارسال کمک‌های اضطراری به رژیم صهیونیستی و عدم کمک به اوکراین را مسدود کردند.

بنابراین شکست‌های پیاپی اوکراین از این جهت است که اجماع در کنگره آمریکا بر سر ادامه کمک‌ها به کی‌یف از بین رفته‌است. جمهوری‌خواهان دیگر حاضر به کمک به اوکراین نیستند و بر این باورند که باید کمک به رژیم صهیونیستی در اولویت قرار بگیرد. در مقابل دموکرات‌ها همچنان به ادامه کمک‌ها به اوکراین متعهدند.

از این رو پیشتر دموکرات‌های سنای آمریکا لایحه پیشنهادی جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان مبنی بر ارسال کمک‌های اضطراری به رژیم صهیونیستی را مسدود کردند چرا که در این لایحه هیچ کمکی برای اوکراین در نبرد با روسیه در نظر گرفته نشده‌بود.

اینک آمریکا از یک سو بین ۲ بحران بزرگ خودساخته در اوکراین و غزه گرفتار آمده‌است و از سوی دیگر، زلنسکی که به امید حمایت غرب وارد جنگی تمام عیار با روسیه شده‌بود، سنگر به سنگر باید عقب‌نشینی کند و به رغم وعده‌های غرب، همچنان پشت درهای بسته ناتو به انتظار عضویت بنشیند.

این تحولات میدانی که سال ۱۴۰۲ در جریان بحران اوکراین شاهد بودیم، به احتمال قوی می‌توانند در سرنوشت انتخابات ۱۷ مارس (۲۷ اسفند) روسیه اثرگذار باشند و به کارنامه پرافتخار برای پوتین تبدیل شوند زیرا او به دنبال پنجمین دوره ریاست جمهوری است. بنابراین پوتین که در سال ۲۰۱۸ توانست با کسب حدود ۷۷ درصد آرا با فاصله زیادی از رقیبان خود در انتخابات پیروز شود به خاطر دست برتر در جبهه اوکراین، شانس بالایی برای ورود مجدد به کرملین دارد.