واکاوی ابعاد مختلف وضعیت انسانی و بهداشتی یمن در سال گذشته

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: یمن فقیرترین کشور عربی منطقه غرب آسیا تا پیش از جنگ سال ۲۰۱۵ بود. این جنگ، وضعیت در یمن را وخیم‌تر کرده است به نحوی که این کشور تا پیش از جنگ ۷ اکتبر در غزه با بزرگ‌ترین فاجعه انسانی جهان در قرن ۲۱ مواجه بود. اگرچه جنگ طی یک سال گذشته متوقف بود، اما پیامدهای انسانی و اقتصادی ۸ سال جنگ همچنان وجود داشت. در این نوشتار به اختصار اوضاع انسانی و بهداشتی یمن در یک سال گذشته بررسی می‌شود.

۱. اوضاع شکننده انسانی در یمن

با وجود تداوم آتش‌بس و توقف جنگ در یمن، بسیاری از عناصر بحران بشردوستانه آن پابرجا هستند؛ وضعیت در این کشور شکننده است. آمارها گویای این شکنندگی اوضاع در یمن است:

در سال ۲۰۲۳، حدود ۲۱.۶ میلیون نفر در یمن معادل ۶۷ درصد از جمعیت این کشور به کمک‌های بشردوستانه و خدمات حفاظتی نیاز داشتند که ۱۱میلیون نفر کودک هستند.

نزدیک به ۱۷ میلیون نفر یمنی با ناامنی غذایی حاد روبرو هستند؛ سوءتغذیه در این کشور به سطوح بی‌سابقه‌ای رسیده است که در میان بالاترین‌ها در جهان قرار دارد.

صندوق کودکان سازمان ملل متحد «یونیسف» اعلام کرده است که حدود ۶ میلیون کودک در یمن تنها یک قدم با گرسنگی فاصله دارند و نیازمند حمایت فوری هستند.

۲ میلیون و ۲۰۰ هزار کودک یمنی زیر ۵ سال و ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار زن باردار و شیرده از سوءتغذیه حاد رنج می‌برند.

بیش از ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار یمنی آواره داخلی هستند.

۱۴ میلیون و ۵۰۰ هزار یمنی به آب سالم و بهداشتی دسترسی ندارند.

دسترسی دانش‌آموزان یمنی به مدارس محدود شده و آموزش به کودکان دیگر اولویتی ندارد. اساساً آموزش کودکان یمنی در اثر جنگ آسیب جدی دیده است.

۲. وضعیت بخش بهداشت و درمان در یمن

طی ۸ سال جنگ نامتقارن عربستان سعودی علیه یمن نظام سلامت یمن تقریباً سقوط کرده است. بخش بهداشتی و درمانی در یمن به خاطر درگیری‌های گسترده با بحران شدید رو به رو است که منجر به شیوع وبا و سایر بیماری‌ها و بسته شدن درمانگاه‌ها و مراکز بهداشتی شده است. مراکز بهداشتی و درمانی در یمن از کمبود شدید دارو، تجهیزات و نیروی انسانی رنج می‌برند. «آرتور بیسیگان»، نماینده سازمان جهانی بهداشت در یمن گفت «یمن پس از حدود یک دهه جنگ و تنش، همچنان با یکی از شدیدترین بحران‌های جهان از نظر شرایط انسانی و بهداشتی مواجه است.

فقط ۵۱ درصد از مراکز درمانی این کشور، به طور کامل در حال فعالیت هستند. ۳۶ درصد مراکز درمانی یمن، به طور محدودی فعالیت می‌کنند.» «ناتالیا کانیم» مدیر اجرایی صندوق جمعیت ملل متحد نسبت به وقوع فاجعه انسانی برای زنان یمنی هشدار داد و گفت هر دو ساعت یک زن یمنی به خاطر کمبود امکانات بهداشتی و درمانی به هنگام وضع حمل جان خود را از دست می‌دهد. ۱۰۰ بیمارستان از ۲۶۸ بیمارستانی که تحت پوشش صندوق سازمان ملل است، تعطیل شده است.

نهاد حقوق بشری «انتصاف» وابسته به دولت نجات ملی یمن مستقر در صنعا نیز خرداد سال گذشته در گزارشی اعلام کرد که زنان یمنی در زیر فشار کمبود مراقبت‌های بهداشتی، کشتار، آوارگی و نقض کلیه حقوق آن‌ها که از سوی قوانین و معاهده‌نامه‌های بین‌المللی تضمین شده است، زندگی می‌کنند. در این گزارش آمده است که زنان در یمن با یکی از بیشترین اشکال خشونت روبرو هستند، به ویژه در مورد حق برخورداری از امنیت شخصی و دریافت مراقبت‌های بهداشتی در دوران بارداری و زایمان، به طوری‌که نرخ مرگ‌ومیر زنان یمنی یکی از بالاترین‌ها در جهان است. بیش از ۵۰ درصد زایمان‌ها توسط افراد غیرمتخصص انجام می‌شود. هر دو ساعت یک زن و ۶ نوزاد به دلیل عوارض دوران بارداری یا زایمان جان خود را از دست می‌دهند و تعداد زنانی که ممکن است در دوران بارداری یا زایمان جان خود را از دست بدهند حدود ۱۷۰۰۰ زن تخمین زده می‌شود.

نکته دیگر این است که کودکان یمنی بیشترین قربانیان این وضعیت وخیم به شمار می‌روند که در این چند سال با مرگ، گرسنگی، آوارگی معلولیت‌های جسمی، مشکلات بهداشتی و بیماری‌های ناشی از کمبود غذا یا تغذیه غیرسالم، نبود سیستم درمانی، آب غیرسالم و اوضاع بد اقتصادی دست‌وپنجه نرم کرده‌اند. کودکان یمنی در شرایط بسیار سخت و دشوار جسمی و روحی به سر می‌برند، نبود بهداشت، قتل و کشتار و آوارگی، این شرایط را بر آنها تحمیل کرده است.

۳. کاهش کمک‌های بین‌المللی به یمن

در حالی که وضعیت انسانی در یمن شکننده است و این کشور از بحران انسانی رنج می‌برد، وضعیت بهداشت و درمان نیز وخیم است، کمک‌های بین‌المللی به یمن کاهش پیدا کرد.

سازمان ملل صرفاً توانسته بودجه یک‌چهارم از کمک‌های مورد نیاز را برای یمن فراهم کند. برنامه جهانی غذا اعلام کرد که کمک‌ها به یمن را کاهش داده است. کاهش کمک‌های برنامه جهانی غذا، نیم میلیون خانواده یمنی را که اغلب آنها زن و کودک هستند و از سوءتغذیه رنج می‌برند، از غذا محروم کرد. در همین حال، سازمان ملل در ماه اوت ۹۵ درصد از کمک‌های مخصوص به پاک‌سازی آثار برجای مانده از جنگ علیه یمن را متوقف کرد که همین مساله باعث توقف پاک‌سازی مناطق مین‌گذاری شده در این کشور شد. این در حالی است که مواد منفجره باقی‌مانده از جنگ تهدید جدی روزانه برای جان نظامیان هستند.

کاهش کمک‌های بین‌المللی به یمن همزمان با تداوم وخامت اوضاع انسانی در این کشور بار دیگر ثابت کرد که اساساً حقوق بشر از مسائل دارای اولویت برای نظام جهانی محسوب نمی‌شود. حقوق بشر تحت تأثیر منافع قدرت‌های غربی قرار دارد. در همین راستا، محمدعلی الحوثی، عضو شورای عالی سیاسی یمن گفت: تصمیم کاهش کمک‌های بین‌المللی به یمن سیاسی و به دستور دولت آمریکا انجام شد.

این تصمیم در شرایطی اتخاذ شده است که یمن همچنان در نتیجه تجاوز و محاصره‌ای که ۹ سال به طول انجامیده، متضرر شده و با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند. وی همچنین خاطرنشان کرد: سازوکار سازمان ملل برای مقابله با بحران انسانی در یمن که بدترین بحران انسانی در جهان بوده، ناکارآمد است.

نتیجه

یمن سال گذشته میلادی شاهد تداوم آتش‌بس و توقف جنگ ۸ ساله بود، اما اوضاع انسانی در این کشور به خصوص در مناطق تحت کنترل دولت نجات ملی بهبود پیدا نکرد زیرا از یک سو، محاصره یمن پایان نیافت و از سوی دیگر با فشار دولت آمریکا، کمک‌های بین‌المللی به یمن کاهش پیدا کرد. بهبود اوضاع انسانی در یمن به سال‌ها و حتی دهه‌ها زمان نیاز دارد، البته در صورتی که محاصره پایان یابد و یمن امکان استفاده از درآمدهای نفتی خود را نیز پیدا کند.