فراز و فرودهای مناسبات عراق و عربستان/ رویکرد اقتصادی همگرایانه

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: پس از شکست داعش و اخراج نیروهای تروریستی تحت حمایت عربستان سعودی و آمریکا از عراق، مسؤولان سیاسی عراق از سال ۲۰۱۹ در پی برقراری روابط عمیق‌تر سیاسی و اقتصادی با عربستان سعودی هستند.

مسؤولان عراقی با توجه به شرایط خاص عراق و مشکلات اقتصادی و بدهی‌های ناشی از جنگ و اشغالگری آمریکا طی دو دهه در عراق به شدت این کشور را نیازمند ثبات سیاسی و اقتصادی می‌بینند و از این روی به دنبال برقراری روابط خوب و حسنه با دو بازیگر مهم منطقه‌ای ایران و عربستان هستند.

با روی کار آمدن شیاع السودانی نخست وزیر جدید عراق وی به موازات تعمیق روابط کشورش با عربستان میانجیگری میان ایران و عربستان را بر عهده گرفت. پس از بر قراری روابط اولیه سیاسی میان ایران و عربستان تلاش سیاستمداران عراقی برای رویکرد همگرایانه با عربستان شدت بیشتری گرفت.

رویکرد اقتصادی همگرایانه عراق و عربستان

پس از شکست ژئوپولیتیک داعش در اواخر سال ۲۰۱۷ در عراق، مقامات عراقی درصدد تأمین نیازهای بازسازی و رفع مشکلات اقتصادی بلندمدت این کشور برآمدند. بانک جهانی نیازهای بازسازی عراق پس از داعش را ۸۸ میلیارد دلار تخمین زده است. از این رو عراق به دنبال تأمین مالی برای باز سازی این کشور است.

در کنفرانس کمک به بازسازی عراق که در فوریه ۲۰۱۸ در کویت برگزار شد، میزان وعده‌ها و کمک‌های اعلامی به عراق از سوی عربستان سعودی ۱.۵ میلیارد دلار مطرح شد. علاوه بر این کمک مالی، پایان‌دادن به بدهی ۷۰ میلیارد دلاری عراق به عربستان و کویت، طی تصمیم اتحادیه عرب در آوریل ۲۰۱۹ به‌عنوان فرصتی دیگر برای عراق جهت زمینه‌سازی بیشتر برای گسترش روابط با عربستان را فراهم آورد. این کشور برقراری روابط پایدار، مثبت و سازنده با همه کشورها را زمینه‌ای برای تحقق هدف بازسازی عراق می‌داند.

راه‌اندازی شورای هماهنگی عراق و عربستان در ریاض و جده

در راستای تعمیق روابط عراق و عربستان این دو کشور در سال‌های اخیر اقدام به راه اندازی شورای هماهنگی نمودند. به گزارش شفق نیوز عراق، طبق بیانیه دفتر محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق، السودانی در حاشیه برگزاری نشست سران کشورهای عربی و چین در ریاض با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی دیدار و گفت‌وگو کرد. طبق بیانیه یاد شده، دو طرف درباره سازوکارهای راه‌اندازی شورای هماهنگی عراق و عربستان و اجرای توافقنامه‌ها و یادداشت‌های دو کشور گفت‌وگو کردند.

السودانی در این دیدار بر اهمیت نشست سران کشورهای عربی و چین برای رسیدن به یکپارچگی اقتصادی در راستای منافع ملت‌های منطقه تاکید و آمادگی عراق را برای توسعه روابط دوجانبه با عربستان به ویژه در حوزه اقتصاد و سرمایه‌گذاری اعلام کرد. ولیعهد سعودی نیز در این دیدار بر تمایل عربستان به استمرار روابط خود با عراق برای همکاری‌های متقابل بیشتر در زمینه‌های مختلف تاکید کرد.

پس از دیدارهای دو جانبه و رفت و آمدهای دیپلماتیک بین طرف‌های سیاسی عراق و عربستان در ۲۵ ماه می سال گذشته پنجمین دور نشست شورای هماهنگی عراق و عربستان در جده به ریاست ماجد بن عبدالله القصبی، وزیر تجارت عربستان، و محمد علی تمیم، وزیر برنامه ریزی عراق، برگزار شد.

عراق و عربستان بر عزم خود برای تقویت روابط دوجانبه در همه زمینه‌ها تاکید کردند. براساس بیانیه پایانی این نشست، دو طرف بر اهمیت گسترش چشم اندازهای همکاری دوجانبه و تقویت آن در زمینه‌های مختلف به ویژه سیاسی، امنیتی، تجاری، سرمایه گذاری، فرهنگی، آموزشی، گردشگری و انرژی تاکید کردند.

عراق و عربستان، تلاش‌های موفق کشورهای اوپک پلاس در تحکیم ثبات بازار جهانی نفت را تحسین و بر اهمیت تداوم این همکاری و لزوم پایبندی همه کشورها به توافق اوپک پلاس تاکید کردند. عراق و عربستان بر اهمیت همکاری و انسجام و تلاش برای ایجاد شراکت استراتژیک در مناطق اقتصادی ویژه عربستان و عراق از طریق تلاش برای احداث منطقه اقتصادی ویژه در مرز دو کشور تاکید کردند.

در این بیانیه به تداوم همکاری مشترک در مقابله با خطر افراط گرایی و تروریسم به عنوان تهدیدی برای کشورهای منطقه و جهان اشاره شده است و دو کشور بر تداوم حمایت از تلاش‌های عراق با همکاری با ائتلاف بین المللی برای مقابله با تروریسم و افراط گرایی توافق و بر اهمیت همکاری برای تأمین مرزهای مشترک تاکید کردند.

احداث ایستگاه‌های ارتباطی تبادل برق میان عراق و عربستان

از آنجا که عراق در سال‌های اخیر به دلیل اشغالگری آمریکا و تجاوز نیروهای تروریستی زیر ساخت‌هایش تضعیف شده نیازمند ترمیم و بازسازی این زیر ساخت‌ها است که از جمله آن معضل برق در عراق است. در سالی که گذشت وزارت برق این کشور از آغاز احداث ایستگاه‌های ارتباطی با عربستان سعودی و تعیین مسیر خطوط انتقال خبر داد. سخنگوی وزارت برق عراق گفت که کشورش در حال ایجاد و آماده سازی ایستگاه‌هایی برای ارتباط میان عراق و عربستان است.

به گفته «احمد موسی»، عراق یادداشت تفاهمی با طرف سعودی در ارتباط با اتصال برق دو کشور امضا کرده و وزارت برق این کشور گام‌های مهمی در این ارتباط برداشته است. او هدف اصلی از اجرای پروژه‌های اتصال برق را آمادگی و پایداری شبکه برق و نیز معرفی کشور عراق به بازار انرژی اعم از کشورهای عربی، کشورهای حوزه خلیج فارس یا سایر کشورها دانست. موسی می‌گوید عراق تحت این پروژه‌ها یکی از اعضای مهم بازار انرژی برای دستیابی به ثبات شبکه است و همچنین در روزهای آینده، محافظ و مجرای انرژی خواهد بود.

به اعتقاد کارشناسان حوزه انرژی در حال حاضر ۸۰ درصد برقی که در نیروگاه‌های عراق تولید می‌شود، به گاز وابسته است و برق عراق وابسته به گاز ایران است اما به هر حال سیاستمداران عراقی برای تأمین بخشی از نیازهای برق عراق همکاری‌هایی را با عربستان آغاز کردند.

همچنین عادل کریم وزیر سابق برق عراق در واکنش به قرارداد برقی با عربستان گفت: این قرار داد که تا ۳ سال دیگر به نتیجه می‌رسد، ۵ درصد مشکل برق عراق را هم حل نمی‌کند. وزیر برق عراق با اشاره به گفت وگوهای طولانی میان بغداد و ریاض طی یک سال گذشته قبل از قرارداد گفت: اجرای این قرارداد عملاً آغاز شده است، اما دستکم دو سال طول می‌کشد تا طرح اتصال برق عربستان به عراق تکمیل شود.

بهره سخن

کارنامه روابط عراق و عربستان از سال‌ها پیش از دوران رژیم بعث تا دوران اشغالگری نظامی آمریکا و حمله تروریست‌های داعش تحت حمایت عربستان دچار فرازها و فرودهایی بوده است. اما در سال‌های اخیر به موازات قدرت گرفتن گروه‌های مقاومت اسلامی در منطقه و عراق و تغییر موازنه قدرت در جهان، روابط عراق و عربستان برای هر کدام از طرف‌ها دارای منافع سیاسی اقتصادی و راهبردی است. آنچه امروز در قالب تفاهم نامه مشترک بین عراق و عربستان روی کاغذ نوشته شده اجرای آن وابسته به شرایط ژئوپولوتیک منطقه و تحولات سیاسی پیش رو میان بازیگران مهم منطقه‌ای است. باید منتظر ماند و دید عربستان سعودی در آزمون جدید خود تا چه میزان به تعهدات اقتصادی و سیاسی خود به عراق پایبند است.