تصمیم دیرهنگام آنکارا برای محدودسازی تجارت با تل‌آویو

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: اعلام تصمیم جدید دولت رجب طیب اردوغان درباره روابط تجاری با رژیم صهیونیستی، توجه رسانه‌ها را به سوی خود جلب کرد. امروز وزارت بازرگانی ترکیه اعلام کرد که صادرات ۵۴ گروه کالایی به مقصد بنادر تحت کنترل رژیم صهیونیستی تا زمان اعلام آتش بس در غزه محدود خواهد شد. این تصمیم در حالی اتخاذ شده که قبلاً چند گزارش ویژه منتشر شده بود که نشان می‌داد، حتی باروت، سیم خاردار و بخش اعظم فولاد مورد نیاز اسرائیل، از ترکیه صادر شده است.

هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه در آنکارا به خبرنگاران گفت: «یک سری تصمیمات احتیاطی علیه اسراییل اتخاذ کرده ایم».

هاکان فیدان در این باره گفت: «همانطور که می‌دانید مدتی است که کمک‌های بشردوستانه از راه اردن و از طریق چتر نجات به غزه می‌رسد. ما همچنین درخواست خود را برای مشارکت در عملیات کمک‌های بشردوستانه با هواپیماهای باری متعلق به نیروی هوایی خود مطرح کردیم. امروز مطلع شدیم که درخواست ما که مورد استقبال مقامات اردن قرار گرفت، توسط اسراییل رد شده است. هیچ توجیهی برای جلوگیری از ارسال کمک‌های هوایی به گرسنگان غزه وجود ندارد. لذا در مواجهه با این وضعیت، تصمیم گرفتیم یک سری اقدامات جدید علیه اسراییل انجام دهیم. این اقدامات که به تصویب رییس جمهور کشورمان رسیده است، گام به گام بدون تأخیر اجرا خواهد شد. این وضعیت توسط نهادهای ذیربط ما با مردم در میان گذاشته خواهد شد. این اقدامات تا زمانی که اسراییل آتش بس اعلام کند و کمک‌های بشردوستانه بدون وقفه به غزه برسد، ادامه خواهد داشت».

پس از اعتراضات گسترده برخی از احزاب سیاسی ترکیه و جوانان حامی فلسطین به روابط تجاری آنکارا با رژیم صهیونیستی، دولت اردوغان بالاخره گام برداشت و اقدامی انجام داد که تا حدودی، می‌تواند فریاد منتقدان و معترضان را خاموش کند. اما واقعیت این است که اقدام جدید آنکارا، نه قطع رابطه تجاری – سیاسی، بلکه محدودسازی اقلام صادراتی به سرزمین‌های اشغالی است. به گفته کارشناسان سیاسی ترکیه، دولت اردوغان در برابر جنایات رژیم صهیونیستی در غزه و در چند ماه گذشته، از یک سیاست دوگانه پیروی کرده که جلوه‌های داخلی و خارجی متفاوتی دارند.

واکنش سریع رژیم صهیونیستی به تصمیم آنکارا

به دنبال اقدام آنکارا، یسراییل کاتز وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی اعلام کرد: «ما اقدامات متقابلی انجام خواهیم داد که به اقتصاد ترکیه آسیب می‌رساند. اردوغان بار دیگر منافع اقتصادی مردم ترکیه را قربانی حمایت از حماس کرده است. اسراییل در برابر خشونت سر فرود نخواهد آورد».

یسراییل همچنین زبان به تهدید گشوده و اعلام کرده که رژیم صهیونیستی فوراً صادرکنندگان جایگزین پیدا می‌کند، سرمایه گذاری در ترکیه را متوقف خواهد کرد و با آمریکا و دیگر کشورها نیز درباره این اقدام ترکیه مذاکره می‌کند تا آنها نیز واکنش نشان دهند.

سیاستمداران ترکیه چه می‌گویند؟

احمد داوود اوغلو نخست وزیر اسبق ترکیه و رهبر حزب کنونی آینده، از سیاستمدارانی بوده که در چند ماه اخیر، همواره از تصمیمات اردوغان درباره اسراییل انتقاد کرده و تجارت با رژیم صهیونیستی را مایه شرم دانسته است. داوود اوغلو، امروز هم پس از اعلام تصمیم محدودسازی اقلام صادارتی گفت: «چرا تعلل کردید و قبلاً این کار انجام نشد؟ چرا با وجود تداوم نسل کشی در غزه، خط حمل مواد برای اسراییل قطع نشده است؟ ترکیه باید تجارت خود با اسراییل را به طور کامل متوقف کند و حریم هوایی خود را به روی اسراییل ببندد.

داوود اوغلو در ادامه افزود: «ترکیه باید گام‌های سخت‌تری علیه اسراییل بردارد. تحریم ۵۴ ماده‌ای وزارت بازرگانی کافی نیست».

یکی دیگر از سیاستمداران ترکیه که همواره خواهان اتخاذ مواضع سفت و سخت آنکارا در برابر رژیم صهیونیستی اسراییل شده، تمل کاراملا اوغلو رهبر حزب سعادت است. این رهبر سیاسی ترکیه که دو روز پیش در مراسم ترتیب داده شده از سوی رایزنی سفارت جمهوری اسلامی ایران در آنکارا، خواهان وحدت مسلمین در برابر اسراییل شده بود، امروز نیز اعلام کرد: «دولت اردوغان، تا دیروز در برابر اعتراضات ما، داشتن رابطه تجاری با رژیم را انکار می‌کرد. اما حالا اعتراف کرده که این تجارت وجود داشته است».

او در ادامه نوشته است: «نماینده حزب ما آقای حسن بیتمز در نطق خود در پارلمان ترکیه، خواهان توقف تجارت با صهیونیست‌ها شد، اما نمایندگان حزب حاکم، با داد و فریاد او را تهدید کرده و قاطعانه اعلام کردند که تجارتی وجود ندارد تا بخواهیم متوقفش کنیم. چه شد که ناچار شدید اعتراف کنید؟ ما معتقدیم که محدودسازی اقلام صادراتی اثری ندارد و باید کل رابطه تجاری ترکیه با رژیم، متوقف شود».

چرا ترکیه دیر تصمیم گرفت؟

در سال ۲۰۲۲ میلادی، تیمی از دیپلمات‌ها و مقامات امنیتی تحت امر رییس جمهور ترکیه، برای عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی، وارد فعالیت شدند. ریاست این تیم با هاکان فیدان رییس وقت سرویس اطلاعاتی میت ترکیه بود. این تیم، پس از چندین دور مذاکره، سرانجام توانست امکان اعزام متقابل سفیر را به وجود آورد و پس از آن بود که هرتزوگ رییس رژیم صهیونیستی هم به ترکیه سفر کرد. در گام بعدی، روابط تجاری بین ترکیه و رژیم به بالاترین نقطه رسید و آمارهای رسمی نشان می‌دهد که ترکیه سالانه بیش از ۶ میلیارد دلار کالا به سرزمین‌های اشغالی صادر کرده است. اما همچنان که در سخنان وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی مورد اشاره قرار گرفته، سرمایه گذاری یهودیان در ترکیه نیز، بخشی از این رابطه بوده که البته دولت اردوغان و حزب عدالت و توسعه، هیچگاه اجازه نداده بودند در این مورد اطلاع رسانی شود.

تحلیلگران ترکیه بر این باورند که اردوغان تلاش می‌کند تا رژیم صهیونیستی را برای صادرات گاز از طریق ترکیه به اروپا اقناع کند و منافع تجاری این معامله در کنار سود فراوان صادرات کالا، کاری کرد که حتی در شش ماه اخیر، تجارت متوقف نشود. اما حالا، دولت اردوغان در پاسخ به اعتراضات گسترده مخالفان، ناچار شده تن به اتخاذ چنین تصمیمی بدهد.