ضرورت ایجاد بانک سلولی برای درمان بیماران دیابتی

ژیلا ایزدی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در کرمانشاه، با اشاره به انجام تحقیقی با هدف تلاش برای ایجاد یک بانک سلولی برای استفاده در درمان بیماران دیابتی به ویژه دیابت نوع یک، اظهار داشت: دیابت نوع یک، یک بیماری خودایمنی است که در این بیماری سلول‌های مولد انسولین تخریب می‌شوند و به این ترتیب بدن توانایی تولید انسولین مورد نیاز را ندارد.

معاون علمی اجرایی مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی استان کرمانشاه بیان کرد: با توجه به آمار قابل توجه بیماران مبتلا به دیابت و روند رو به رشد این بیماری با روی کار آمدن روش‌های درمانی نوین و اثرگذار بسیار اهمیت دارد اما درمان‌های رایج همچون دریافت انسولین به طور معمول درمان‌های دارویی و کنترل‌کننده هستند.

ایزدی با بیان اینکه پیوند پانکراس و جزایر پانکراس یکی از درمان‌های مؤثر برای این بیماران است گفت: پیشرفت‌های صورت گرفته در حوزه پیوند جزایر پانکراس، توانایی دستیابی به سطوح نرمال قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع یک را بهبود بخشیده و به عنوان یکی از روش‌های درمانی مورد تأیید در 60 مرکز اروپا و آمریکا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی با اشاره به اینکه در ایران نیز چند مرکز در این زمینه فعالیت دارند اما هنوز به صورت درمان کلینیکی به نتیجه نرسیده‌ایم افزود: با وجود فراگیر شدن این درمان در تمام دنیا و اینکه می‌تواند روشی باشد که بیمار بدون دریافت انسولین سال‌ها زندگی کند، اما دستیابی به پانکراس اهدایی یک چالش است.

ایزدی با بیان اینکه یکی دیگر از چالش‌های این روش درمانی دستیابی در زمان درست به جزایر پانکراسی است عنوان کرد: در واقع عدم تقارن زمان استخراج جزایر پانکراسی و پیوند آن‌ها به بیمار دریافت کننده مناسب و نیاز بیماران به دریافت جزایر پانکراسی تازه استخراج شده و با کیفیت یک چالش در این نوع درمان است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی استان کرمانشاه گفت: بنابراین فریز جزایر پانکراسی استخراج شده از پانکراس می‌تواند امکان نگهداری طولانی مدت جزایر پانکراسی و استفاده کارآمد و بهینه از آن‌ها را هم در تحقیقات و هم در بالین فراهم کند.

معاون علمی اجرایی مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی استان کرمانشاه افزود: به این صورت که جزایر پانکراسی از پانکراس اهدایی تحت شرایط اتاق تمیز استخراج می‌شوند و در مراحل فریز قرار می‌گیرند و در یک بانک سلولی نگهداری می‌شوند.

ایزدی بیان کرد: هدف ما ایجاد یک بانک سلولی در دسترس و آماده از جزایر پانکراسی بوده که هر زمان نیاز بود از این منبع سلولی استفاده کنیم.

وی گفت: منظور ما از فریز کردن جزایر پانکراسی نگهداری آن‌ها در دمای منفی 196 درجه سانتی‌گراد در ازت مایع است، بنابراین برای کاهش تأثیرات منفی مراحل فریز از جمله تشکیل کریستال‌های یخ داخل سلولی و آسیب ندیدن این سلول‌ها در زمان برگرداندن آن‌ها به دمای محیط، از موادی به عنوان جایگزین آب درون سلول استفاده می‌شود که این مواد مقاومت دمایی بالایی نسبت به شرایط فریز داشته باشند و در واقع یک محیط فریز محافظ برای سلول‌ها یا همان جزایر پانکراس باشد.

معاون علمی اجرایی مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی استان کرمانشاه عنوان کرد: ترهالوز یک قند ساده طبیعی است و در موجوداتی همچون باکتری‌ها، مخمرها، قارچ‌ها و غیره وجود دارند که توانایی زنده ماندن این موجودات را در شرایط یخ زدگی و گرمای بالا فراهم می‌سازد.

این محقق کرمانشاهی گفت: این ماده به دلیل دارا بودن خواصی مشابه ضد یخ و در عین حال عدم سمیت، مورد توجه محققین حوزه فریز سلولی قرار گرفته است و تاکنون برای فریز رده‌های مختلف سلولی حساس از این ماده استفاده شده است.

ایزدی افزود: ما در این تحقیق از این ماده برای فریز جزایر پانکراسی که یک مینی بافت محسوب می‌شوند استفاده کردیم؛ در کنار قابلیت‌های بسیار بالای ترهانور اما عدم نفوذپذیری کافی به درون سلول یکی از چالش‌های بهره بردن از این ویژگی‌های منحصر به فرد است.

معاون علمی اجرایی مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی استان کرمانشاه، گفت: به همین دلیل برای رفع این چالش از یک پپتید با پتانسیل بسیار بالا جهت افزایش نفوذپذیری ترهالوز بهره گرفتیم که از خانواده پپتیدهای نفوذکننده به درون سلول هستند و به این صورت ما یک محیط فریز جدید حاوی ترهالوز و پپتید مورد نظر ساختیم و جزار پانکراسی را در آن فریز کردیم.

وی با اشاره به اینکه نتایج مطالعات ما در شرایط آزمایشگاهی و در مدل حیوانی دیابت بسیار رضایت‌بخش بود افزود: مهمترین دستاورد ما این بود که در مقایسه بین جزایر پانکراس فریز شده و جزایر پانکراسی تازه استخراج شده و پیوند داده شده به مدل حیوانی متوجه شدیم فریز کردن این جزایر در چنین محیطی توانسته به بهبود عملکرد این سلول‌ها اضافه کند.

معاون علمی مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه گفت: با توجه به روند رو به رشد بیماری دیابت در کشور ما و جهان و اینکه امید بسیاری به سلول درمانی وجود دارد، امید می‌رود بانک سلولی برای این جزایر پانکراسی در کشور ایجاد شود اما هنوز در کشور ما به عنوان درمان رایج مورد پذیرش قرار نگرفته است.

وی با اشاره به اینکه این روش درمانی هنوز در کشور ما وجود ندارد افزود: یک دلیل مهم این است که روش استخراج جزایر پانکراسی جدا از محدودیت پانکراس، روش بسیار گرانقیمتی است و نیاز به موادی همچون آنزیم‌ها دارد و با توجه به شرایط موجود در کشور این درمان ممکن است بیشتر از چند میلیارد هزینه داشته باشد و در واقع یک درمان لاکچری و خاص برای بیماران دیابتی محسوب می‌شود.

این محقق کرمانشاهی بیان کرد: برای اینکه بیمه‌ها بتوانند این هزینه‌ها را پوشش دهند و همکاری کنند ایجاد بانک های سلولی لازمه درمان است و امید داریم در آینده نزدیک زمان فریز کردن جزایر پانکراسی را افزایش دهیم زیرا در تحقیقات انجام شده مدت فریز دو ماه بود و اکنون تلاش می‌کنیم این زمان افزایش یابد.

معاون علمی اجرایی مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی استان کرمانشاه گفت: روش فریز کردن جزایر با این روش بهینه سازی شده می‌تواند در زمان‌های طولانی‌تر علاوه بر مینی بافت برای سلول‌ها و بافت‌های دیگر نیز کاربرد داشته باشد.

ایزدی افزود: چند مرکز در ایران در 10 سال اخیر روی این روش درمانی کار می‌کنند اما هنوز به مرحله بالینی نرسیده است و یکی از محدودیت‌های آن هزینه بسیار بالای دسترسی به مواد است و دولت باید حمایت کند.

وی افزود: این تحقیق همکاری مشترک بین دانشگاه علوم پزشکی استان کرمانشاه و پژوهشگاه رویان است.

انتهای پیام/