6 اردیبهشتِ زیبا؛ روز زیبای "سنه نازار"

به گزارش وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از سنندج، امروز؛ ششم اردیبهشت، در سال 1397 با تصویب شورای فرهنگ عمومی کردستان، به نام سنندج نامگذاری شد و به دنبال آن هر ساله در این روز برنامه‌ها و جشن‌های مختلفی برگزار می‌شود.

شهرداری سنندج چند سال پیش فراخوانی را برای انتخاب روز سنندج ارائه داد که همان‌زمان شش اردیبهشت انتخاب شد و دلیل این انتخاب این بود که تاریخ تأسیس شهر سنندج به دست سلیمان خان اردلان در سی‌ام ذی‌القعده سال 1046 هجری قمری بوده و این تاریخ دقیقاً ششم اردیبهشت می‌شود که مصادف است با سال 1637 میلادی و 1016 شمسی؛ این تاریخ در کمیسیون فرهنگی شورای شهر و سازمان فرهنگی شهرداری و شورای فرهنگ عمومی استان کردستان تصویب و به عنوان روز شهر سنندج نام‌گذاری شد.

یک هفته شاد و مفرح در هفته سنندج

از ششم تا دوازدهم اردیبهشت به عنوان هفته فرهنگی شهر سنندج نام‌گذاری شده و برنامه‌های متنوعی در طول مدت این یک هفته برگزار می‌شود.

امروز همزمان با ششم اردیبهشت ماه برنامه‌های متنوعی در سنندج برگزار می‌شود. مراسم افتتاحیه ساعت 17 عصر در پردیس سینما بهمن سنندج آغاز و نمایشگاه کتاب با همکاری اداره‌کل کتابخانه‌های استان کردستان به مدت یک هفته در بوستان کتاب شهر سنندج دایر خواهد بود.

فردا دومین جشنواره ورزش پهلوانی همزمان با دومین روز از هفته سنه با همکاری هیئت پهلوانی، در روز هفتم اردیبهشت از ساعت 15 تا 19 در پارک روجیار و اکران فیلم کارگردان‌های سنندجی به مدت یک هفته در پردیس سینما بهمن سنندج شروع خواهد شد. اجرای چندین گروه تئاتر خیابانی هم به مدت یک هفته هر روز از ساعت 18 تا 19 در محل پارک شانو سنندج اجرا می‌شود.

برپایی کارگاه و نمایشگاه نقاشی و برپایی ایستگاه نقاشی دیواری کودکان در سومین روز از هفته سنه در بوستان سپیدار سنندج؛ نمایشگاه صنایع ‌دستی، مشاغل خانگی و صنعت‌کاران به مدت یک هفته صبح و بعدازظهر از هشتم اردیبهشت در محل عمارت خسروآباد سنندج؛ نمایشگاه عکس‌های قدیمی شهر سنندج نیز به مناسبت روز سنه از هشتم اردیبهشت به مدت یک هفته در محل گالری سوره حوزه هنری؛ رونمایی از کتاب و پنل تخصصی موسیقی با همکاری دبیرخانه شهر خلاق از روز نهم اردیبهشت از ساعت 16 تا 20 بعدازظهر در محل فرهنگسرای شهرداری جنب پارک شهدا؛ کارگاه حکایت‌گویی، قصه‌گویی، موسیقی کودک و نقاشی کودک با همکاری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان در روز دهم اردیبهشت در آمفی‌تئاتر کانون پرورش فکری و همایش مستوره اردلان با همکاری اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی از ساعت 16 تا 20 از دیگر برنامه‌های این هفته است.

مراسم مولودی‌خوانی سنتی سنندج و تجلیل از خاندان قرآنی نیز در ششمین روز از این هفته ساعت 17 الی 20 یازده اردیبهشت ماه در عمارت خسروآباد سنندج، برگزاری دومین جشنواره عکاسی و برپایی نمایشگاه به صورت ملی و بین‌المللی با موضوع هفته فرهنگی (سنه) با همکاری انجمن عکاسان از دیگر برنامه‌های هفته سنندج است.

همچنین امروز بازدید عموم مردم از موزه مردم‌شناسی خانه کُرد(عمارت آصف)، موزه باستان‌شناسی سنندج(عمارت ملالطف‌‌الله) و کاخ‌موزه خسروآباد از ساعت تا ساعت 20 شب رایگان است.

درباره “سنه نازار”

سنندج به کردی (سنه یا سنه دژ) مرکز استان کردستان در غرب ایران است. سنندج در ارتفاع 1500 متری از سطح دریا و در منطقه کوهستانی زاگرس واقع شده و آب و هوایی سرد و نیمه‌خشک دارد. این شهر از سوی غرب به کوه آبیدر، از شمال به کوه شیخ معروف از جنوب به کوه سراج‌الدین و از شرق به کوه خاتون شیشه‌ری و گردنه لیلاخ محدود شده و در منطقه‌ای به وسعت 73688 هکتار گسترده است. 

سنندج در جمع 245 شهر شبکه شهرهای نوآور جهانی یونسکو و 28 شهر نوآور موسیقی جهان قرار دارد. این شهر به لحاظ موقعیت جغرافیایی و فعالیت‌های شهرسازی عصر صفوی و قاجار، از بافت شهری سنتی باارزشی برخوردار است که سازه‌های مسکونی و عام‌المنفعه متعددی مانند حمام، مساجد و بازار در آن باقی مانده است.

سنندج را به علت واقع شدن در دامنه کوه، در گذشته سنه می‌خواندند و چون دژ آن از لحاظ نظامی اهمیت زیادی داشته، آن را سنه‌دژ (دژی در پای کوه) می‌نامیدند که کم‌کم به سنندج بدل شد. ژاک دمورگان که در اواخر پادشاهی ناصرالدین‌شاه به ایران آمده، همه‌جا از این شهر با نام سنه یاد کرده است.

مردم کردستان و خود سنندجی‌ها به شهر سنندج «سنه» می‌گویند و با القابی همچون سنه باوان (خانه پدری) و سنه نازار (بسیار عزیز) نامش را می‌برند، سنه هر سال در ششم اردیبهشت زاده می‌شود و مردم تولدش را جشن می‌گیرند.

ریشه نام سنندج

بابا مردوخ روحانی در کتاب خود درباره ریشه نام سنندج آورده است: خود کُردها سنندج را‌ «سنه» می‌خوانند و نام اصلی آن گویا همین بوده است؛ اما بعد از بنای برج و باروی حکومتی آن را «سنه‌دژ» گفته‌اند که سنندج تحریف و تعریبی از آن است. برخی معتقدند که اصل آن «سانان دژ» بوده به معنی قلعه و محل سان‌ها، زیرا سان در لهجه کردی گورانی، معنی سلطان می‌دهد، چنانکه «کانی سانان» نیز به معنی محل سلاطین است. سابقه سکونت در محل کنونی شهر سنندج (سنه یا سنه‌دژ) به گذشته‌های دور بازمی‌گردد.

با این وجود شهر جدید سنندج در دورهٔ صفوی و در روزگار شاه‌صفی در سال 1046 هجری قمری توسط سلیمان‌خان اردلان پایه‌گذاری شده است. نام سنه به احتمال زیاد از ریشه اوستایی گرفته شده است. تا پیش از دوره قاجار از این شهر به‌عنوان سنه یاد می‌شده است اما پس از این دوره به سنندج تغییر نام یافت.

ارتفاع این شهر از سطح دریا 1480 متر و متوسط بارندگی آن بیش از 500 میلیمتر در سال است، شهر سنندج به دلیل وضعیت خاص توپوگرافی یکی از شهرهای زیبای ایران است به طوریکه پیرامون این شهر از کوه‌های زیبا و بلند و داخل شهر به صورت تپه ماهور از تپه‌های متعددی تشکیل شده و برفراز هر تپه‌ای منظره‌ای زیبا از شهر نمایان است.

تعدادی از این تپه‌ها مانند توس‌نوذر، تپه‌روسی، تپه شرف‌الملک و.. از لحاظ تاریخی و مذهبی با اهمیت بوده و همچنین کوه زیبای آبیدر، کوه کوچکه‌رش (سنگ سیاه) در دو طرف شهر، زیبایی بیشتری به این شهر داده‌ و در حاشیه شرقی شهر رودخانه قشلاق جاری است که بر زیبائی هرچه بیشتر شهر افزوده است.

بر اساس گفته زاهد کریمی یکی از کارشناسان حوزه باستان‌شناسی و گردشگری قدمت شهر سنندج به هزاره چهارم پیش از میلاد (دوره مس و سنگ میانی) برمی‌گردد، به طوری‌‌که بررسی‌های باستان شناسی انجام شده در دو تپه واقع در ضلع شرقی شهر سنندج و در جوار رودخانه گریاشان، در اراضی شهرک دگایران که با مساحتی بیش از دو هکتار به همدیگر متصل هستند نشان‌دهنده قدمت شش هزار ساله شهر سنندج (دوره مس و سنگ میانی) است.

این کارشناس می‌گوید: با توجه به پراکندگی سطحی داده‌های فرهنگی (سفال) و بررسی آثار به دست آمده در این مکان این آثار مربوط به دوران کالکولتیک میانی (مس و سنگ میانی) مربوط می‌شود که شاخصی از دوره دالما – عبید بوده و سفال‌ها دارای نقوش هندسی هستند. با توجه به استقرار این منطقه در حاشیه شرقی شهر سنندج که اکنون بافتی از شهر محسوب می‌شود می‌توان به پیشینه این شهر در ادوار گذشته دست یافت. در ضلع شرقی این تپه آثار سطحی از دوره اشکانی و اسلامی نیز به دست آمده که با ساخت و سازهای صورت گرفته در این قسمت، بخش زیادی از محوطه مربوط به این دوران از بین رفته است.

گذشته سنندج

پس از نابودی دژ حسن‌آباد در سال 1046 هجری قمری در زمان حکومت شاه‌صفی، سلیمان‌خان اردلان پسر تیمورخان اردلان از بستگان مورد اعتماد شاه‌صفی به کردستان آمد، مرکز ایالت کردستان را از حسن‌آباد به سنندج انتقال داد و شهر سنندج را در محل روستای سینه پی نهاد و دژ حکومتی را بر بالای تپه‌ای به بلندای 20 متر در کنار روستای سینه (که امروزه به باشگاه افسران معروف است) ساخت و در بیرون و پیرامون دژ؛ خانه، گرمابه، بازار و مسجدی ساخت و رشته کاریزی نیز در دشت «سرنوی» پی نهاد و آب آن را به شهر و میان دژ آورد.

دژی را که «سلیمان‌خان» بنا نهاد «سنه‌دژ» نامیدند که بر اثر گذشت زمان و تلفظ‌های گوناگون به «سنه‌دج» و سپس «سنندج» دگرگون شد. سازهٔ اصلی آن از زمان خسروخان اول تا امان‌الله‌خان اول طول کشید. حسنعلی‌خان اردلان، والی سنندج در سال 1116 هجری قمری درمیان دژ حکومتی چند تالار و عمارت بنا می‌کند و سپس مسجد و مدرسه‌ای بزرگ در شهر سنندج بر پا می‌کند که دو منار بلند داشته است. این دو منار یکصدسال پابرجا بود تا اینکه «امان‌الله‌خان اردلان» والی کردستان که مردی سخت مذهبی و تندرو بود، آن را ویران کرده و به جایش مسجد و دو منار و باغی به نام فردوس ساخت.شهر سنندج مقر طوایفی از اردلان، جاف، مردوخی‌ها، صادق وزیری، ناهید، کامکارها، کمانگرها، نقشبندی، شیخ الاسلامی، اردلان، وزیری، وکیل، تیمون، هاشمی، لله خانی، قطبی، میربابان، بابان، سروش، گله داری (گله خانی) و طلائی بوده‌ است. 

ساکنان سنندج، کرد هستند که به زبان کردی به گویش اردلانی تکلم می‌کنند. لهجه رایج در استان کردستان لهجه اردلانی (شاخه ای از زبان کردی) نام دارد که در سنندج و شهرهای اطراف رایج است اما مکریانی گویش دیگر از کردی است که در شهرستان‌های پیرانشهر، مهاباد، بوکان، بانه، سردشت و اشنویه رایج است.

اقلیت‌های مسیحی (کاتولیک) و کلیمی نیز وجود داشته که طی چند سال گذشته از کشور مهاجرت کرده‌اند. در گذشته ارمنی‌ها و آشوری‌ها نیز در این شهر زندگی می‌کردند اما با گذشت زمان از سنندج مهاجرت کردند. مدارس آلیانس در سال 1316 هجری قمری در سنندج مانند شهرهای همدان، اصفهان، شیراز و کرمانشاه که بیشترین تعداد یهودیان را داشتند، تأسیس شدن یک محله کامل برای یهودیان وجود داشته و قسمت اعظم تجارت منطقه را در دست داشتند.

در زمان‌های قدیم، 3 یا 4 کنیسه وجود داشت ولی هم‌اکنون دو کنیسه فعال است. یک کنیسه قدیمی هم در سنندج وجود دارد که در حدود 150 سال قدمت دارد. در کنیسه سنندج، می‌توان قدیمی‌ترین نسخ سفر تورات را یافت، که ناب‌ترین پوست آهو را دارد و جوهر آن از جوهر چینی است. شغل یهودیان قدیمی در سنندج، پارچه‌فروشی و خرازی بوده‌ است.

انتهای پیام/481/