نشست‌های ریاض درباره غزه؛تغییر تاکتیک عربستان درقبال مساله فلسطین

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: ریاض، پایتخت عربستان سعودی در روزهای گذشته میزبان دو نشست درباره غزه بود. اهداف و اهمیت این نشست‌ها در این نوشتار بررسی می‌شود.

موضع عربستان در قبال جنگ غزه

رژیم صهیونیستی در سال‌های اخیر عادی سازی روابط با عربستان را به عنوان مهمترین هدف خود در سیاست خارجی تعیین کرده بود. اگرچه طوفان الاقصی از تحقق زودهنگام این هدف جلوگیری کرد، اما صهیونیست‌ها همچنان امیدوار هستند با حمایت آمریکا به این هدف مهم دست یابند. عربستان یک ماه پس از نسل‌کشی رژیم صهیونیستی در غزه، میزبان نشست سازمان همکاری اسلامی درباره غزه بود.‌

ریاض ضمن محکوم کردن نسل‌کشی در غزه، اقدام چندان جدی برای متوقف کردن این جنایت انجام نداد و ترجیح داد اهداف جاه طلبانه داخلی خود را پیگیری کند. در همین حال، عربستان مقصد اکثر سفرهایی بود که مقامات آمریکایی در ۷ ماه گذشته درباره غزه به منطقه غرب آسیا انجام دادند. در یک ماه اخیر، عربستان بیش از زمان‌های دیگر به موضوع فلسطین توجه کرد و خواستار تشکیل کشور مستقل فلسطین شد.

نشست‌های ریاض در یک هفته اخیر

عربستان در روزهای اخیر شاهد برگزاری دو نشست درباره غزه بود. نشست گروه مشورتی وزارتی شش جانبه عربی در ریاض برگزار شد. همچنین نشست کمیته وزارتی تعیین شده از سوی اجلاس فوق‌العاده مشترک عربی و اسلامی اخیر در مورد تحولات غزه در شهر ریاض به ریاست فیصل بن فرحان، وزیر خارجه سعودی و اسپن بارت اده، همتای نروژی او و با حضور وزرای خارجه و نمایندگانی از کشورهای اروپایی به‌منظور بحث درباره نیاز فوری به پایان دادن به جنگ غزه برگزار گردید.

در این نشست ها، چهار موضوع مورد تأکید قرار گرفت که عبارتند از: تشکیل دولت مستقل فلسطین، توقف نسل‌کشی در غزه، ارائه کمک‌های بشردوستانه به غزه و آزادی اسرا.

دلایل تحرک بیشتر عربستان در قبال جنگ غزه

سوال مهم این است که آیا برگزاری این نشست‌ها تغییر راهبرد عربستان در قبال غزه محسوب می‌شود؟ پاسخ این سوال منفی است. سعودی‌ها تنها از انفعال خود در قبال غزه کاسته اند. این تغییر رویکرد چند دلیل مهم دارد که عبارتند از:

خیزش دانشجویان آمریکا و اروپا

یکی از عوامل مهم تغییر تاکتیک عربستان در قبال غزه مربوط به خیزش دانشجویان آمریکایی و اروپایی در حمایت از فلسطین و غزه و محکومیت جنایات رژیم اشغالگر قدس است. حمایت‌های آمریکا از نسل کشی در غزه سبب خیزش دانشگاهیان این کشور علیه دولت بایدن شده است. در حالی که تحصیل‌کردگان و نخبگان غربی به جنایت‌های صهیونیست‌ها علیه مردم غزه به شدت معترض هستند و حتی از بازداشت نیز هراسی ندارند، تداوم سکوت و انفعال کشورهای عربی یک آسیب جدی و یک کارنامه سیاه برای آنها محسوب می‌شود. در چنین شرایطی نشست های ریاض برگزار شد که اگر مطالبات و بیانیه های پایانی نشست‌ها به طور جدی پیگیری نشود، شکست مهمی برای آنها در مساله فلسطین خواهد بود.

فلسطین همچنان اهمیت جدی برای افکار عمومی عربی و اسلامی دارد

دلیل دیگر تغییر تاکتیک عربستان در قبال جنگ غزه این است که همچنان مساله فلسطین جایگاه مهمی برای افکار عمومی عربی و اسلامی دارد. واقعیت تلخ این است که در سال‌های گذشته تلاش زیادی انجام شد تا از کارکرد مشروعیت بخش مساله فلسطین در جهان عرب اعتبارزدایی شود. یکی از اهداف اصلی عادی‌سازی روابط نیز همین موضوع بود. جنگ غزه و نسل‌کشی رژیم صهیونیستی علیه فلسطینیان سبب شد بار دیگر ثابت شود که مساله فلسطین و حمایت از فلسطین همچنان برای افکار عمومی عربی و اسلامی جایگاه برجسته و کارکرد مشروعیت بخش دارد.

تظاهرات متوالی مردم کشورهای اردن، یمن، بحرین، الجزایر و … صحت این موضوع را تایید کرد. رهبر معظم انقلاب اسلامی حتی معتقد هستند مساله غزه امروز مساله اول در سطح جهانی و در دنیا است. لذا در چنین شرایطی ریاض نمی‌تواند صرفا اهداف توسعه گرایانه داخلی خود را پیگیری کند و به تحولات غرب آسیا به خصوص مساله فلسطین بی تفاوت باشد. بی‌تفاوتی در قبال غزه می‌تواند به بهای تنزل جایگاه و موقعیت منطقه ای تبدیل شود همانگونه که حمایت جدی، قاطع و فعال از غزه نیز می‌تواند اعتباربخشی به کشورها را در پی داشته باشد.

نتیجه

رژیم صهیونیستی از یک سو تلاش دارد عادی سازی روابط با عربستان را محقق کند و از سوی دیگر تلاش می‌کند مانع حمایت جدی و گسترده‌ و مانع نقش آفرینی فعال ریاض در مساله فلسطین شود. پس از گذشت بیش از ۷ ماه از نسل‌کشی در غزه، به نظر می‌رسد عربستان در قبال جنگ غزه تغییر تاکتیک داده است. خیزش دانشجویان آمریکایی و اروپایی در حمایت از فلسطین و همچنین بازیابی کارکرد مشروعیت بخش حمایت از فلسطین در جهان عرب از دلایل اصلی تغییر تاکتیک عربستان است. لذا نقش آفرینی کنونی ریاض را نمی توان تغییر راهبرد و حتی عدول آن از عادی سازی روابط تل آویو دانست.

سید رضی عمادی؛ کارشناس مسائل غرب آسیا