ترکیه و توسعه روابط با گرجستان؛ رابطه در جغرافیای حساس

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، سفر ایراکلی کوباخیدزه نخست وزیر گرجستان به ترکیه، نشان دهنده فصلی جدید در روابط این دو کشور دریای سیاه است. کوباخیدزه اعلام کرده که قرار است اردوغان مهمان تفلیس شود و حمایت ترکیه از تمامیت ارضی گرجستان، برای این کشور ارزشمند است.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به طور رسمی در کاخ بش تپه آنکارا از کوباخیدزه استقبال کرد و نخست وزیر جوان گرجستان؛ ترکیه را یک شریک استراتژیک دانست.

کوباخیدزه که برای اولین بار به عنوان نخست وزیر گرجستان به ترکیه سفر کرده، از دیدار با اردوغان ابراز خرسندی کرده و گفت: «ترکیه کشوری است که با آن شراکت راهبردی و همکاری بسیار نزدیک داریم. ما اهمیت زیادی برای این همکاری قائل هستیم. دیدار با آقای اردوغان که نه تنها رئیس جمهور، بلکه رهبر واقعی جمهوری ترکیه است و قاطعانه از منافع ملی این کشور دفاع می‌کند؛ برای من یک افتخار ویژه است. برای گرجستان بسیار مهم است که ترکیه از تمامیت ارضی و حاکمیت ما حمایت کند. ما از این حمایت بسیار راضی هستیم و از این بابت، قدردان هستیم».

نخست وزیر گرجستان، کوباخیدزه، تعمیق همکاری و مشارکت را به نفع دو کشور ارزیابی کرد و گفت: «تجارت پیش نیاز صلح و ثبات است و هدف ما توسعه روابط دوجانبه از طریق تجارت است».

پس از پایان دیدار‌های دوجانبه و بین هیئتی، یادداشت تفاهم همکاری در زمینه انرژی، بین وزارت انرژی و منابع طبیعی جمهوری ترکیه و وزارت اقتصاد و توسعه پایدار گرجستان امضا شد. این تفاهم نامه توسط آلپارسلان بیرقدار، وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه و لوان داویتاشویلی معاون نخست وزیر و، وزیر اقتصاد و توسعه پایدار گرجستان امضا شد.

یک رابطه در یک جغرافیای حساس

در سال 1991 میلادی و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و اعلام استقلال گرجستان، ترکیه نخستین کشوری بود که استقلال این کشور را به رسمیت شناخت.

گرجستان، یکی از همسایگان مهم ترکیه است و بین این دو کشور؛ در دهه‌های اخیر، هیچگاه تنش قابل توجهی روی نداده است. اما شرایط ژئوپولیتیک ویژه دریای سیاه و فضای حاکم بر گرجستان، کاری کرده که معادلات امنیتی مرتبط با این حوزه، برای سران ناتو و همچنین برای روسیه، اهمیت ویژه‌ای پیدا کند. بنابراین توسعه روابط ترکیه و گرجستان؛ موضوعی است که ابعاد سیاسی و امنیتی آن، ارتباط قابل توجهی با منافع روسیه دارد.

یکی از ابعاد مهم روابط آنکارا – تفلیس در دو دهه گذشته، ایفای نقش اتصال ریلی بوده و ترکیه توانسته به یمن توسعه روابط با گرجستان، امکان تردد قطار از جمهوری آذربایجان به تفلیس و از آنجا به شهر مرزی قارص را به دست بیاورد.

فاکتور اقتصاد در روابط ترکیه – گرجستان

گرجستان یک کشور واردکننده به شمار می‌آید و با یک کسری تجارت خارجی قابل توجه، عملاً به عنوان بازار بزرگی شناخته می‌شود که می‌تواند برای کشور‌ها مختلف، انگیزه تجاری بالایی ایجاد کند. میزان صادرات کالا از گرجستان به جهان خارج، محدود و کم شمار است و در سال 2023 میلادی، 5 محصول نخست صادراتی گرجستان عبارت بودند از: 1. مشروبات الکلی و سرکه (671 میلیون دلار). 2. تفاله و زغال سنگ (560 میلیون دلار). 3. آهن و فولاد (188 میلیون دلار). 4. میوه (180 میلیون دلار). 5.کود شیمیایی (180 میلیون دلار). طبیعتا کشوری با این حجم محدود از صادرات و واردات بالا، یک مزیت اقتصادی مهم برای ترکیه است.

ترکیه بزرگترین کشور صادرکننده کالا به گرجستان است و در سال 2023 میلادی توانسته 2 میلیارد و 300 میلیون دلار کالا به این کشور بفروشد. این در حالی است که میزان صادرات کالا از روسیه به گرجستان 1 میلیارد و 735 میلیون دلار بوده، سهم چین به 1 میلیارد و 225 میلیون دلار رسیده آذربایجان به سهم 625 دلاری، آلمان با 487 دلار و امارات با 342 میلیون دلار در رده‌های بعدی هستند. (میزان صادرات ایران نیز در حد 225 میلیون دلار بوده است. )

در سال 2002 میلادی و در زمانی که اردوغان و حزب عدالت و توسه قدرت را در دست گرفتند، حجم مبادلات تجاری بین ترکیه و گرجستان تنها 241 میلیون دلار بوده اما این میزان در سال 2023 میلادی با یک افزایش قابل توجه به 3 و نیم میلیارد دلار رسیده است.

عثمان چالیشکان، رئیس شورای روابط اقتصادی خارجی ترکیه و گرجستان (DEİK) اعلام کرده که ترکیه، گرجستان را دروازه ورود به قفقاز می‌داند و پیشبینی شده که در سال جاری میلادی، حجم تجارت این دو کشور به 5 میلیارد دلار برسد. ماشین‌های صنعتی، مصالح ساختمانی، مواد غذایی و محصولات نساجی مهمترین اقلام صادراتی ترکیه به گرجستان برجسته است و گرجستان نیز دارای منابع غنی معدنی است.

به قول چالیشکان، گرجستان در رده‌بندی آن دسته از کشور‌های جهان که شرایط مناسبی برای کار و تجارت دارند، در پله هفتم قرار گرفته و ترکیه می‌خواهد از این ظرفیت استفاده کند. برند‌های نساجی معروف دنیا کارخانه‌هایی را در گرجستان برای خیاطی افتتاح کردند و این امر به اشتغال 21 هزار نفر کمک کرده و قیمت کالای تمام شده برای شرکت خارجی سرمایه‌گذار، پایین است. فرصت‌های سرمایه‌گذاری زیادی در گرجستان وجود دارد و تفلیس با اعطای زمین و ساختمان، اختصاص زمین کشاورزی و کمک‌های بلاعوض، از شکرت‌های خارجی حمایت می‌کند.

چرا گرجستان برای روسیه مهم است؟

مدتهاست که گرجستان قصد دارد هم به عضویت پیمان نظامی ناتو و هم به عضویت اتحادیه اروپا درآید. این مسأله در کنار نفوذ سیاسی و امنیتی آمریکا در گرجستان، شرایطی پدید آورده که هر گونه تحرکات سیاسی و دیپلماتیمک در گرجستان، شاخک‌های حسی کرملین را بیدار می‌کند. شاید به همین دلیل است که اردوغان نیز در دیدار با نخست وزیر جوان گرجستان، با احتیاط صحبت کرد و تنها به گفتن این جملات بسنده کرد: «امروز، یک بار دیگر بر حمایت قاطع ترکیه از تمامیت ارضی، حاکمیت، ثبات و رفاه گرجستان تأکید کردم. من اعلام کردم که حمایت ما از تلاش‌ها برای ادغام گرجستان با نهاد‌های یورو آتلانتیک، ادامه خواهد داشت. به عنوان ترکیه‌ امیدواریم و آرزو می‌کنیم که تحولات به گونه‌ای باشد که به نفع گرجستان باشد».

اردوغان در سخنان خود، راه آهن باکو – تفلیس – قارص را به عنوان ستون فقرات کریدور مرکزی جاده ابریشم قلمداد کرده و ابراز‌امیدواری کرد که حجم مبادلات تجاری بین ترکیه و گرجستان به 5 میلیارد دلار برسد.

اردوغان آشکارا چشم به فرصت‌های پیمانکاری در گرجستان دوخته و اعلام کرد: «به نخست وزیر اعلام کردم که آماده حمایت از پروژه‌های زیرساختی بزرگ گرجستان مانند فرودگاه‌ها، بنادر، جاده‌ها، تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و حمل و نقل هستیم».

خط انتقال نفت از باکو به تقلیس و جیحان ترکیه از سال 2006 میلادی تاکنون، نزدیم به 4 میلیارد بشکه نفت را به ترکیه منتقل کرده و این یکی از ابعاد استفاده از ظرفیت‌های واسطه‌ای جغرافیای گرجستان برای مقامات آنکارا بوده است.
 

انتهای پیام/