خط و نشان گانتس و نتانیاهو؛ کابینه جنگ در مسیر سقوط

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، عملیات طوفان الاقصی روز هفتم اکتبر 2023، در حالی آغاز شد که اسرائیل از آغاز سال 2023 به دلیل اصرار کابینه نتانیاهو بر اصلاحات قضایی، شاهد دو دستگی بسیار عمیق و بی سابقه‌ای بود. این دو قطبی زمینه را برای آغاز عملیات گروه‌های مقاومت فراهم ساخت. در عین حال دو دستگی شدیدی میان نتانیاهو و تقریباً  بجز دو جناح مذهبی و راست افراطی  هیچ جریان دیگری حاضر به همکاری با نتانیاهو و کابینه ائتلافی تحت رهبری حزب لیکود نبود.

با وجود این شکاف بنی گانتس که هر دو تحول عمده سال 2023 (بحران اصلاحات قضایی و عملیات طوفان الاقصی) محبوبیت او را شدیداً افزایش داده بود، در نتیجه وضعیت بحرانی ناشی از جنگ برای ایجاد انسجام سیاسی، حاضر شد در ازای شروطی وارد کابینه اضطراری شود. گانتس ورود خود به این کابینه را به محدود ماندن تعداد اعضای آن به سه نفر و بیرون ماندن دیگر اعضای کابینه به ویژه راستگرایان افراطی، مشروط کرد.

نتانیاهو که در وضعیت بسیار وخیمی گرفتار شده بود با کلیه شروط گانتس در آن مقطع موافقت کرد و کابینه جنگی روز 11 اکتبر (20 مهر 1402) تشکیل شد. بجز نتانیاهو تنها یوآو گالانت، وزیر جنگ و گانتس اعضای دارای حق رأی در این کابینه بودند و گادی آیزنکوت (هم حزبی گانتس) و رون درمر، وزیر امور استراتژیک نیز در مقام وزیر مشاور بدان پیوستند.

از همان روزهای آغازین جنگ تقریبا دو موضوع مشخص بود؛ اولاً انسجام مصنوعی ایجاد شده در نتیجه درگیری نظامی، نمی تواند برای بلندمدت پایدار باقی بماند و دوم اینکه از همان ماه اکتبر 2023 معلوم بود، گانتس نمی‌تواند برای بلند مدت با این ترکیب همکاری داشته باشد. در واقع انسجام ساختگی که با شروع جنگ در سپهر سیاسی رژیم صهیونیستی شکل گرفت از یکسو حداقلی باقی ماند و برخلاف انتظارات تنها ائتلاف وحدت داخلی با محوریت گانتس و گیدعون صعر به کابینه اضطراری پیوستند و نه یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون (که اولین پیشنهاد دهنده تشکیل کابینه اضطراری بود) و نه آویگدور لیبرمن، رهبر حزب اسرائیل خانه ما به این مجموعه اضافه نشدند.

از سوی دیگر عمق شکاف میان سیاستمداران موافق و مخالف بی بی در حدی زیاد بود که از همان روزهای آغازین جنگ پر واضح بود قطع شدن اعتراضات و سکوت تصنعی شکل گرفته نمی تواند ادامه دار باشد. در نتیجه، سکوت موقتی تنها سه ماه پس از شروع جنگ شکسته شد و اعتراضات علیه نحوه مدیریت جنگ و نیز ناتوانی کابینه اسرائیل در نجات جان اسیران اسرائیلی دربند گروه های مقاومت در غزه به خیابان های شهرهای بزرگ سرزمین های اشغالی بازگشت.

از سوی دیگر انتقاد از نتانیاهو میان سیاستمداران اسرائیلی نیز در همان ماه‌های اولیه جنگ مجدداً به گفتمان عمومی راه یافت و ظرف ماه‌های گذشته به سطحی بالاتر از 7 اکتبر رسیده است. همچنین پر واضح بود که طولانی شدن حضور گانتس در کابینه به این معنا خواهد بود که یا او باید از مواضع خود کوتاه بیاید و یا جناح راست افراطی به حاشیه رانده شود.

شروط شش گانه گانتس و موج گالانت

گانتس شنبه شب اعلام کرد کابینه نتانیاهو به دلیل تسلط یک اقلیت تندرو (منظور جناح راست افراطی) از گرفتن تصمیمات راهبردی عاجز مانده و لذا مسائل زیادی حل نشده باقی مانده است. گانتس با پیش کشیدن 6 موضوع نتانیاهو را تهدید کرده اگر در مورد این موضوعات تا روز 8 ژوئن (3 هفته دیگر) تصمیم قاطعی گرفته نشود، او و ائتلافش از کابینه جنگی خارج خواهند شد.

اولین شرط گانتس برای ادامه حضور در کابینه اضطراری، بازگرداندن اسیران اسرائیلی باقی مانده است.

شرط دوم گانتس سرنگونی حکومت حماس و غیرنظامی کردن نوار غزه و به دست گرفتن کنترل امنیتی آن است.

شرط سوم بنی گانتس ایجاد یک مکانیسم بین المللی برای مدیریت غیرنظامی با محوریت عناصر آمریکایی، اروپایی، عرب و فلسطینی (که هم جایگزین تشکیلات خودگردان به رهبری محمود عباس خواهد بود و هم جایگزین حماس) است.

چهارمین شرطی که گانتس برای نتانیاهو گذاشته عبارت از بازگرداندن ساکنان نوار شمالی به شهرک‌های تخلیه شده و حل بحران لاینحل درگیری ها با حزب الله در مرزهای شمالی تا اول سپتامبر 2024 و بازسازی غرب نقب (در مجاورت غزه).

پنجمین شرط گانتس پیشبرد روند عادی سازی روابط تل آویو با عربستان سعودی به عنوان بخشی از یک فرآیند جامع برای ایجاد اتحاد با جهان آزاد و غرب، علیه ایران و متحدانش بوده و نهایتاً ششمین شرط الزام جماعت‌های حریدی به سپری کردن دوران خدمت سربازی در ارتش اسرائیل است.

شروط گانتس برای نتانیاهو در حالی مطرح شده که یوآو گالانت، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی نیز چند روز قبل در یک سخنرانی کوتاه به صورت رسمی با طرح نتانیاهو برای تداوم حضور ارتش اسرائیل در نوار غزه و برعهده گرفتن نقش نظارت امنیتی و مدیریت امور مدنی مخالفت کرد. گالانت مدعی شد اجازه تحقق این طرح را نمی‌دهد. به نظر می‌رسد اساساً گانتس پس از مخالفت گالانت جرأت علنی کردن این اختلافات را پیدا کرد.

ساعتی پس از سخنان گانتس، نتانیاهو با شروط گانتس مخالفت کرد و دفتر وی نیز در بیانیه‌ای سعی کرد صورت مسئله را از 6 شرط گانتس به سوی سه سوال تغییر دهد. در بیانیه دفتر نخست وزیری رژیم صهیونیستی از گانتس خواسته شده نظرش را درباره عملیات ارتش اسرائیل در رفح و اهمیت این عملیات برای نابودی حماس مشخص کند. همچنین علی رغم اعلام مخالفت لفظی گانتس با حضور حماس و نیز تشکیلات خودگردان در غزه، این بیانیه از وی می خواهد نظرش را درباره بازگشت حاکمیت مدنی تشکیلات خودگردان پس از دوره محمود عباس اعلام کند. در نهایت این بیانیه از گانتس می‌پرسد که آیا او در چهارچوب عملیات عادی‌سازی روابط با عربستان، حاضر به پذیرش کشور فلسطین در غزه و کرانه باختری است؟

دفتر نتانیاهو همچنین اعلام کرده که موضع نخست وزیر در مورد این سه مسئله کاملاً واضح است: او مصمم به نابودی گردان‌های حماس است و مخالف ورود تشکیلات خودگردان به غزه است و تشکیل هرگونه دولت فلسطینی را به زعم خود حمایت از تروریسم می داند.

پیامدهای خروج گانتس از کابینه جنگی

با توجه به اینکه کابینه ائتلافی نتانیاهو پیش از ورود گانتس نیز از حمایت 64 نماینده در کنست برخوردار بود (و برای تشکیل کابینه در اسرائیل به دست کم 61 نماینده حامی نیاز است)، خروج احتمالی گانتس از کابینه جنگی شمار حامیان کابینه در کنست را از 71 به 64 باز می گرداند، ولی به فروپاشی کابینه از لحاظ عددی منجر نخواهد شد.

در چنین شرایطی گانتس برای به زیر کشیدن کابینه ائتلافی نتانیاهو دست کم نیازمند جدا کردن 4 نماینده از ائتلاف اوست. در پی مخالفت گالانت با بی بی و  همسویی مواضع گالانت و گانتس، برخی از وزیران کابینه از جمله جناح راست افراطی گالانت را به بازیچه گانتس شدن متهم کرده و خواستار اخراج او شده اند.

اگر در روزهای آتی شکاف گالانت و نتانیاهو عمیق تر شود و نتانیاهو برای دومین بار اقدام به اخراج گالانت از سمت وزیر جنگ کند، روند مورد نظر گانتس به اجرا درآمده و او مجدداً با سوار شدن بر موج مخالفت‌ها با این تصمیم، می تواند محبوبیت خود را حفظ کرده و حتی تقویت نماید. در این سناریو شاید حتی جدا شدن گالانت و چند نماینده حزب لیکود از ائتلاف را هم بتوان تصور کرد.

اما اگر چنین روندی رخ ندهد، جدایی احتمالی گانتس از کابینه جنگی، صرفاً باعث می شود فشارهای اجتماعی و بین المللی بیشتری به ائتلاف نتانیاهو وارد شود.

انتظار می رود جدایی احتمالی گانتس از کابینه اضطراری موج اعتراضات علیه کابینه نتانیاهو در سرزمین‌های اشغالی را چند برابر بیشتر کند. همچنین نارضایتی متحدان غربی اسرائیل در کابینه بی بی در غیاب گانتس شدت بیشتری خواهد گرفت و این مسئله پیامدهای منفی زیادی برای آینده روابط رژیم صهیونیستی با جهان غرب به همراه خواهد داشت.

انتهای پیام/