نگاهی به رشد روابط ترکیه– انگلیس در سالیان اخیر

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، روابط ترکیه و انگلیس، تاریخچه‌ای دور و دراز و پرفراز و نشیب دارد، اما احتمالاً دوران نخست وزیری بوریس جانسون برای دولت ترکیه و حزب حاکم این کشور، یک دوران خاص و طلایی بود. چرا که بوریس جانسون اشاره کرده بود که یکی از اجداد او ترک بوده و تبار ترکی دارد.

شاید به همین دلیل، در دوران زمامداری او، رابطه بین ترکیه و انگلیس از هر زمانی بهتر شد، اما مسأله اینجاست که صرفاً یک مسأله تباری و نژادی آن هم نزد کشوری که به پدر عملگرایی و منفعتگرایی مشهور است، نمی‌تواند تعیین‌کننده سیاست خارجی باشد.

در نتیجه باید سراغ درک این موضوع رفت که انگلیس از توسعه روابط خود با ترکیه، اهداف امنیتی خاصی دارد.

درست از زمانی که انگلیس از اتحادیه اروپا خارج شده و ترکیه نیز رابطه گرمی با آمریکا ندارد، تماس‌ها در خط لندن – آنکارا بیشتر و بیشتر شده است.

با آن که روابط ترکیه و انگلیس در چندین حوزه توسعه یافته، اما هنوز تکلیف پرونده‌های سیاسی – امنیتی پیچیده‌ای همچون قبرس روشن نیست. انگلیس به خاطر برخی مسائل تاریخی، هنوز هم در مقام یک مذاکره‌کننده خارجی در تمام مذاکرات مرتبط با قبرس حضور دارد و آنکارا می‌کوشد تا سران لندن، استقلال ترک‌های شمال قبرس را به رسمیت بشناسند. اما لندن چنین سیگنالی نداده و در مقابل، اقدامات دلخوش‌کننده‌ای انجام می‌دهد که برای ترک‌ها، هیجان آفرین است.

مثلاً برخی سیاستمداران انگلیسی گفته‌اند، برقراری خط مستقیم پرواز بین لندن و شمال قبرس، می‌تواند مفید باشد. اما اتحادیه اروپا با چنین چیزی مخالف است و از دید تحلیلگران واقعگرای آنکارا و استانبول، با وجود عملی شدن برگزیت و خروج انگلیس از اتحادیه، لندن چنین ریسکی را به خاطر گل روی ترکیه به جان بخرد.

در حال حاضر پست وزارت امور خارجه انگلیس، در دست سیاستمداری است که هیچگاه رابطه خوبی با ترکیه نداشته است. دیوید کامرون وزیر خارجه فعلی، همان فردی است که در دوران نخست وزیری خود گفته بود: ترکیه با دست فرمان فعلی، تا سیصد سال دیگر هم عضو اتحادیه اروپا نخواهد شد.

اما آنکارا امیدوار است، انتخابات آتی، شرایطی را در لندن رقم بزند که همه چیز به نفع توسعه رابطه با آنکارا تمام شود.

اوضاع تجارت از چه قرار است؟
روابط اقتصادی ترکیه و انگلیس در سالیان اخیر، همواره در مسیر رشد و بهبود بوده و امضای قرارداد تجارت آزاد بین لندن و آنکارا، موجب شد که حتی اجرای برگزیت نیز به این تجارت لطمه نزند.

چندی پیش، کریس گرانت رئیس اتاق بازرگانی بریتانیا در ترکیه، آخرین تحولات در چارچوب روابط تجاری ترکیه و بریتانیا را مثبت‌تر از هر زمان دیگری ارزیابی و اعلام کرد: «حجم تجارت ترکیه و انگلیس در دوره پیش از همه‌گیری کرونا در سطح 23 میلیارد دلار بوده و در سال 2023 به حجم تقریبی 24 میلیارد دلار رسیده که شرایط مثبتی برای تجارت بین دو کشور است. ترکیه از نظر موقعیت استراتژیک و ژئوپلیتیکی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و شریک تجاری بسیار ارزشمندی برای انگلیس است و دو کشور در زمینه تجارت، همبستگی پرشور دارند. قرار است در دوره آتی گام‌های جدیدی برای گسترش توافقنامه تجارت آزاد بین ترکیه و بریتانیا برداشته شود که عمده زمینه‌های مورد بازنگری در این قرارداد، خدمات، صادرات و کشاورزی است».

انگلیس می‌خواهد با توجه به دانش خود در زمینه فناوری کشاورزی، اقداماتی را برای حمایت از سیاست‌های کشاورزی ترکیه انجام دهد. شرایط مشابهی در زمینه‌های آموزشی و بهداشتی نیز وجود دارد.

تجارت آزاد بر کاغذ آری، در عمل نه
انگلستان که پنجمین اقتصاد بزرگ جهان محسوب می‌شود، یکی از معدود کشور‌هایی است که ترکیه در تجارت با آن، از تراز مثبت برخوردار است و مازاد تجاری دارد.

انگلیس پس از آلمان، دومین بازار بزرگ صادراتی برای مواد خام و کالا‌های تولیدی ترکیه است.

انگلیس، تقریباً همزمان با توافقنامه تجارت آزاد که در پایان سال گذشته با اتحادیه اروپا امضا کرد، یک توافق تجاری با ترکیه امضا کرد. بدین ترتیب، تداوم شرایط اتحادیه گمرکی اتحادیه اروپا بین دو کشور تضمین شد.

با این حال، این توافق با واکنش‌های مختلفی از سوی افکار عمومی ترکیه و انگلیس مواجه شد. ادعا شده است که دولت بوریس جانسون با نادیده گرفتن سوابق رو به زوال ترکیه در زمینه دموکراسی و حقوق بشر، این توافقنامه را تنها به دلیل نگرانی از کاهش سهم بازار این کشور در تجارت با برگزیت امضا کرده و دولت او به دلیل بی‌توجهی به قوانین بین‌المللی و ارزش‌های دموکراتیک مورد انتقاد قرار گرفته است. در نتیجه، بخش قابل توجهی از مفاد قرارداد تجارت آزاد بر زمین مانده و اجرا نشده است.

دومینیک چیلکوت، سفیر بریتانیا در آنکارا، بدون تعارف اعلام کرده که مسائل محیط زیستی و حساسیت‌های مربوط به مسائل حقوق بشری، از موانع اجرای کامل توافقنامه است.

چر ا انگلیس در مورد قبرس دست به عصا است؟
بر اساس یادداشتی که در سایت یتکین ریپورت ترکیه منتشر شده، از دسامبر 2020 میلادی، سران ترکیه همواره به توسعه رابطه با انگلیس، خشنود و‌ امیدوار بوده‌اند. اما مسأله اینجاست که سطح توقعات ترکیه بسیار بالا است.

ترکیه خواهان آن است که انگلیس، به راحتی آب خوردن، استقلال دولت ترک‌های شمال قبرس را به رسمیت بشناسد و در آنجا سفارت بگشاید! اما چنین چیزی به این معنی است که انگلیس، به یک باره در برابر آمریکا، سازمان ملل متحد، ناتو و اتحادیه اروپا بایستد.

قبل از مذاکرات قبرس که در پایان‌ آوریل در ژنو برگزار شد، اخباری در مطبوعات ترکیه منتشر شد مبنی بر اینکه ممکن است انگلیس از طرح سیاسی آنکارا حمایت کند و پیشنهاد راه حل دولتی را بپذیرد. اما بعد‌ها مشخص شد که سران دولت انگلیس، حتی حاضر نشده‌اند در مورد چنین موضوعی صحبت کنند! چرا که بریتانیا که دومین کمک‌کننده بزرگ به بودجه دفاعی ناتو است، از نظر شبکه نمایندگی دیپلماتیک در میان چهار کشور برتر جهان و از نظر سرمایه‌گذاری در نوآوری جزء پنج کشور برتر جهان است.

علاوه بر عضویت دائمی در شورای امنیت سازمان ملل متحد، انگلیس عضو بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی است. اگر چه این کشور، پس از برگزیت موقعیت ضعیف‌تری نسبت به سابق دارد اما خوشبینانه است که کل موقعیت سیاسی، اقتصادی و شراکت‌های ائتلافی و امنیتی خود را فدای رفاقت با ترکیه کند.

با این حال، سران دولت اردوغان، درباره دولت انگلیس، دو خاطره خوب دارند. اول این که در جریان کودتای سال 2016 میلادی، لندن قاطعانه از اردوغان و حزب او حمایت کرد و کودتاگران را زیر سؤال برد و دوم این که بر کسی پوشیده نیست که در سالیان گذشته، مهندسین و متخصصین انگلیسی، به شکل محرمانه و بدون سر و صدا و جنجال رسانه‌ای، به پروژه‌های صنایع دفاعی ترکیه و به ویژه به روند تولید پهپاد‌های دقیق ترکیه کمک رسانده‌اند.

از سال 2013 میلادی بدین سو، انگلیس بیش از 3 میلیارد دلار تسلیحات و مهمات به ترکیه فروخته و دو کشور همچنین در سال 2017 قراردادی به ارزش 100 میلیون پوند برای تولید مشترک موتور جت های TF-X توسعه یافته توسط صنایع هوافضای ترکیه (TAI) با هدف جایگزینی جت های جنگنده F-16 امضا کردند.

قرار شد در چارچوب این پروژه، شرکت رولز رویس بریتانیا و گروه کاله ترکیه با یکدیگر همکاری کنند. با این حال، از سال 2019، این روند به دلیل تصمیم طرف ترک مبنی بر گنجاندن TR Motor، متعلق به BMC دچار وقفه شده و شراکت ترکیه و قطر، باعث شد انگلیسی ها از این طرح عقب بکشند.

انتهای پیام/